Кілт (англ. kilt) — предмет національного шотландського чоловічого одягу у вигляді спідниці, традиційний одяг шотландських горян. Зазвичай це шматок зібраної складками тканини, обернений навколо талії й закріплений за допомогою пряжок і ремінців; традиційно кілт носиться разом зі спеціальною сумочкою для грошей та інших дрібних речей, що називається . Кілт може бути «великим» або «малим». Він бере свою історію від «великого пледа» (great plaid, belted plaid) і є його нижньою частиною. Історично великий кілт був достатньо довгим, щоб його можна було закинути на плече або вкритися ним у погану погоду. Кілт виготовляється з вовняної тканини з традиційним шотландським малюнком із клітинок та смужок — тартаном (в нас такий матеріал відомий як «шотландка»).
Сьогодні більшість шотландців використовують кілт як частину офіційного або весільного костюма, але повсякденно його носять досить мало людей. У багатьох місцях Шотландії кілти можна побачити під час спортивних змагань горян, а також музичних і танцювальних виступів. У британській армії, так само як і в арміях деяких інших країн Британської співдружності, кілт досі є частиною військової форми (найчастіше для оглядів і парадів), в бойових діях він не використовувався з часів Другої світової війни. Останнім полком, який мав кілти під час бойових дій в 1940 році, був британський полк Queens Own Cameron Highlanders.
Історія
Найдавніший опис кілта в гірській Шотландії датується 1594 роком.
«Їхній верхній одяг являє собою крапчате вбрання різноманітних кольорів, з численними складками до середини литок, з поясом навколо талії, надягають через ноги.»
Слово кілт, ймовірно, походить від англо-шотландського kilt, що означає «обгортати одяг навколо тіла». У свою чергу, шотландське слово походить від давньоісландської kjilt («складчастий»), що прийшло від вікінгів, у яких був подібний, але з тартаном, складчастий одяг.
В Гірській Шотландії (Highlands), з її дощовим кліматом і гірським рельєфом, великий плед був незамінний. Він давав свободу рухів, зігрівав, швидко висихав, чого не можна було сказати про штани. На ніч він перетворювався в теплу ковдру. Коли в бою вимагалась максимальна свобода рухів, плед можна було легко скинути і нестись в атаку, так би мовити, без штанів.
У 1746, після придушення останнього повстання якобітів, британська влада заборонила носіння кілта, великого пледа і будь-якого іншого національного одягу з тартана. Жорстка заборона діяла цілих 36 років. Великий плед і кілт вижили завдяки шотландським полкам британської армії, солдати яких були офіційно екіпіровані пледами та іншими елементами національного одягу.
Хоч кілт і є традиційним шотландським одягом, частиною його загальнонаціональної культури він став порівняно недавно. Тільки в середині 19-го століття кілт став популярним серед шотландського дворянства та інтелігенції, а згодом був прийнятий рівнинними жителями і всією шотландською діаспорою за кордоном. Інші сучасні представники кельтської групи: ірландці, валлійці, жителі острова Мен, теж взяли носіння кілта (хоч і в меншій мірі в порівнянні з шотландцями).
Всі шотландці можуть носити кілт (хоча раніше це був винятково чоловічий одяг), але тільки чоловіки носять споран на кілті. Споран — це шкіряна «сумочка» з хутром, що висить на стегнах, на паску. Чому лише чоловіки носять її і з якої причини? Є багато історій на цю тему. Одна з них розповідає, що під час боїв між англійцями та шотландцями був потрібен хоч якийсь захист тіла. Оскільки шотландці були переважно фермерами, в них не було грошей на професійну броню солдатів. Отож обрали, хоч і малий але захист для найціннішої частини свого тіла — жорстку шкіряну сумку з хутром.
Великий плед
Цей предмет одягу відомий під багатьма іншими іменами: Great Plaid, Feileadh Mor, Breacan Feile, Belted Plaid, за суттю являє собою два шматки товстої вовняної тканини, зшитих разом. Довжина його може бути в межах від 4,5 до 9 ярдів (приблизно 4,1-8,2 м), однак найпоширеніша довжина — 6-7 ярдів (5,5-6,5 м). Складки на одній частині тканини збиралися вручну і закріплювалися за допомогою широкого ременя. Інша частина могла бути закинута поверх лівого плеча і використовуватися як плащ; або бути закріпленою на ремені, частково спадаючи з нього; або ж накривати плечі і голову при поганій погоді, а також служив покривалом вночі.
В описі 1746 сказано:
«Цей одяг досить вільний і допомагає чоловікам, які звикли до нього, долати важкі перешкоди: здійснювати швидкі переходи, переносити суворість погоди, переправлятися через річки. Кілт однаково зручний як для життя в лісі, так і в будинках. Словом, він допомагає впоратися з тим, з чим звичайний одяг не в силах.»
Досі багато сперечаються про час появи великого пледа, але достеменно відомо, що він вже існував на початку 17-го століття. Більш ранні зображення «кілта» ілюструють скоріш довгу (до колін) сорочку зі шкіри, льону або парусини, з великою кількістю складок і іноді простьобану для кращого захисту. Найчастіше великий кілт асоціюється з , але він також використовувався на бідних сільських рівнинних територіях.
Кілт
Під словом кілт сучасники зазвичай розуміють саме малий кілт (англ. Little kilt, Feileadh Beg) тобто нижню частину великого кілта — шматок вовняної тканини, обертається навколо стегон, поли якого досягають коліна. Часто він тримається вже не на ремені, а на звичайних ремінцях з пряжками. До нижнього кута зовнішнього краю кріпиться спеціальна шпилька — [en], вона не скріплює полів між собою, а слугує для обважнення.
Кілт, найімовірніше, з'явився тільки на початку 18 століття, як менш громіздка і менш обтяжлива альтернатива великому пледу. Досі не відомо, що собою представляли перші кілти, яким чином вони були зшиті. За легендою, кілт був винайдений в 1725 англійцем Роулінсоном, керуючим на сталеливарному заводі в . Саме він запропонував для зручності залишити лише нижню частину великого пледа.
Найстаріший зі збережених кілтів датується 1794 роком і носився солдатом полку Gordon Highlanders.
Сучасний кілт — це досить складна конструкція з 3-8 ярдів матерії, зазвичай вовни. Традиційні кілти шиють з тартана, але бувають утилітарні або супермодні кілти і з інших типів тканини. Розрізняють 2 основних способи плісування кілтів — box pleated і knife pleated. Зроблені з важкої товстої вовни, кілти практично не мнуться і вірно служать своїм власникам довгі роки.
Цікаві факти
- Колір клітинки на матеріалі й точний її візерунок залежить від клану, до якого належить шотландець/шотландка.
- На кілті ще часто можна зустріти брошку — звичайно ж, кожен клан також має свою, а пристібають її в нижньому правому кутку.
- Деякий час в шотланській армії не прийнято було вдягати спідню білизну під кілт.
Див. також
Посилання
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Category:Kilts |
- Як правильно одягати Great Plaid з фотографіями [ 2 жовтня 2009 у Wayback Machine.](англ.)
- Шотландська спідничка // Витяг з Нормана Дейвіса «Європа. Історія»
- Магазин шотландського костюму, тематичні матеріали [ 2 жовтня 2009 у Wayback Machine.]
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshi znachennya cogo termina Kilt znachennya Kilt angl kilt predmet nacionalnogo shotlandskogo cholovichogo odyagu u viglyadi spidnici tradicijnij odyag shotlandskih goryan Zazvichaj ce shmatok zibranoyi skladkami tkanini obernenij navkolo taliyi j zakriplenij za dopomogoyu pryazhok i reminciv tradicijno kilt nositsya razom zi specialnoyu sumochkoyu dlya groshej ta inshih dribnih rechej sho nazivayetsya Kilt mozhe buti velikim abo malim Vin bere svoyu istoriyu vid velikogo pleda great plaid belted plaid i ye jogo nizhnoyu chastinoyu Istorichno velikij kilt buv dostatno dovgim shob jogo mozhna bulo zakinuti na pleche abo vkritisya nim u poganu pogodu Kilt vigotovlyayetsya z vovnyanoyi tkanini z tradicijnim shotlandskim malyunkom iz klitinok ta smuzhok tartanom v nas takij material vidomij yak shotlandka Shotlandci v tradijnomu odyazi malij kilt Sogodni bilshist shotlandciv vikoristovuyut kilt yak chastinu oficijnogo abo vesilnogo kostyuma ale povsyakdenno jogo nosyat dosit malo lyudej U bagatoh miscyah Shotlandiyi kilti mozhna pobachiti pid chas sportivnih zmagan goryan a takozh muzichnih i tancyuvalnih vistupiv U britanskij armiyi tak samo yak i v armiyah deyakih inshih krayin Britanskoyi spivdruzhnosti kilt dosi ye chastinoyu vijskovoyi formi najchastishe dlya oglyadiv i paradiv v bojovih diyah vin ne vikoristovuvavsya z chasiv Drugoyi svitovoyi vijni Ostannim polkom yakij mav kilti pid chas bojovih dij v 1940 roci buv britanskij polk Queens Own Cameron Highlanders IstoriyaNajdavnishij opis kilta v girskij Shotlandiyi datuyetsya 1594 rokom Yihnij verhnij odyag yavlyaye soboyu krapchate vbrannya riznomanitnih koloriv z chislennimi skladkami do seredini litok z poyasom navkolo taliyi nadyagayut cherez nogi Slovo kilt jmovirno pohodit vid anglo shotlandskogo kilt sho oznachaye obgortati odyag navkolo tila U svoyu chergu shotlandske slovo pohodit vid davnoislandskoyi kjilt skladchastij sho prijshlo vid vikingiv u yakih buv podibnij ale z tartanom skladchastij odyag V Girskij Shotlandiyi Highlands z yiyi doshovim klimatom i girskim relyefom velikij pled buv nezaminnij Vin davav svobodu ruhiv zigrivav shvidko visihav chogo ne mozhna bulo skazati pro shtani Na nich vin peretvoryuvavsya v teplu kovdru Koli v boyu vimagalas maksimalna svoboda ruhiv pled mozhna bulo legko skinuti i nestis v ataku tak bi moviti bez shtaniv U 1746 pislya pridushennya ostannogo povstannya yakobitiv britanska vlada zaboronila nosinnya kilta velikogo pleda i bud yakogo inshogo nacionalnogo odyagu z tartana Zhorstka zaborona diyala cilih 36 rokiv Velikij pled i kilt vizhili zavdyaki shotlandskim polkam britanskoyi armiyi soldati yakih buli oficijno ekipirovani pledami ta inshimi elementami nacionalnogo odyagu Hoch kilt i ye tradicijnim shotlandskim odyagom chastinoyu jogo zagalnonacionalnoyi kulturi vin stav porivnyano nedavno Tilki v seredini 19 go stolittya kilt stav populyarnim sered shotlandskogo dvoryanstva ta inteligenciyi a zgodom buv prijnyatij rivninnimi zhitelyami i vsiyeyu shotlandskoyu diasporoyu za kordonom Inshi suchasni predstavniki keltskoyi grupi irlandci vallijci zhiteli ostrova Men tezh vzyali nosinnya kilta hoch i v menshij miri v porivnyanni z shotlandcyami Vsi shotlandci mozhut nositi kilt hocha ranishe ce buv vinyatkovo cholovichij odyag ale tilki choloviki nosyat sporan na kilti Sporan ce shkiryana sumochka z hutrom sho visit na stegnah na pasku Chomu lishe choloviki nosyat yiyi i z yakoyi prichini Ye bagato istorij na cyu temu Odna z nih rozpovidaye sho pid chas boyiv mizh anglijcyami ta shotlandcyami buv potriben hoch yakijs zahist tila Oskilki shotlandci buli perevazhno fermerami v nih ne bulo groshej na profesijnu bronyu soldativ Otozh obrali hoch i malij ale zahist dlya najcinnishoyi chastini svogo tila zhorstku shkiryanu sumku z hutrom Velikij pledCej predmet odyagu vidomij pid bagatma inshimi imenami Great Plaid Feileadh Mor Breacan Feile Belted Plaid za suttyu yavlyaye soboyu dva shmatki tovstoyi vovnyanoyi tkanini zshitih razom Dovzhina jogo mozhe buti v mezhah vid 4 5 do 9 yardiv priblizno 4 1 8 2 m odnak najposhirenisha dovzhina 6 7 yardiv 5 5 6 5 m Skladki na odnij chastini tkanini zbiralisya vruchnu i zakriplyuvalisya za dopomogoyu shirokogo remenya Insha chastina mogla buti zakinuta poverh livogo plecha i vikoristovuvatisya yak plash abo buti zakriplenoyu na remeni chastkovo spadayuchi z nogo abo zh nakrivati plechi i golovu pri poganij pogodi a takozh sluzhiv pokrivalom vnochi V opisi 1746 skazano Cej odyag dosit vilnij i dopomagaye cholovikam yaki zvikli do nogo dolati vazhki pereshkodi zdijsnyuvati shvidki perehodi perenositi suvorist pogodi perepravlyatisya cherez richki Kilt odnakovo zruchnij yak dlya zhittya v lisi tak i v budinkah Slovom vin dopomagaye vporatisya z tim z chim zvichajnij odyag ne v silah Dosi bagato sperechayutsya pro chas poyavi velikogo pleda ale dostemenno vidomo sho vin vzhe isnuvav na pochatku 17 go stolittya Bilsh ranni zobrazhennya kilta ilyustruyut skorish dovgu do kolin sorochku zi shkiri lonu abo parusini z velikoyu kilkistyu skladok i inodi prostobanu dlya krashogo zahistu Najchastishe velikij kilt asociyuyetsya z ale vin takozh vikoristovuvavsya na bidnih silskih rivninnih teritoriyah KiltPid slovom kilt suchasniki zazvichaj rozumiyut same malij kilt angl Little kilt Feileadh Beg tobto nizhnyu chastinu velikogo kilta shmatok vovnyanoyi tkanini obertayetsya navkolo stegon poli yakogo dosyagayut kolina Chasto vin trimayetsya vzhe ne na remeni a na zvichajnih remincyah z pryazhkami Do nizhnogo kuta zovnishnogo krayu kripitsya specialna shpilka en vona ne skriplyuye poliv mizh soboyu a sluguye dlya obvazhnennya Kilt najimovirnishe z yavivsya tilki na pochatku 18 stolittya yak mensh gromizdka i mensh obtyazhliva alternativa velikomu pledu Dosi ne vidomo sho soboyu predstavlyali pershi kilti yakim chinom voni buli zshiti Za legendoyu kilt buv vinajdenij v 1725 anglijcem Roulinsonom keruyuchim na stalelivarnomu zavodi v Same vin zaproponuvav dlya zruchnosti zalishiti lishe nizhnyu chastinu velikogo pleda Najstarishij zi zberezhenih kiltiv datuyetsya 1794 rokom i nosivsya soldatom polku Gordon Highlanders Suchasnij kilt ce dosit skladna konstrukciya z 3 8 yardiv materiyi zazvichaj vovni Tradicijni kilti shiyut z tartana ale buvayut utilitarni abo supermodni kilti i z inshih tipiv tkanini Rozriznyayut 2 osnovnih sposobi plisuvannya kiltiv box pleated i knife pleated Zrobleni z vazhkoyi tovstoyi vovni kilti praktichno ne mnutsya i virno sluzhat svoyim vlasnikam dovgi roki Cikavi faktiKolir klitinki na materiali j tochnij yiyi vizerunok zalezhit vid klanu do yakogo nalezhit shotlandec shotlandka Na kilti she chasto mozhna zustriti broshku zvichajno zh kozhen klan takozh maye svoyu a pristibayut yiyi v nizhnomu pravomu kutku Deyakij chas v shotlanskij armiyi ne prijnyato bulo vdyagati spidnyu biliznu pid kilt Div takozh Istinnij shotlandec Sarong PareoPosilannyaVikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Category Kilts Yak pravilno odyagati Great Plaid z fotografiyami 2 zhovtnya 2009 u Wayback Machine angl Shotlandska spidnichka Vityag z Normana Dejvisa Yevropa Istoriya Magazin shotlandskogo kostyumu tematichni materiali 2 zhovtnya 2009 u Wayback Machine