Прибалтійський економічний район
- історично — один з 19 економічних районів СРСР, складався з трьох балтійських союзних республік (Латвійська РСР, Литовська РСР, Естонська РСР) та Калінінградської області РРФСР.
- в економіко-географічному аналізі світогосподарського розміщення факторів виробництва — історично сформований комплекс взаємопов'язаних економік, транспортних та природних структур Латвії, Литви, Естонії та Калінінградської області РФ, який розглядається як однієї з місцевих передумов сучасного розвитку європейської інтеграції та прикордонного співробітництва.
Район розташований на Східно-Європейській рівнині; типовий рельєф — холмисто-моренні гряди та піднесеності Балтійської гряди, розділені озерно-льодовиковими та зандровими низинами. Багато озер, боліт та лугів. Головні височини — Жямайтська, Латгальська, Відземська, Ханья, Отепя, заввишки 200—250 м. Максимальна висота — 317 м (Суур-Мунамягі, в Естонії поблизу кордону з Латвією). Низовини — Середньолитовська, Середньолатвівйська та Західно-Естонська.
Клімат вологий; літо помірно тепле, зима м'яка. Переважний тип лісів — змішані хвойно-листяні; з порід дерев — сосна, ялина, береза, осика, вільха. Місцями трапляються широколистяні породи: дуб і липа, на півдні району — ясен та граб. Ліси займають 32 % території району.
Населення — 8 701 тис. осіб (1987): литовці, латвійці, естонці, росіяни, євреї, білоруси та ін. Середня густота населення (1975) - 41,8 осіб /км². При території, що становила близько 1 % площі СРСР, на район доводилося 3,2 % населення країни.
Загальносоюзна спеціалізація
Основна спеціалізація промисловості в загальносоюзному масштабі: трудомісткі, обробні галузі, серед яких виділяється машинобудування (електротехніка, радіоелектроніка, верстатобудування, приладобудування, суднобудування, тощо. Були розвинені також харчова та легка промисловість. Сільське господарство інтенсивного типу, особливо розвинене тваринництво та рибальство.
Унікальною спеціалізацією Балтії є бурштин. Основний його видобуток ведеться в Калінінградській області; річна потужність кар'єру — від 400 до 1000 т бурштину; по вичерпанні запасів велася розвідка та облаштування нових родовищ.
Сприятливе приморське географічне положення та морський вихід в Атлантичний океан забезпечили країнам Балтії розвиток рибальства та рибопереробної промисловості, морського суднобудування та судноремонту. Розвинений морський транспорт та портове господарство; порти союзного значення — Рига, Калінінград, Таллінн, Клайпеда, Лієпая, Вентспілс — відігравали важливу роль у зовнішньоторговельних морських перевезеннях СРСР. До Другої світової війни вилов риби вівся лише в Балтійському морі; після приєднання до СРСР балтійські республіки отримали сучасний океанський рибальський флот, що дозволив перейти до лову риби головним чином в Атлантичному океані.
Балтія була тісно інтегрована в загальносоюзну систему розміщення продуктивних сил, що забезпечувало високу ефективність використання її природного та трудового потенціалу.
Головними складовими ввезення з інших економічних районів були паливо та сировина: нафтопродукти, природний газ, вугілля, прокат чорних та кольорових металів, ділова деревина, пиломатеріали, бавовна, шерсть, а також деякі види машин (трактори, комбайни, автомобілі) та устаткування. Ввозилося також продуктове та фуражне зерно.
У структурі вивозу виділялися: рибна продукція, радіоприймачі, магнітофони, рахункові машини, телефонна апаратура, прилади, металорізальні верстати, пасажирські електровагони, трамваї, мікроавтобуси, мопеди, електровиробами, папір, фанера, меблі, тканини, трикотаж, бурштинові вироби, тваринне масло, м'ясо, сир.
Прибалтика була в СРСР третьою за важливістю, забезпеченістю інфраструктурою та популярністю зоною курортів та туризму після Чорноморського узбережжя Кавказу та Криму. Специфіка геологічної будови, наявність обширний пляжів, мальовничих озерно-лісових місцевостей, а також мінеральних джерел дозволила створити розгалужену мережу курортів (в тому числі лікувальних) та центрів відпочинку. У їх числі:
- в Естонії — Пярну, Хаапсалу, Нарва-Йиесуу
- в Латвії — Юрмала, Балдоне
- в Литві — Паланга, Друскінінкай, Бірштонас, Лікенай
- в Калінінградській області — Світлогорськ, Зеленоградськ.
Транспортна інфраструктура
Серед інших економічних районів СРСР Балтія відрізнялася великою густотою мережі залізниць (6,19 тис. км), автомобільних доріг з твердим покриттям (56 тис. км), а також розвиненим річковим судноплавством (Нямунас, Преголя, Даугава, Лієлупе, Вента, Емайигі, Нарва). Протяжність внутрішніх судноплавних водних шляхів становила (включаючи Чудське та Псковське озера) 2 тис. км (1973).
Література
- Гербів В. Р. Прибалтійський економічний район / Гол.ред. А.М.Прохоров // Велика радянська енциклопедія, 3-е вид. — Радянська енциклопедія, 1975. — С. 607.
Див. також
Примітки
- Гербов В. Р. Прибалтийский экономический район // Большая советская энциклопедия, 3-е изд : спр(энц). — Сов. энциклопедия, 1975. — Т. 20. — С. 607.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Pribaltijskij ekonomichnij rajon istorichno odin z 19 ekonomichnih rajoniv SRSR skladavsya z troh baltijskih soyuznih respublik Latvijska RSR Litovska RSR Estonska RSR ta Kaliningradskoyi oblasti RRFSR v ekonomiko geografichnomu analizi svitogospodarskogo rozmishennya faktoriv virobnictva istorichno sformovanij kompleks vzayemopov yazanih ekonomik transportnih ta prirodnih struktur Latviyi Litvi Estoniyi ta Kaliningradskoyi oblasti RF yakij rozglyadayetsya yak odniyeyi z miscevih peredumov suchasnogo rozvitku yevropejskoyi integraciyi ta prikordonnogo spivrobitnictva Rajon roztashovanij na Shidno Yevropejskij rivnini tipovij relyef holmisto morenni gryadi ta pidnesenosti Baltijskoyi gryadi rozdileni ozerno lodovikovimi ta zandrovimi nizinami Bagato ozer bolit ta lugiv Golovni visochini Zhyamajtska Latgalska Vidzemska Hanya Otepya zavvishki 200 250 m Maksimalna visota 317 m Suur Munamyagi v Estoniyi poblizu kordonu z Latviyeyu Nizovini Serednolitovska Serednolatvivjska ta Zahidno Estonska Derzhava Plosha km Naselennya 2006 Litva 65 200 3 585 906 Latviya 64 589 2 290 237 Estoniya 45 226 1 327 000 Rosiya1 15 100 937 9001 Kaliningradska oblast Klimat vologij lito pomirno teple zima m yaka Perevazhnij tip lisiv zmishani hvojno listyani z porid derev sosna yalina bereza osika vilha Miscyami traplyayutsya shirokolistyani porodi dub i lipa na pivdni rajonu yasen ta grab Lisi zajmayut 32 teritoriyi rajonu Naselennya 8 701 tis osib 1987 litovci latvijci estonci rosiyani yevreyi bilorusi ta in Serednya gustota naselennya 1975 41 8 osib km Pri teritoriyi sho stanovila blizko 1 ploshi SRSR na rajon dovodilosya 3 2 naselennya krayini Rajonuvannya za D I Rihterom 1898 Zagalnosoyuzna specializaciyaOsnovna specializaciya promislovosti v zagalnosoyuznomu masshtabi trudomistki obrobni galuzi sered yakih vidilyayetsya mashinobuduvannya elektrotehnika radioelektronika verstatobuduvannya priladobuduvannya sudnobuduvannya tosho Buli rozvineni takozh harchova ta legka promislovist Silske gospodarstvo intensivnogo tipu osoblivo rozvinene tvarinnictvo ta ribalstvo Unikalnoyu specializaciyeyu Baltiyi ye burshtin Osnovnij jogo vidobutok vedetsya v Kaliningradskij oblasti richna potuzhnist kar yeru vid 400 do 1000 t burshtinu po vicherpanni zapasiv velasya rozvidka ta oblashtuvannya novih rodovish Spriyatlive primorske geografichne polozhennya ta morskij vihid v Atlantichnij okean zabezpechili krayinam Baltiyi rozvitok ribalstva ta ribopererobnoyi promislovosti morskogo sudnobuduvannya ta sudnoremontu Rozvinenij morskij transport ta portove gospodarstvo porti soyuznogo znachennya Riga Kaliningrad Tallinn Klajpeda Liyepaya Ventspils vidigravali vazhlivu rol u zovnishnotorgovelnih morskih perevezennyah SRSR Do Drugoyi svitovoyi vijni vilov ribi vivsya lishe v Baltijskomu mori pislya priyednannya do SRSR baltijski respubliki otrimali suchasnij okeanskij ribalskij flot sho dozvoliv perejti do lovu ribi golovnim chinom v Atlantichnomu okeani Baltiya bula tisno integrovana v zagalnosoyuznu sistemu rozmishennya produktivnih sil sho zabezpechuvalo visoku efektivnist vikoristannya yiyi prirodnogo ta trudovogo potencialu Golovnimi skladovimi vvezennya z inshih ekonomichnih rajoniv buli palivo ta sirovina naftoprodukti prirodnij gaz vugillya prokat chornih ta kolorovih metaliv dilova derevina pilomateriali bavovna sherst a takozh deyaki vidi mashin traktori kombajni avtomobili ta ustatkuvannya Vvozilosya takozh produktove ta furazhne zerno U strukturi vivozu vidilyalisya ribna produkciya radioprijmachi magnitofoni rahunkovi mashini telefonna aparatura priladi metalorizalni verstati pasazhirski elektrovagoni tramvayi mikroavtobusi mopedi elektrovirobami papir fanera mebli tkanini trikotazh burshtinovi virobi tvarinne maslo m yaso sir Pribaltika bula v SRSR tretoyu za vazhlivistyu zabezpechenistyu infrastrukturoyu ta populyarnistyu zonoyu kurortiv ta turizmu pislya Chornomorskogo uzberezhzhya Kavkazu ta Krimu Specifika geologichnoyi budovi nayavnist obshirnij plyazhiv malovnichih ozerno lisovih miscevostej a takozh mineralnih dzherel dozvolila stvoriti rozgaluzhenu merezhu kurortiv v tomu chisli likuvalnih ta centriv vidpochinku U yih chisli v Estoniyi Pyarnu Haapsalu Narva Jiesuu v Latviyi Yurmala Baldone v Litvi Palanga Druskininkaj Birshtonas Likenaj v Kaliningradskij oblasti Svitlogorsk Zelenogradsk Transportna infrastrukturaDiv takozh Rail Baltica Sered inshih ekonomichnih rajoniv SRSR Baltiya vidriznyalasya velikoyu gustotoyu merezhi zaliznic 6 19 tis km avtomobilnih dorig z tverdim pokrittyam 56 tis km a takozh rozvinenim richkovim sudnoplavstvom Nyamunas Pregolya Daugava Liyelupe Venta Emajigi Narva Protyazhnist vnutrishnih sudnoplavnih vodnih shlyahiv stanovila vklyuchayuchi Chudske ta Pskovske ozera 2 tis km 1973 LiteraturaGerbiv V R Pribaltijskij ekonomichnij rajon Gol red A M Prohorov Velika radyanska enciklopediya 3 e vid Radyanska enciklopediya 1975 S 607 Div takozhPrimitkiGerbov V R Pribaltijskij ekonomicheskij rajon Bolshaya sovetskaya enciklopediya 3 e izd spr enc Sov enciklopediya 1975 T 20 S 607