Парадокс Лап'є́ра — соціально-психологічний феномен невідповідності або, принаймні, значної розбіжності реальних дій людини й проголошуваних нею установок, цінностей, намірів. В експерименті Лап'єра показано, що, у той час як в анкетуванні були виражені негативні міжнаціональні установки, у реальних взаєминах з реальними представниками інших народностей вони проявляються значно менше.
Цей феномен був виявлений американським дослідником на початку 1930-х років у ході нескладного, хоча й досить тривалого експерименту (процедура дослідження зайняла кілька місяців).
Важливо відзначити, що в ті роки в США існувало вкрай упереджене, навіть агресивне ставлення білої більшості до національних меншостей. Це упередження ще більше збільшувалося вкрай несприятливою економічною ситуацією — у країні панувала Велика депресія, а в таких випадках повсякденна свідомість легко звертається на пошуки «винних», якими найчастіше виявляються «не такі, як ми», у першу чергу — «інородці». Повсякденною практикою була тверда расова дискримінація — чорношкірим і кольоровим відмовляли в праві навіть займати сусідні з білими місця в громадському транспорті.
У цій ситуації Лап'єр зважився на досить ризикований експеримент. Серед його знайомих була молода подружня пара китайської національності (треба відзначити, що активна асиміляція китайців в Америці почалася ще в середині XIX століття, і знайомі Лап'єра були вродженими американцями не в першому поколінні). Разом з ними на особистому автомобілі він вирушив у багатомісячну подорож дорогами Америки, щоночі зупиняючись у придорожніх мотелях. Усього таких закладів Лап'єр і його китайські друзі відвідали дві з половиною сотні. Не всюди їх зустрічали гостинно, однак не було жодного випадку, щоб перед ними зачинилися двері.
Повернувшись із подорожі, Лап'єр розіслав за всіма адресами, які відвідав, листа із проханням зарезервувати місця для подружньої пари китайської національності. Половина листів залишилися без відповіді. Однак 128 власників мотелів надіслали відповіді, причому 90 % з них містили категоричну відмову!
До тієї пори дослідники навіть не замислювалися, наскільки в поводженні людей погоджуються «слово» та «діло». Негласно малося на увазі — як людина говорить, так вона і робить. Лап'єру вдалося продемонструвати, що це далеко не завжди відбувається так. Багато наших словесних заяв продиктовані нормами й цінностями того соціального кола, до якого ми належимо. Тобто фактично багато слів ми вимовляємо під тиском соціального оточення — тому, що думаємо, що «такі, як ми» говорять, думають і роблять саме так. Опинившись у реальній ситуації взаємодії з конкретними живими людьми, ми зазнаємо впливу від іншого роду — тиск самої цієї ситуації й готові підкоритися скоріше сформованим умовам, ніж абстрактним установкам.
Звідси випливають важливі практичні висновки:
- По-перше, будь-яким заявам, що стосуються прийнятих людиною норм і цінностей, варто довіряти з обережністю. Жодна найбільш патетична декларація ще не дає стовідсоткової гарантії, що в реальних життєвих умовах людина поведеться відповідно до неї.
- По-друге, якщо ми розраховуємо на чиюсь підтримку або послугу, але не впевнені, що людина налаштована нам її зробити, просити про неї краще особисто — відповідно до феномена Лап'єра ймовірність одержати відмову листом або телефоном набагато вища.
Література
La Piere. Attitude versus action // (Eds.) Fishbein., John. Attitude Theory and Measurement. N.Y., 1967.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Paradoks Lap ye ra socialno psihologichnij fenomen nevidpovidnosti abo prinajmni znachnoyi rozbizhnosti realnih dij lyudini j progoloshuvanih neyu ustanovok cinnostej namiriv V eksperimenti Lap yera pokazano sho u toj chas yak v anketuvanni buli virazheni negativni mizhnacionalni ustanovki u realnih vzayeminah z realnimi predstavnikami inshih narodnostej voni proyavlyayutsya znachno menshe Cej fenomen buv viyavlenij amerikanskim doslidnikom na pochatku 1930 h rokiv u hodi neskladnogo hocha j dosit trivalogo eksperimentu procedura doslidzhennya zajnyala kilka misyaciv Vazhlivo vidznachiti sho v ti roki v SShA isnuvalo vkraj uperedzhene navit agresivne stavlennya biloyi bilshosti do nacionalnih menshostej Ce uperedzhennya she bilshe zbilshuvalosya vkraj nespriyatlivoyu ekonomichnoyu situaciyeyu u krayini panuvala Velika depresiya a v takih vipadkah povsyakdenna svidomist legko zvertayetsya na poshuki vinnih yakimi najchastishe viyavlyayutsya ne taki yak mi u pershu chergu inorodci Povsyakdennoyu praktikoyu bula tverda rasova diskriminaciya chornoshkirim i kolorovim vidmovlyali v pravi navit zajmati susidni z bilimi miscya v gromadskomu transporti U cij situaciyi Lap yer zvazhivsya na dosit rizikovanij eksperiment Sered jogo znajomih bula moloda podruzhnya para kitajskoyi nacionalnosti treba vidznachiti sho aktivna asimilyaciya kitajciv v Americi pochalasya she v seredini XIX stolittya i znajomi Lap yera buli vrodzhenimi amerikancyami ne v pershomu pokolinni Razom z nimi na osobistomu avtomobili vin virushiv u bagatomisyachnu podorozh dorogami Ameriki shonochi zupinyayuchis u pridorozhnih motelyah Usogo takih zakladiv Lap yer i jogo kitajski druzi vidvidali dvi z polovinoyu sotni Ne vsyudi yih zustrichali gostinno odnak ne bulo zhodnogo vipadku shob pered nimi zachinilisya dveri Povernuvshis iz podorozhi Lap yer rozislav za vsima adresami yaki vidvidav lista iz prohannyam zarezervuvati miscya dlya podruzhnoyi pari kitajskoyi nacionalnosti Polovina listiv zalishilisya bez vidpovidi Odnak 128 vlasnikiv moteliv nadislali vidpovidi prichomu 90 z nih mistili kategorichnu vidmovu Do tiyeyi pori doslidniki navit ne zamislyuvalisya naskilki v povodzhenni lyudej pogodzhuyutsya slovo ta dilo Neglasno malosya na uvazi yak lyudina govorit tak vona i robit Lap yeru vdalosya prodemonstruvati sho ce daleko ne zavzhdi vidbuvayetsya tak Bagato nashih slovesnih zayav prodiktovani normami j cinnostyami togo socialnogo kola do yakogo mi nalezhimo Tobto faktichno bagato sliv mi vimovlyayemo pid tiskom socialnogo otochennya tomu sho dumayemo sho taki yak mi govoryat dumayut i roblyat same tak Opinivshis u realnij situaciyi vzayemodiyi z konkretnimi zhivimi lyudmi mi zaznayemo vplivu vid inshogo rodu tisk samoyi ciyeyi situaciyi j gotovi pidkoritisya skorishe sformovanim umovam nizh abstraktnim ustanovkam Zvidsi viplivayut vazhlivi praktichni visnovki Po pershe bud yakim zayavam sho stosuyutsya prijnyatih lyudinoyu norm i cinnostej varto doviryati z oberezhnistyu Zhodna najbilsh patetichna deklaraciya she ne daye stovidsotkovoyi garantiyi sho v realnih zhittyevih umovah lyudina povedetsya vidpovidno do neyi Po druge yaksho mi rozrahovuyemo na chiyus pidtrimku abo poslugu ale ne vpevneni sho lyudina nalashtovana nam yiyi zrobiti prositi pro neyi krashe osobisto vidpovidno do fenomena Lap yera jmovirnist oderzhati vidmovu listom abo telefonom nabagato visha LiteraturaLa Piere Attitude versus action Eds Fishbein John Attitude Theory and Measurement N Y 1967