Геодакян Віген Артаваздович (*25 січня 1925 року, Єреван, СРСР — 9 грудня 2012 року) — російський біолог-теоретик, генетик (доктор біологічних наук), фізико-хімік (кандидат технічних наук). Провідний науковий співробітник Лабораторії біоакустики Інституту проблем екології та еволюції РАН імені А. Н. Северцова, професор факультету практичної психології . Автор еволюційних теорій статі, , .
Геодакян Віген Артаваздович | |
---|---|
Народився | 25 січня 1925 Єреван, СРСР |
Помер | 9 грудня 2012 (87 років) |
Країна | СРСР → Росія |
Діяльність | біолог |
Галузь | теоретична біологія, теорія еволюції |
Науковий ступінь | доктор біологічних наук |
Біографія
Народився Віген Артаваздович 25 січня 1925 року в Єревані. Працював у (ФІАН), , Інституті біофізики, Інституті загальної генетики, , Інституті людини. Докторська дисертація на тему «Еволюційна логіка диференціації статей у філогенезі і онтогенезі» (рос. Эволюционная логика дифференциации полов в филогенезе и онтогенезе) захищена у 1985 році.
Наукові праці
Наукові праці Вігена Артаваздовича стосувались проблем теоретичної еволюційної біології, генетики, нейробіології, теорії систем, теорії інформації. Багато його теорій увійшли до підручник (Васильченко, 1986, 2005; Ткаченко та ін. 2001; Іконнікова, 1999) і включені до програм викладання ряду російських (Фізтех, МІФІ, РДГУ) та зарубіжних (Тель-Авівський університет) університетів.
Автор понад 150 наукових праць. Список найважливіших праць і публікацій:
- (рос.) Геодакян В. А. Мальчик или девочка. Соотношение полов — величина, регулируемая природой? [ 24 вересня 2015 у Wayback Machine.] // Наука и Жизнь, 1965, № 1, с. 55-58.
- (рос.) Геодакян В. А. Роль полов в передаче и преобразовании генетической информации // Проблемы передачи информ. 1965, том 1, № 1, с. 105–112.
- (рос.) Геодакян В. А. О существовании обратной связи, регулирующей соотношение полов // Проблемы кибернетики. — М.: Физматгиз, 1965, выпуск 13, с. 187–194.
- (рос.) Геодакян В. А., Кособутский В. И. Регуляция соотношения полов механизмом обратной связи // , 1967, т. 173, № 4, с. 938–941.
- (рос.) Геодакян В. А., Кособутский В. И., Билева Д. С. Регуляция соотношения полов отрицательной обратной связью // Генетика, I967, № 9, с. 15З-163.
- (рос.) Геодакян В. А., Смирнов Н. Н. Половой диморфизм и эволюция низших ракообразных // Проблемы эволюции — Новосибирск: Наука, 1968, том 1, с. 30-36.
- (рос.) Геодакян В. А., Кособутский В. И. Природа обратной связи, регулирующей пол. Генетика, 1969, т.5, № 6, с. 119–126.
- (рос.) Геодакян В. А. Теория систем и специальные науки // Материалы по истории и перспективам развития системного подхода и общей теории систем. — М.: Наука, 1971, с. 17.
- (рос.) Геодакян В. А. Кибернетика и развитие // Онтогенез, 1971, т. 2, № 6, с. 653–654.
- (рос.) Геодакян В. А. О дифференциации систем на две сопряженные подсистемы // Проблемы биокибернетики. Управление и информационные процессы в живой природе. — М.: Наука, 1971, с. 26.
- (рос.) Геодакян В. А., Шерман А. Л. Связь врожденных аномалий развития с полом // Журнал общей биологии, 1971, том 32, № 4, с. 417–424.
- (рос.) Геодакян В. А. О структуре самовоспроизводящихся систем // Развитие концепции структурных уровней в биологии. — М.: Наука. 1972. с. 371–379.
- (рос.) Геодакян В. А. О структуре эволюционирующих систем // Проблемы кибернетики. — М., Наука, 1972, выпуск 25, с. 81-91.
- (рос.) Геодакян В. А. Дифференциальная смертность полов и норма реакции // Биологический журнал Армении, 1973, т. 26, № 6, с. 3-11.
- (рос.) Геодакян В. А. Дифференциальная смертность и норма реакции мужского и женского пола // Журнал общей биологии, 1974, т. 35, № 3, с. 376–385.
- (рос.) Геодакян В. А. Концепция информации и живые системы // Журнал общей биологии, 1975, том 36, № 3, с. 336–347.
- (рос.) Геодакян В. А. Этологический половой диморфизм // Групповое поведение животных. — М.: Наука, 1976, с. 64-67.
- (англ.) (рос.) Геодакян В. А. Количество пыльцы как регулятор эволюционной пластичности перекрестноопыляющихся растений // Доклады АН СССР, 1977. том 234, № 6. с. 1460–1463.
- (рос.) Геодакян В. А. Эволюционная логика дифференциации полов // Математические методы в биологии. — К.: Наукова думка, 1977, с. 84-106.
- (рос.) Геодакян В. А. Количество пыльцы как передатчик экологической информации и регулятор эволюционной пластичности растений // Журнал общей биологии. 1978, том 39, № 5, с. 743–753.
- (рос.) Геодакян В. А. О существовании «отцовского эффекта» при наследовании эволюционных признаков // Доклады АН СССР, 1979, том 248, № 1, с. 230–234.
- (рос.) Геодакян В. А. Половой диморфизм и эволюция длительности онтогенеза и его стадий // Доклады АН СССР, 1982, том 263, № 6, с. 1475–1480.
- (рос.) Геодакян В. А. Дальнейшее развитие генетико-экологической теории дифференциации полов // Математические методы в биологии. — Киев: Наукова думка, 1982, с. 46-60.
- (рос.) Геодакян В. А. Онтогенетическое правило полового диморфизма // Доклады АН СССР, 1983, том 269, № 2, с. 477–481.
- (рос.) Геодакян В. А. Эволюционная логика дифференциации полов и долголетие // Природа, 1983, № 1, с. 70-80.
- (рос.) Геодакян В. А. Половой диморфизм в картине старения и смертности человека // Проблемы биологии старения. — М.: Наука, 1983, с. 103–110.
- (рос.) Геодакян В. А. Системный подход и закономерности в биологии // Системные исследования. — М.: Наука, 1984, с. 329–338.
- (рос.) Геодакян В. А. О некоторых закономерностях и явлениях, связанных с полом // Вероятностные методы в биологии. — Киев: Институт математики АН УССР, 1985, с. 19-41.
- (рос.) Геодакян В. А., Геодакян С. В. Существует ли отрицательная обратная связь в определении пола? // Журнал общей биологии, 1985, т. 46, № 2, с. 201–216.
- (рос.) Геодакян В. А. О теоретической биологии // Методологические аспекты эволюционного учения. — Киев: Наукова думка, 1986, с. 73-86.
- (рос.) Геодакян В. А. Половой диморфизм // Биологический журнал Армении. 1986, т. 39, № 10, с. 823–834.
- (рос.) Геодакян В. А. Системно-эволюционная трактовка асимметрии мозга // Системные исследования. — М.: Наука, 1986, с. 355–376.
- (рос.) Геодакян В. А. Дифференциация полов и экологический стресс // Математическое моделирование в проблемах рационального природопользования. Ростов-Дон, 1986, с. 88.
- (рос.) Геодакян В. А. Теория дифференциации полов в проблемах человека // Человек в системе наук. — М.: Наука, 1989, с. 171–189.
- (англ.) (рос.) Геодакян В. А. Эволюционная теория пола // Природа. 1991, № 8. с. 60-69.
- (рос.) Геодакян В. А. Эволюционная логика функциональной асимметрии мозга // Доклады РАН. 1992, том 324, № 6, с. 1327–1331.
- (рос.) Геодакян В. А. Асинхронная асимметрия // Журнал высшей нервной деятельности. 1993, том 43, № 3, с. 543–561.
- (рос.) Геодакян В. А. Половые хромосомы: для чего они? (Новая концепция) // Доклады АН. 1996, том 346, с. 565–569.
- (англ.) (рос.) Геодакян В. А., Геодакян К. В. Новая концепция леворукости // Доклады РАН. 1997, том 356, № 6, с. 838–842.
- (рос.) Геодакян В. А. Эволюционная роль половых хромосом (новая концепция) // Генетика. 1998, том 34, № 8, с. 1171–1184.
- (рос.) Геодакян В. А. Эволюционные хромосомы и эволюционный половой диморфизм // Известия Академии Наук, Серия Биологическая, 2000, № 2, с. 133–148.
- (рос.) Геодакян В. А. Homo sapiens на пути к асимметризации (Теория асинхронной эволюции полушарий и цис-транс трактовка левшества) // Антропология на пороге III Тысячелетия. Москва 2003, том 1, с. 170–201.
- Изоморфизм: асинхронный пол — асинхронная асимметрия. Геодакян В. А. Материалы Международных чтений, посвященных 100-летию со дня
- (рос.) Геодакян В. А. Конвергентная эволюция фенотипа, асимметрии и сексуальности к культуре. // Сексология и сексопатология. 2003. № 6. с. 2-8. № 7. с. 2-6. № 8. с. 2-7.
- (рос.) Геодакян В. А. Эволюционные теории асимметризации организмов, мозга и тела // Успехи физиологических наук. 2005. Том 36. № 1. с. 24-53.
Примітки
- (рос.) Геодакян Виген Артаваздович — биолог теоретик [ 30 березня 2016 у Wayback Machine.] — біографічна довідка на особистому сайті вченого.
- (англ.) (рос.) Федеральное государственное бюджетное учреждение науки Институт проблем экологии и эволюции им. А. Н. Северцова Российской академии наук (ИПЭЭ РАН). [ 13 грудня 2007 у Wayback Machine.]
- (рос.) Бібліографія Геодакяна Вігена Артаваздовича [ 4 березня 2016 у Wayback Machine.].
Література
- Як сьогодні «програмують» стать дитини… [ 2 липня 2014 у Wayback Machine.] // Диференціальна психологія. Навчальний посібник. Палій А. А. — К.: Академія, 2010. — 432 с.
Посилання
- (англ.) (нім.) (рос.) Офіційна сторінка Геодакяна Вігена Артаваздовича. [ 15 липня 2015 у Wayback Machine.]
- (рос.) Геодакян, Виген Артаваздович [ 4 березня 2016 у Wayback Machine.] — біографія в Енциклопедії фонду .
- (укр.) Природа тренується на чоловіках…[недоступне посилання з липня 2019] // Добрый доктор, 19 березня 2003 року.
- (укр.) Коломієць Л. Эволюция пола…[недоступне посилання з липня 2019] // Медичні аспекти здоров'я жінки, № 5(14) 2008.
- (укр.) Вайсерман О. Обманути природу [ 24 травня 2015 у Wayback Machine.] // Український тиждень, № 8 (17) 19 лютого 2008 року.
- (укр.) Як сьогодні «програмують» стать дитини…[недоступне посилання з липня 2019] — стаття на Pani.UA.
- (рос.) Эволюционная теория пола [ 24 вересня 2015 у Wayback Machine.] — стенограма телевізійної передачі О. Гордона на телеканалі НТВ, 6 березня 2002 року.
- (рос.) Пустильник С. Роль секса в эволюции человека [ 4 серпня 2015 у Wayback Machine.] // , 10 серпня 2003 року.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Geodakyan Vigen Artavazdovich 25 sichnya 1925 roku Yerevan SRSR 9 grudnya 2012 roku rosijskij biolog teoretik genetik doktor biologichnih nauk fiziko himik kandidat tehnichnih nauk Providnij naukovij spivrobitnik Laboratoriyi bioakustiki Institutu problem ekologiyi ta evolyuciyi RAN imeni A N Severcova profesor fakultetu praktichnoyi psihologiyi Avtor evolyucijnih teorij stati Geodakyan Vigen ArtavazdovichNarodivsya25 sichnya 1925 1925 01 25 Yerevan SRSRPomer9 grudnya 2012 2012 12 09 87 rokiv Krayina SRSR RosiyaDiyalnistbiologGaluzteoretichna biologiya teoriya evolyuciyiNaukovij stupindoktor biologichnih naukU Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Geodakyan BiografiyaNarodivsya Vigen Artavazdovich 25 sichnya 1925 roku v Yerevani Pracyuvav u FIAN Instituti biofiziki Instituti zagalnoyi genetiki Instituti lyudini Doktorska disertaciya na temu Evolyucijna logika diferenciaciyi statej u filogenezi i ontogenezi ros Evolyucionnaya logika differenciacii polov v filogeneze i ontogeneze zahishena u 1985 roci Naukovi praciNaukovi praci Vigena Artavazdovicha stosuvalis problem teoretichnoyi evolyucijnoyi biologiyi genetiki nejrobiologiyi teoriyi sistem teoriyi informaciyi Bagato jogo teorij uvijshli do pidruchnik Vasilchenko 1986 2005 Tkachenko ta in 2001 Ikonnikova 1999 i vklyucheni do program vikladannya ryadu rosijskih Fizteh MIFI RDGU ta zarubizhnih Tel Avivskij universitet universitetiv Avtor ponad 150 naukovih prac Spisok najvazhlivishih prac i publikacij ros Geodakyan V A Malchik ili devochka Sootnoshenie polov velichina reguliruemaya prirodoj 24 veresnya 2015 u Wayback Machine Nauka i Zhizn 1965 1 s 55 58 ros Geodakyan V A Rol polov v peredache i preobrazovanii geneticheskoj informacii Problemy peredachi inform 1965 tom 1 1 s 105 112 ros Geodakyan V A O sushestvovanii obratnoj svyazi reguliruyushej sootnoshenie polov Problemy kibernetiki M Fizmatgiz 1965 vypusk 13 s 187 194 ros Geodakyan V A Kosobutskij V I Regulyaciya sootnosheniya polov mehanizmom obratnoj svyazi 1967 t 173 4 s 938 941 ros Geodakyan V A Kosobutskij V I Bileva D S Regulyaciya sootnosheniya polov otricatelnoj obratnoj svyazyu Genetika I967 9 s 15Z 163 ros Geodakyan V A Smirnov N N Polovoj dimorfizm i evolyuciya nizshih rakoobraznyh Problemy evolyucii Novosibirsk Nauka 1968 tom 1 s 30 36 ros Geodakyan V A Kosobutskij V I Priroda obratnoj svyazi reguliruyushej pol Genetika 1969 t 5 6 s 119 126 ros Geodakyan V A Teoriya sistem i specialnye nauki Materialy po istorii i perspektivam razvitiya sistemnogo podhoda i obshej teorii sistem M Nauka 1971 s 17 ros Geodakyan V A Kibernetika i razvitie Ontogenez 1971 t 2 6 s 653 654 ros Geodakyan V A O differenciacii sistem na dve sopryazhennye podsistemy Problemy biokibernetiki Upravlenie i informacionnye processy v zhivoj prirode M Nauka 1971 s 26 ros Geodakyan V A Sherman A L Svyaz vrozhdennyh anomalij razvitiya s polom Zhurnal obshej biologii 1971 tom 32 4 s 417 424 ros Geodakyan V A O strukture samovosproizvodyashihsya sistem Razvitie koncepcii strukturnyh urovnej v biologii M Nauka 1972 s 371 379 ros Geodakyan V A O strukture evolyucioniruyushih sistem Problemy kibernetiki M Nauka 1972 vypusk 25 s 81 91 ros Geodakyan V A Differencialnaya smertnost polov i norma reakcii Biologicheskij zhurnal Armenii 1973 t 26 6 s 3 11 ros Geodakyan V A Differencialnaya smertnost i norma reakcii muzhskogo i zhenskogo pola Zhurnal obshej biologii 1974 t 35 3 s 376 385 ros Geodakyan V A Koncepciya informacii i zhivye sistemy Zhurnal obshej biologii 1975 tom 36 3 s 336 347 ros Geodakyan V A Etologicheskij polovoj dimorfizm Gruppovoe povedenie zhivotnyh M Nauka 1976 s 64 67 angl ros Geodakyan V A Kolichestvo pylcy kak regulyator evolyucionnoj plastichnosti perekrestnoopylyayushihsya rastenij Doklady AN SSSR 1977 tom 234 6 s 1460 1463 ros Geodakyan V A Evolyucionnaya logika differenciacii polov Matematicheskie metody v biologii K Naukova dumka 1977 s 84 106 ros Geodakyan V A Kolichestvo pylcy kak peredatchik ekologicheskoj informacii i regulyator evolyucionnoj plastichnosti rastenij Zhurnal obshej biologii 1978 tom 39 5 s 743 753 ros Geodakyan V A O sushestvovanii otcovskogo effekta pri nasledovanii evolyucionnyh priznakov Doklady AN SSSR 1979 tom 248 1 s 230 234 ros Geodakyan V A Polovoj dimorfizm i evolyuciya dlitelnosti ontogeneza i ego stadij Doklady AN SSSR 1982 tom 263 6 s 1475 1480 ros Geodakyan V A Dalnejshee razvitie genetiko ekologicheskoj teorii differenciacii polov Matematicheskie metody v biologii Kiev Naukova dumka 1982 s 46 60 ros Geodakyan V A Ontogeneticheskoe pravilo polovogo dimorfizma Doklady AN SSSR 1983 tom 269 2 s 477 481 ros Geodakyan V A Evolyucionnaya logika differenciacii polov i dolgoletie Priroda 1983 1 s 70 80 ros Geodakyan V A Polovoj dimorfizm v kartine stareniya i smertnosti cheloveka Problemy biologii stareniya M Nauka 1983 s 103 110 ros Geodakyan V A Sistemnyj podhod i zakonomernosti v biologii Sistemnye issledovaniya M Nauka 1984 s 329 338 ros Geodakyan V A O nekotoryh zakonomernostyah i yavleniyah svyazannyh s polom Veroyatnostnye metody v biologii Kiev Institut matematiki AN USSR 1985 s 19 41 ros Geodakyan V A Geodakyan S V Sushestvuet li otricatelnaya obratnaya svyaz v opredelenii pola Zhurnal obshej biologii 1985 t 46 2 s 201 216 ros Geodakyan V A O teoreticheskoj biologii Metodologicheskie aspekty evolyucionnogo ucheniya Kiev Naukova dumka 1986 s 73 86 ros Geodakyan V A Polovoj dimorfizm Biologicheskij zhurnal Armenii 1986 t 39 10 s 823 834 ros Geodakyan V A Sistemno evolyucionnaya traktovka asimmetrii mozga Sistemnye issledovaniya M Nauka 1986 s 355 376 ros Geodakyan V A Differenciaciya polov i ekologicheskij stress Matematicheskoe modelirovanie v problemah racionalnogo prirodopolzovaniya Rostov Don 1986 s 88 ros Geodakyan V A Teoriya differenciacii polov v problemah cheloveka Chelovek v sisteme nauk M Nauka 1989 s 171 189 angl ros Geodakyan V A Evolyucionnaya teoriya pola Priroda 1991 8 s 60 69 ros Geodakyan V A Evolyucionnaya logika funkcionalnoj asimmetrii mozga Doklady RAN 1992 tom 324 6 s 1327 1331 ros Geodakyan V A Asinhronnaya asimmetriya Zhurnal vysshej nervnoj deyatelnosti 1993 tom 43 3 s 543 561 ros Geodakyan V A Polovye hromosomy dlya chego oni Novaya koncepciya Doklady AN 1996 tom 346 s 565 569 angl ros Geodakyan V A Geodakyan K V Novaya koncepciya levorukosti Doklady RAN 1997 tom 356 6 s 838 842 ros Geodakyan V A Evolyucionnaya rol polovyh hromosom novaya koncepciya Genetika 1998 tom 34 8 s 1171 1184 ros Geodakyan V A Evolyucionnye hromosomy i evolyucionnyj polovoj dimorfizm Izvestiya Akademii Nauk Seriya Biologicheskaya 2000 2 s 133 148 ros Geodakyan V A Homo sapiens na puti k asimmetrizacii Teoriya asinhronnoj evolyucii polusharij i cis trans traktovka levshestva Antropologiya na poroge III Tysyacheletiya Moskva 2003 tom 1 s 170 201 Izomorfizm asinhronnyj pol asinhronnaya asimmetriya Geodakyan V A Materialy Mezhdunarodnyh chtenij posvyashennyh 100 letiyu so dnya ros Geodakyan V A Konvergentnaya evolyuciya fenotipa asimmetrii i seksualnosti k kulture Seksologiya i seksopatologiya 2003 6 s 2 8 7 s 2 6 8 s 2 7 ros Geodakyan V A Evolyucionnye teorii asimmetrizacii organizmov mozga i tela Uspehi fiziologicheskih nauk 2005 Tom 36 1 s 24 53 Primitki ros Geodakyan Vigen Artavazdovich biolog teoretik 30 bereznya 2016 u Wayback Machine biografichna dovidka na osobistomu sajti vchenogo angl ros Federalnoe gosudarstvennoe byudzhetnoe uchrezhdenie nauki Institut problem ekologii i evolyucii im A N Severcova Rossijskoj akademii nauk IPEE RAN 13 grudnya 2007 u Wayback Machine ros Bibliografiya Geodakyana Vigena Artavazdovicha 4 bereznya 2016 u Wayback Machine LiteraturaYak sogodni programuyut stat ditini 2 lipnya 2014 u Wayback Machine Diferencialna psihologiya Navchalnij posibnik Palij A A K Akademiya 2010 432 s Posilannya angl nim ros Oficijna storinka Geodakyana Vigena Artavazdovicha 15 lipnya 2015 u Wayback Machine ros Geodakyan Vigen Artavazdovich 4 bereznya 2016 u Wayback Machine biografiya v Enciklopediyi fondu ukr Priroda trenuyetsya na cholovikah nedostupne posilannya z lipnya 2019 Dobryj doktor 19 bereznya 2003 roku ukr Kolomiyec L Evolyuciya pola nedostupne posilannya z lipnya 2019 Medichni aspekti zdorov ya zhinki 5 14 2008 ukr Vajserman O Obmanuti prirodu 24 travnya 2015 u Wayback Machine Ukrayinskij tizhden 8 17 19 lyutogo 2008 roku ukr Yak sogodni programuyut stat ditini nedostupne posilannya z lipnya 2019 stattya na Pani UA ros Evolyucionnaya teoriya pola 24 veresnya 2015 u Wayback Machine stenograma televizijnoyi peredachi O Gordona na telekanali NTV 6 bereznya 2002 roku ros Pustilnik S Rol seksa v evolyucii cheloveka 4 serpnya 2015 u Wayback Machine 10 serpnya 2003 roku