Ця стаття вживає скорочення, які можуть бути неоднозначними та збивати з пантелику. (лютий 2014) |
Цю статтю треба для відповідності Вікіпедії.(лютий 2014) |
Олександр Михайлович Клітін Історик релігії та церкви
Життєпис та науковий доробок
Народився 21.10.1860 на Смоленщині у родині священика.
У 1880–1884 навчався у Московській духовній семінарії. Після завершення навчання викладав деякий час у цьому навчальному закладі. У 1900–1918 читав історико-релігійні та богословські курси на посаді проф-а богослов'я Імператорського Новоросійського університету та Одеського вищого міжнародного ін-ту, вчителя Рішельєвської гімназії. Був протоієреєм університетської церкви. Перебував у відрядженнях у Києві та за кордоном Російської імперії.
Зокрема, у Києві він працював у бібліотеці Київської духовної академії. Співробітничав в одеській газеті «Русская Речь», низці православних видань. Часто виголошував публічні промови на урочистих актах Імператорського Новоросійського університету , засіданнях присвячених видатним поетам та письменникам, зокрема, М. Гоголю та В. Жуковському, публікував спогади про своїх сучасників з середовища духовенства. Активно реагував на суспільно-політичні події. Його погляди відповідали традиціям християнської консервативної суспільно-політичної думки. У низці виступів та брошур відзначав занепад моральності у суспільстві, вважаючи, що це викликає підвищення випадків самогубства. Занепад моральності та релігійності, на його думку, були тісно взаємопов'язаними явищами. Сучасне йому суспільство він критикував за відсутність осіб, що були б здатні взяти на себе відповідальність.
Будучи переконаним православним християнином, виступаючи за вдосконалення викладання Закону Божого у середній та вищій школах, він втім не вважав, що саме по собі викладання Святого Писання не позбавляє від невір'я, соціалізму та нігілізму. У революційні роки діяльність О. Клітіна була об'єктом гострої критики з боку представників соціалістичного руху, які обвинувачували його в обскурантизмі. Головним внеском в історичну науку є велика за обсягом узагальнююча праця з історії релігії, що була результатом багаторічної викладацької практики професора. Критика визнала це видання найкращим тогочасним посібником з історії релігії. На відміну від багатьох подібних видань, курс відзначався ґрунтовним аналізом історичних питань, оригінальністю думок, широтою джерельної та історіографічної бази. Незважаючи на християнський світогляд, критику теорій Спенсера та Дарвіна, він як дослідник використав деякі постулати позитивістської методології наукових досліджень: міждисциплінарність, еволюціонізм (релігія розвивається від нижчих форм до вищих), порівняльний аналіз, закономірність історико-релігійних явищ («завдання історії релігії — порівняльне співставлення вірувань різних народів світу і з'ясування цим шляхом законів історичного розвитку релігійних вірувань»), перевага фактологічних побудов над суто теоретичними, апріорними.
Праця О. Клітіна поділялась на дві частини — теоретичну та фактичну. У першій частині автор висвітлив питання про зміст та завдання історії релігії, методи вивчення історії релігії, зв'язок релігії з іншими галузями культури, класифікацію релігій. У цій частині автор обґрунтував думку про те, що першою формою релігії була віра в єдиного Бога («найпростіша форма монотеїзму»), висунув досить переконливі аргументи проти низки теорій походження релігії (теорія страху, психологічна тощо). Він схилявся до погляду на релігію, як вроджене почуття людини. У другій частині проаналізовано особливості релігії кельтів, германців, слов'ян, народів Азії, Африки, Америки. Головну увагу він приділив релігіям так званих культурних народів: Давнього Єгипту та євреїв як передвісників християнства. Головним чином на погляди О. Клітіна вплинув видатний німецький історик релігії Макс Мюллер. Попри загально науковий тон, праця мала яскраве ідеологічне забарвлення. Автор полемізував з противниками визнання богослов'я наукою, еволюціоністів та натурфілософів, які вважали, що релігія з'явилась раніше цивілізації і з часом наука та цивілізація мають замінити релігію. Водночас він наполягав, що лише християнство є вищою формою релігії, єдина істина віра. Помітний вплив на його погляди мало неослов'янофільство.
Праці
- История религии. Опыт историко-богословского исследования. — Одесса, 1910;
- По-поводу рецензии «Русской Речи» на «Историю религии». — Одесса, 1911;
- Из истории школьного просвещения в Галиции. — Одесса, 1915.
Література
- Клітін О. // ПОНУ — Т. 3. — Одеса, 2005. — С. 65-66.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Nemaye perevirenih versij ciyeyi storinki jmovirno yiyi she ne pereviryali na vidpovidnist pravilam proektu Cya stattya vzhivaye skorochennya yaki mozhut buti neodnoznachnimi ta zbivati z panteliku Bud laska za mozhlivosti vdoskonalte cyu stattyu lyutij 2014 Cyu stattyu treba vikifikuvati dlya vidpovidnosti standartam yakosti Vikipediyi Bud laska dopomozhit dodavannyam dorechnih vnutrishnih posilan abo vdoskonalennyam rozmitki statti lyutij 2014 Oleksandr Mihajlovich Klitin Istorik religiyi ta cerkviZhittyepis ta naukovij dorobokNarodivsya 21 10 1860 na Smolenshini u rodini svyashenika U 1880 1884 navchavsya u Moskovskij duhovnij seminariyi Pislya zavershennya navchannya vikladav deyakij chas u comu navchalnomu zakladi U 1900 1918 chitav istoriko religijni ta bogoslovski kursi na posadi prof a bogoslov ya Imperatorskogo Novorosijskogo universitetu ta Odeskogo vishogo mizhnarodnogo in tu vchitelya Rishelyevskoyi gimnaziyi Buv protoiyereyem universitetskoyi cerkvi Perebuvav u vidryadzhennyah u Kiyevi ta za kordonom Rosijskoyi imperiyi Zokrema u Kiyevi vin pracyuvav u biblioteci Kiyivskoyi duhovnoyi akademiyi Spivrobitnichav v odeskij gazeti Russkaya Rech nizci pravoslavnih vidan Chasto vigoloshuvav publichni promovi na urochistih aktah Imperatorskogo Novorosijskogo universitetu zasidannyah prisvyachenih vidatnim poetam ta pismennikam zokrema M Gogolyu ta V Zhukovskomu publikuvav spogadi pro svoyih suchasnikiv z seredovisha duhovenstva Aktivno reaguvav na suspilno politichni podiyi Jogo poglyadi vidpovidali tradiciyam hristiyanskoyi konservativnoyi suspilno politichnoyi dumki U nizci vistupiv ta broshur vidznachav zanepad moralnosti u suspilstvi vvazhayuchi sho ce viklikaye pidvishennya vipadkiv samogubstva Zanepad moralnosti ta religijnosti na jogo dumku buli tisno vzayemopov yazanimi yavishami Suchasne jomu suspilstvo vin kritikuvav za vidsutnist osib sho buli b zdatni vzyati na sebe vidpovidalnist Buduchi perekonanim pravoslavnim hristiyaninom vistupayuchi za vdoskonalennya vikladannya Zakonu Bozhogo u serednij ta vishij shkolah vin vtim ne vvazhav sho same po sobi vikladannya Svyatogo Pisannya ne pozbavlyaye vid nevir ya socializmu ta nigilizmu U revolyucijni roki diyalnist O Klitina bula ob yektom gostroyi kritiki z boku predstavnikiv socialistichnogo ruhu yaki obvinuvachuvali jogo v obskurantizmi Golovnim vneskom v istorichnu nauku ye velika za obsyagom uzagalnyuyucha pracya z istoriyi religiyi sho bula rezultatom bagatorichnoyi vikladackoyi praktiki profesora Kritika viznala ce vidannya najkrashim togochasnim posibnikom z istoriyi religiyi Na vidminu vid bagatoh podibnih vidan kurs vidznachavsya gruntovnim analizom istorichnih pitan originalnistyu dumok shirotoyu dzherelnoyi ta istoriografichnoyi bazi Nezvazhayuchi na hristiyanskij svitoglyad kritiku teorij Spensera ta Darvina vin yak doslidnik vikoristav deyaki postulati pozitivistskoyi metodologiyi naukovih doslidzhen mizhdisciplinarnist evolyucionizm religiya rozvivayetsya vid nizhchih form do vishih porivnyalnij analiz zakonomirnist istoriko religijnih yavish zavdannya istoriyi religiyi porivnyalne spivstavlennya viruvan riznih narodiv svitu i z yasuvannya cim shlyahom zakoniv istorichnogo rozvitku religijnih viruvan perevaga faktologichnih pobudov nad suto teoretichnimi apriornimi Pracya O Klitina podilyalas na dvi chastini teoretichnu ta faktichnu U pershij chastini avtor visvitliv pitannya pro zmist ta zavdannya istoriyi religiyi metodi vivchennya istoriyi religiyi zv yazok religiyi z inshimi galuzyami kulturi klasifikaciyu religij U cij chastini avtor obgruntuvav dumku pro te sho pershoyu formoyu religiyi bula vira v yedinogo Boga najprostisha forma monoteyizmu visunuv dosit perekonlivi argumenti proti nizki teorij pohodzhennya religiyi teoriya strahu psihologichna tosho Vin shilyavsya do poglyadu na religiyu yak vrodzhene pochuttya lyudini U drugij chastini proanalizovano osoblivosti religiyi keltiv germanciv slov yan narodiv Aziyi Afriki Ameriki Golovnu uvagu vin pridiliv religiyam tak zvanih kulturnih narodiv Davnogo Yegiptu ta yevreyiv yak peredvisnikiv hristiyanstva Golovnim chinom na poglyadi O Klitina vplinuv vidatnij nimeckij istorik religiyi Maks Myuller Popri zagalno naukovij ton pracya mala yaskrave ideologichne zabarvlennya Avtor polemizuvav z protivnikami viznannya bogoslov ya naukoyu evolyucionistiv ta naturfilosofiv yaki vvazhali sho religiya z yavilas ranishe civilizaciyi i z chasom nauka ta civilizaciya mayut zaminiti religiyu Vodnochas vin napolyagav sho lishe hristiyanstvo ye vishoyu formoyu religiyi yedina istina vira Pomitnij vpliv na jogo poglyadi malo neoslov yanofilstvo PraciIstoriya religii Opyt istoriko bogoslovskogo issledovaniya Odessa 1910 Po povodu recenzii Russkoj Rechi na Istoriyu religii Odessa 1911 Iz istorii shkolnogo prosvesheniya v Galicii Odessa 1915 LiteraturaKlitin O PONU T 3 Odesa 2005 S 65 66