Буна (1600—1896) — держава в південній частині Західної Африки. Утворилася внаслідок міграції народів манде. Вважається першою централізованою державою в історії Кот-д'Івуару. Тривалий час воювала з сусідами за гегемонію в регіоні. Зрештою перетворилося на невеличку державу. 1896 року приєднано до колонії Французька Західна Африка.
Імперія Фута Торо | ||||
| ||||
Столиця | Бункані | |||
Мови | дагбані | |||
Релігії | іслам африканські традиційні релігії | |||
Форма правління | монархія | |||
янаа король | ||||
Історія | ||||
- Засновано | 1600 | |||
- Ліквідовано | 1896 | |||
Історія
З XVI ст. племена лорон, що мали численні вождіства, були васалами держави Дагомба. Син володаря останньої підкорив великий район лорон і створив близько 1600 року власну державу, що отримала назву Буна. Користуючись родинними зв'язками по материнській лінії з вождями лорон, він об'єднав численні вождества. Разом з тим перевагу отримали дагомба.
Протягом XVII століття значно розширилося на північ, дійшовши володінь мосі, на захід, частково на південь. Було укладено союз про дружбу з державою Ашанті.
З початку XVIII ст. стикнулося з протистояння новоствореної держави народ аброн Г'янам. З цього часу відбувається ослабленням Буни. У середині того століття виникає інша потуга — держава Нафана, яку згодом змінила держава Кабадугу. Остання протягом 1-х половини XIX ст. постійно тиснула на Буну. На півдні відбуваються постійні конфлікти з вождествами Акан.
З 1880 року найбільше загрозу стала становити імперія Васулу, від якої Буна зазнав низки поразок до 1890 року. Водночас Франція встановила протекторат над більшістю держав мосі та їх сусідами. 1896 року визнала протектора Франції. Згодом володарі Буни прийняли титул короля. після здобуття Кот-д'Івуаром незалежності мають більш сакральне і церемоніальне значення. Сучасним королем Буни є Дж Аракороні II.
Територія
Спочатку простягається між Чорною Вольтою на сході та Комое на заході, розшириться на півночі до Бобо-Діуласо, на заході до Марабадіаси та на сході до Боле (Гана). Основу населення складали малінке і куланго.
Устрій
На чолі стояв янаа (володар). після смерті четвертого правителя Заварі, утворюється своєрідний «тріумвірат» між його синами: Гаго, Воко і Кунга. Ці троє синів утворили роди Гаго-Бобену, Піварі-Бобену і Кунга-Бобену, представники яких почергово обіймали трон. Володар спирався на раду провінційних вождів найбільших областей у складі 5 осіб.
Економіка
Основу становили землеробство, тваринництво і торгівля. Вирощували бавовник, горіхи кеш'ю та ші, ямс, кукурудза, просо, сорго, низинний рис, квасоля та нере. Вирощували переважно велику рогату худобу. Були розвинені зовнішня та внутрішня торгівля, існували великі ринки та ярмарки в значних містах.
Також малися значні копальні, насамперед золота. Річки забезпечували населення рибою.
Культура
Стала першим центром розповсюдження ісламу в регіоні. В містах розташовувалися коранічні школи. В результаті відбулося асиміляції племен лорон, що стали зватися куланго. Водночас зберігалися традиційні вірування.
Значного розвитку набуло танцювальне мистецтво. Існувало багато танців, присвячених певним подіям. Містичний і ритуальний танець коміан мали право виконувати лише спеціальні жреці.
Джерела
- Jean-Louis Boutillier. Bouna, royaume de la savane ivoirienne. Princes marchands et paysans. Paris Karthala, 1993.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Buna 1600 1896 derzhava v pivdennij chastini Zahidnoyi Afriki Utvorilasya vnaslidok migraciyi narodiv mande Vvazhayetsya pershoyu centralizovanoyu derzhavoyu v istoriyi Kot d Ivuaru Trivalij chas voyuvala z susidami za gegemoniyu v regioni Zreshtoyu peretvorilosya na nevelichku derzhavu 1896 roku priyednano do koloniyi Francuzka Zahidna Afrika Imperiya Futa Toro 1600 1896 Stolicya Bunkani Movi dagbani Religiyi islam afrikanski tradicijni religiyi Forma pravlinnya monarhiya yanaa korol Istoriya Zasnovano 1600 Likvidovano 1896IstoriyaZ XVI st plemena loron sho mali chislenni vozhdistva buli vasalami derzhavi Dagomba Sin volodarya ostannoyi pidkoriv velikij rajon loron i stvoriv blizko 1600 roku vlasnu derzhavu sho otrimala nazvu Buna Koristuyuchis rodinnimi zv yazkami po materinskij liniyi z vozhdyami loron vin ob yednav chislenni vozhdestva Razom z tim perevagu otrimali dagomba Protyagom XVII stolittya znachno rozshirilosya na pivnich dijshovshi volodin mosi na zahid chastkovo na pivden Bulo ukladeno soyuz pro druzhbu z derzhavoyu Ashanti Z pochatku XVIII st stiknulosya z protistoyannya novostvorenoyi derzhavi narod abron G yanam Z cogo chasu vidbuvayetsya oslablennyam Buni U seredini togo stolittya vinikaye insha potuga derzhava Nafana yaku zgodom zminila derzhava Kabadugu Ostannya protyagom 1 h polovini XIX st postijno tisnula na Bunu Na pivdni vidbuvayutsya postijni konflikti z vozhdestvami Akan Z 1880 roku najbilshe zagrozu stala stanoviti imperiya Vasulu vid yakoyi Buna zaznav nizki porazok do 1890 roku Vodnochas Franciya vstanovila protektorat nad bilshistyu derzhav mosi ta yih susidami 1896 roku viznala protektora Franciyi Zgodom volodari Buni prijnyali titul korolya pislya zdobuttya Kot d Ivuarom nezalezhnosti mayut bilsh sakralne i ceremonialne znachennya Suchasnim korolem Buni ye Dzh Arakoroni II TeritoriyaSpochatku prostyagayetsya mizh Chornoyu Voltoyu na shodi ta Komoe na zahodi rozshiritsya na pivnochi do Bobo Diulaso na zahodi do Marabadiasi ta na shodi do Bole Gana Osnovu naselennya skladali malinke i kulango UstrijNa choli stoyav yanaa volodar pislya smerti chetvertogo pravitelya Zavari utvoryuyetsya svoyeridnij triumvirat mizh jogo sinami Gago Voko i Kunga Ci troye siniv utvorili rodi Gago Bobenu Pivari Bobenu i Kunga Bobenu predstavniki yakih pochergovo obijmali tron Volodar spiravsya na radu provincijnih vozhdiv najbilshih oblastej u skladi 5 osib EkonomikaOsnovu stanovili zemlerobstvo tvarinnictvo i torgivlya Viroshuvali bavovnik gorihi kesh yu ta shi yams kukurudza proso sorgo nizinnij ris kvasolya ta nere Viroshuvali perevazhno veliku rogatu hudobu Buli rozvineni zovnishnya ta vnutrishnya torgivlya isnuvali veliki rinki ta yarmarki v znachnih mistah Takozh malisya znachni kopalni nasampered zolota Richki zabezpechuvali naselennya riboyu KulturaStala pershim centrom rozpovsyudzhennya islamu v regioni V mistah roztashovuvalisya koranichni shkoli V rezultati vidbulosya asimilyaciyi plemen loron sho stali zvatisya kulango Vodnochas zberigalisya tradicijni viruvannya Znachnogo rozvitku nabulo tancyuvalne mistectvo Isnuvalo bagato tanciv prisvyachenih pevnim podiyam Mistichnij i ritualnij tanec komian mali pravo vikonuvati lishe specialni zhreci DzherelaJean Louis Boutillier Bouna royaume de la savane ivoirienne Princes marchands et paysans Paris Karthala 1993