Гурідський султанат (1150 —1215 роки) — середньовічна держава зі столицею в , яка прийшла на зміну Газневідській державі. Її територія охоплювала сучасні Афганістан, більшу частину Пакистану, північну Індію, північно-західний Іран. Розквіт припав на 1180—1190-ті роки. Втім у тривалій боротьбі з державою Хорезмшахів зазнала поразки. У 1206 році після смерті Мухаммада Ґорі фактично розпалася на декілька частин. Після цього доволі швидко прийшла до занепаду. У 1215 року ліквідовано хорезмшахами.
سلسله غوریان Shansabānīān Гурідський султанат | |||||||||||||
| |||||||||||||
Гурідський султанат у 1200 році | |||||||||||||
Столиця | |||||||||||||
Мови | фарсі | ||||||||||||
Релігії | суннізм ісмаїлізм | ||||||||||||
Форма правління | монархія | ||||||||||||
султан | Ала ад-Дін Хусейн | ||||||||||||
Історичний період | Середньовіччя | ||||||||||||
- Засновано | 1150 | ||||||||||||
- Ліквідовано | 1215 | ||||||||||||
| |||||||||||||
Сьогодні є частиною | Афганістан, Пакистан, Індія | ||||||||||||
|
Історія
Зародження держави
Формування зародків державності відбувалися в гірському регіоні Гур. До поширення ісламу Гуром завжди правили незалежні місцеві правителі. Першим відомим володарем у містечку Мандеш став Амір Банджі або Амір Сурі, звідки походить назва правлячого роду — Сурі. В подальшому династію стали називати Шансабською або Шансабідами. За легендою Амір Сурі отримав права на Гур від багдадського халіф Гарун ар-Рашида. Тривалий час правителі Гура мали титул малік-уль-джабаль (царі гір).
У другій половині XI столітті представники Шансабської династії оволоділи усім гірським регіоном Гур. З цього часу їх стали називати Гурідами. Столицю було перенесено до Фірузкоха. Поступово виявляють власну самостійність. Втім лише після смерті у 1030 році Махмуда Газневі стали виявляти непокору Газневідам, особливо після поразки останніх у 1040 році у війні з Сельджукидами. Протягом 1050-1070-х років користуючись послабленням Газневідської держави, перенесенням її діяльності до північної Індії, гуріди стають практично незалежними. Зрештою це призвело до конфліктів з султанами з Газні, які за підтримки Сельджуцької держави приборкали Гурідів. останні визнали зверхність як Сельджуків, та к й Газневідів.
На початку 1140-х років умовах стрімкого занепаду центральної влади Сельджукского держави після поразки у 1141 році в Катаванському степу від каракитаїв, Гуріди розпочали більш самостійну політику. Цьому також сприяло нове послаблення держави Газневідів в результаті боротьби за владу.
У 1148 році вибухнула відкрита війна, в якій спочатку війська Гурідів на чолі із маліком завдали поразки Газневідам, але зрештою були переможені, а їх правителі страчені. Але Гуріди здобули самостійність від Газні, хоча продовжували визнавати зверхність Сельджукської держави. Після цього до 1150 року Гуріди готувалися до реваншу.
Перетворення на султанат
У 1150 році новий малік Ала ад-Дін Хусейн розпочав нову військову кампанію проти Газневідів. У вирішальній битві при Тінібаді він здобув цілковиту перемогу, а наприкінці 1150 або на початку 1151 року захопив Газні, яку пограбував і сплюндрував, виявивши надмірну жорстокість. після цього прийняв титул султана, оголосивши про власну незалежність. З цього моменту постає султанат Гурідів.
Після захоплення столиці Газневідської держави почалося розширення і зміцнення Гурідського султанату. Після Газні правитель Гура почав захоплювати інші території, які входили до складу держави Газневидів, а згодом вдерся до Балху, який захопив. Але у 1152 році зазнав поразки від Сельджукидів, потрапивши у полон.
Після звільнення у 1154 році Ала ад-Дін до 1160 року приєднав до своєї держави Гармсір, Такнобод, Заміндовар, Білод, Баміан, Тохаристан, Гармсір, Кандагар, Фарах, Гільменд, сучасний Німроз, а також регіони Маргоба, проте Газні відвоювати не зміг (там володарювали племена огузів).
Його нащадок Сайф ад-Дін Мухаммад продовжив справу боротьби з огузами, яких майже повністю переміг, але зрештою зазнав поразки у 1163 році й загинув.
Розквіт
за часів султана Абул-Фатіха відбулося стрімке територіальне розширення гурідського султанату. У 1160-х роках хули захоплені Гарчістан, Заміндавар (знову), Бадгис, Герат, Бадахшан, Сістан, Гурган, Гардез, Кабулістан.
Протягом 1170-х років завдано нищівної поразки Газневідам в Пенджабі, де до 1178 року приєднано до султанату Пешавар, Мултан, а у 1186 році — Лахор. З другої половини 1180-х років починається наступ на північ з метою підкорення Хорасану й розширення володінь в Трансоксіані.
У 1190-х роках війська Гурідів завоювали Кашмір, Пенджаб. У 1192 році у Другій тараїнській битві завдано нищівної поразки раджпутам клану Чаухан та їх союзникам, після чого зайнято місто Бенарес, а у 1193 році захоплено область навколо Делі. Протягом 1195—1199 років захоплено Бадаун, Канаудж, східні райони Бенгалії, здійснено успішний похід до Гуджарату
У 1200 році намагання підкорити увесь Хорасан призвели до війни з Державою Хорезмшахів. Вона точилася до 1202 року з перемінним успіхом. Проте зрештою війська Гурідів зазнали поразки. Втім деякий час невдача не позначилася на цілісності султанату, завдяки енергії Мухаммада Ґорі. Вбивство останнього у 1206 року завдало удару гурідському султанату
Занепад
Після смерті султана Мухаммада почався стрімкий розпад Гурідського султанату. Протягом 1206 року від нього відкололися індійські володіння, де утворився Делійський султанат. Утворилися самостійні держави зі столицями в Баміані та Газні. Водночас перейшла у наступ Держава Хорезмшахів, яка до 1207 року захопила Герат, Балх, Тохаристан. На півдні султанату також вирували повстання, які не вдалося придушити. Власне держава зменшилася до гірського району Гур. Султан Махмуд вимушений був визнати зверхність хорезмшахів.
Після смерті Махмуда у 1212 році, боротьбою за трон Гуріди призвели державу до остаточного занепаду. У 1215 році її було приєднано до Хорезму.
Династія і населення
В істориків — сучасників імперії Гуридів не виникало проблема етнічного походження династії і їх мови. Вони були таджиками і персомовним народом. Проте в книзі «Пата хазана» А.Хабібі вперше поставив під сумнів персомовність населення та династії, а також їх приналежність до таджицького етносу. Афганський історик зарахував Гуридів до пуштунів, оголосивши їх носіями мови пушту. Західний дослідник Олаф Kapo у своїй праці «Пуштуни» спростував цю версію, зазначивши, що Гуріди за своїм походженням були таджиками, а їх рідною мовою — фарсі.
З кінця 1990-х років низка тюркомовних істориків стала стверджувати, що династія Гуридів була тюркською. Утім, більшість дослідників дотримуються версії, що Гуріди були все ж таки таджиками.
Населення держави було доволі строкатим: у часи розквіту тут мешкали таджики, пушту, белуджу, вазири, індуси, тюрки. Останніх з часом постала величезна кількість (як рабів, що привезли з Трансоксіани, так і племен, що прибули з меж сельджуцької імперії).
Територія
Під контролем Гурідского султанату в період розквіту знаходилися території, які тягнулися від Кашгару, південного Таджикистану і Тиберту до Перської затоки, від Амудар'ї до берегів річки Ганг в Індії.
Державний устрій
Особливістю імперії Гуридів було те, що нею керували одночасно з трьох центрів: з Фірузкуха, Газні і Баміана. У кожному центрі були свої політичні та військові керівники, які користувалися всіма необхідними повноваженнями на ввірених їм територіях. В Газні та Баміані вони носили титул маліка, і лише володар з Фірузкоха мав титул султана. Він був на кшталт старшого маліка, якому підкорялися інші. При проведенні внутрішньої політики маліки користувалися незалежністю, проте влада султана була абсолютною.
Султани продовжили досвід Саманідів і Газневідів в управління державою. Державний апарат ділився на султанський двір і на диван (військово-цивільне управління). Існував своєрідний поділ влади. Султан стояв над усіма гілками влади. На чолі виконавчої влади стояв головний візир. Візир вважався заступником султана і в його відсутності брав кермо влади в свої руки. Він, з одного боку, був довіреною особою султана, а з іншого — людиною, яка знала науку державного управління і військового командування.
В гурідському султанаті функціонували такі дивани як: дивані-рісалат, дивані-ішраф, дивані-істіфа, дивані-кудот (суддівський), диван-ал барид, дивані-мазалім. Були і інші більш дрібні посади як чатрдар, джамдар, сарджамдар, джамадар.
Суспільство
Суспільство було поділене переважно на феодалів і селян. Феодали мали владу на землю, але мали обмежену владу над селянами. В Гурі феодали не тільки користувалися землею і працею селян, а й тримали в своєму підпорядкуванні дрібних землевласників. Феодали отримували владу у спадок, що з часом створювало проблеми султанові.
Гурідський султанат був феодальним суспільством, проте існувало рабовласництво. На території держави Гурідів були не тільки свої місцеві раби, а й величезна кількість рабів були привезені з центральноазійських степів. Так, величезна кількість вояків у війську султанів становили раби.
Економіка
основу економіки становило землеробство, певне місце займали ремісництво і торгівля. Види власності на землю в період правління місцевих правителів і султанів Гурідів наслідувала традиції Саманідів. Землі, які використовувалися для розвитку садівництва, приносили значні доходи. Іншим важливим досягненням в державі Ггурідов, нарівні з розвитком сільського господарства і садівництва можна вважати наявність іригаційних систем, без яких неможливо було б розвиток сільського господарства і садівництва. Основним прошарком, на якого накладалися податки були селяни.
Культурне життя
Гуріди з самого раннього періоду своєї появи стали приділяти серйозну увагу розвитку науки, освіти і культури. Розквіт культури припадає на час піднесення Гурідського султанату. Незважаючи на серйозні державні справи, Гуріди скрізь насаджували перську мову й культуру, зокрема й в індійських володіннях. Вони звертали серйозну увагу зведення медресе й створення мережі бібліотек. Практично у всіх великих містах існували публічні бібліотеки. Структурно вони входили до складу медресе, але обслуговували всіх охочих читачів. За таким принципом працювали бібліотеки в Афшіні та Гераті.
Крім бібліотек при медресе існували приватні бібліотеки. Як правило, ці бібліотеки були відомі по імені своїх власників. Султан Ала ад-Дін Хусейн мав свою приватну бібліотеку в Фірузкухі. У ній зберігалися рідкісні і дуже цінні книги. Така ж бібліотека була у султана Мухаммада, яка обслуговувала вчених улемів.
Релігія
Тривалий час, незважаючи на мусульманське оточення Гуріди були буддистами, лише у 1011 році перейшли в іслам, а населення гуру — у 1030-х роках. За конфесією самі володарі султанату були сунітами. Втім з 1150-х років надали прихисток ісмаїлітам, яких вважали союзниками у боротьбі проти Сельджуків та хорезмшахів.
Султани
Джерела
- Гафуров Б. Г. Таджики. Древнейшая, древняя и средневековая история. Книга 1, 2., Душанбе, 1989
- Амиршоев Н. Таджикские государства в IX—XIV вв., Душанбе, 1999.
- Бобоев К. Гуриды и традиции государственного управления таджиков // Паяме андеша. 1998, № 2 (перевод на русский яз.).
- Raverty H.G. Notes on Afghanistan and Bluchistan.-Lahore 2001
- Ira M. Lapidus, A History of Islamic Societies 2nd ed. Cambridge University Press 2002
- C.E. Bosworth, Encyclopedia of Islam, Vol.2, Ed. Bernard Lewis, C. Pellat and J. Schacht, (E.J.Brill, 1991), 1100.
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Гурідський султанат |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Guridskij sultanat 1150 1215 roki serednovichna derzhava zi stoliceyu v yaka prijshla na zminu Gaznevidskij derzhavi Yiyi teritoriya ohoplyuvala suchasni Afganistan bilshu chastinu Pakistanu pivnichnu Indiyu pivnichno zahidnij Iran Rozkvit pripav na 1180 1190 ti roki Vtim u trivalij borotbi z derzhavoyu Horezmshahiv zaznala porazki U 1206 roci pislya smerti Muhammada Gori faktichno rozpalasya na dekilka chastin Pislya cogo dovoli shvidko prijshla do zanepadu U 1215 roku likvidovano horezmshahami سلسله غوریان Shansabanian Guridskij sultanat 1150 1215 Imperiya Guridiv istorichni kordoni na kartiGuridskij sultanat u 1200 roci Stolicya Movi farsi Religiyi sunnizm ismayilizm Forma pravlinnya monarhiya sultan Ala ad Din Husejn Istorichnij period Serednovichchya Zasnovano 1150 Likvidovano 1215 Poperednik Nastupnik Gaznevidi Seldzhucka imperiya Derzhava Horezmshahiv Delijskij sultanat Sogodni ye chastinoyu Afganistan Pakistan Indiya Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Guridskij sultanatIstoriyaZarodzhennya derzhavi Formuvannya zarodkiv derzhavnosti vidbuvalisya v girskomu regioni Gur Do poshirennya islamu Gurom zavzhdi pravili nezalezhni miscevi praviteli Pershim vidomim volodarem u mistechku Mandesh stav Amir Bandzhi abo Amir Suri zvidki pohodit nazva pravlyachogo rodu Suri V podalshomu dinastiyu stali nazivati Shansabskoyu abo Shansabidami Za legendoyu Amir Suri otrimav prava na Gur vid bagdadskogo halif Garun ar Rashida Trivalij chas praviteli Gura mali titul malik ul dzhabal cari gir U drugij polovini XI stolitti predstavniki Shansabskoyi dinastiyi ovolodili usim girskim regionom Gur Z cogo chasu yih stali nazivati Guridami Stolicyu bulo pereneseno do Firuzkoha Postupovo viyavlyayut vlasnu samostijnist Vtim lishe pislya smerti u 1030 roci Mahmuda Gaznevi stali viyavlyati nepokoru Gaznevidam osoblivo pislya porazki ostannih u 1040 roci u vijni z Seldzhukidami Protyagom 1050 1070 h rokiv koristuyuchis poslablennyam Gaznevidskoyi derzhavi perenesennyam yiyi diyalnosti do pivnichnoyi Indiyi guridi stayut praktichno nezalezhnimi Zreshtoyu ce prizvelo do konfliktiv z sultanami z Gazni yaki za pidtrimki Seldzhuckoyi derzhavi priborkali Guridiv ostanni viznali zverhnist yak Seldzhukiv ta k j Gaznevidiv Na pochatku 1140 h rokiv umovah strimkogo zanepadu centralnoyi vladi Seldzhukskogo derzhavi pislya porazki u 1141 roci v Katavanskomu stepu vid karakitayiv Guridi rozpochali bilsh samostijnu politiku Comu takozh spriyalo nove poslablennya derzhavi Gaznevidiv v rezultati borotbi za vladu U 1148 roci vibuhnula vidkrita vijna v yakij spochatku vijska Guridiv na choli iz malikom zavdali porazki Gaznevidam ale zreshtoyu buli peremozheni a yih praviteli stracheni Ale Guridi zdobuli samostijnist vid Gazni hocha prodovzhuvali viznavati zverhnist Seldzhukskoyi derzhavi Pislya cogo do 1150 roku Guridi gotuvalisya do revanshu Peretvorennya na sultanat U 1150 roci novij malik Ala ad Din Husejn rozpochav novu vijskovu kampaniyu proti Gaznevidiv U virishalnij bitvi pri Tinibadi vin zdobuv cilkovitu peremogu a naprikinci 1150 abo na pochatku 1151 roku zahopiv Gazni yaku pograbuvav i splyundruvav viyavivshi nadmirnu zhorstokist pislya cogo prijnyav titul sultana ogolosivshi pro vlasnu nezalezhnist Z cogo momentu postaye sultanat Guridiv Pislya zahoplennya stolici Gaznevidskoyi derzhavi pochalosya rozshirennya i zmicnennya Guridskogo sultanatu Pislya Gazni pravitel Gura pochav zahoplyuvati inshi teritoriyi yaki vhodili do skladu derzhavi Gaznevidiv a zgodom vdersya do Balhu yakij zahopiv Ale u 1152 roci zaznav porazki vid Seldzhukidiv potrapivshi u polon Pislya zvilnennya u 1154 roci Ala ad Din do 1160 roku priyednav do svoyeyi derzhavi Garmsir Taknobod Zamindovar Bilod Bamian Toharistan Garmsir Kandagar Farah Gilmend suchasnij Nimroz a takozh regioni Margoba prote Gazni vidvoyuvati ne zmig tam volodaryuvali plemena oguziv Jogo nashadok Sajf ad Din Muhammad prodovzhiv spravu borotbi z oguzami yakih majzhe povnistyu peremig ale zreshtoyu zaznav porazki u 1163 roci j zaginuv Rozkvit za chasiv sultana Abul Fatiha vidbulosya strimke teritorialne rozshirennya guridskogo sultanatu U 1160 h rokah huli zahopleni Garchistan Zamindavar znovu Badgis Gerat Badahshan Sistan Gurgan Gardez Kabulistan Protyagom 1170 h rokiv zavdano nishivnoyi porazki Gaznevidam v Pendzhabi de do 1178 roku priyednano do sultanatu Peshavar Multan a u 1186 roci Lahor Z drugoyi polovini 1180 h rokiv pochinayetsya nastup na pivnich z metoyu pidkorennya Horasanu j rozshirennya volodin v Transoksiani U 1190 h rokah vijska Guridiv zavoyuvali Kashmir Pendzhab U 1192 roci u Drugij tarayinskij bitvi zavdano nishivnoyi porazki radzhputam klanu Chauhan ta yih soyuznikam pislya chogo zajnyato misto Benares a u 1193 roci zahopleno oblast navkolo Deli Protyagom 1195 1199 rokiv zahopleno Badaun Kanaudzh shidni rajoni Bengaliyi zdijsneno uspishnij pohid do Gudzharatu U 1200 roci namagannya pidkoriti uves Horasan prizveli do vijni z Derzhavoyu Horezmshahiv Vona tochilasya do 1202 roku z pereminnim uspihom Prote zreshtoyu vijska Guridiv zaznali porazki Vtim deyakij chas nevdacha ne poznachilasya na cilisnosti sultanatu zavdyaki energiyi Muhammada Gori Vbivstvo ostannogo u 1206 roku zavdalo udaru guridskomu sultanatu Zanepad Pislya smerti sultana Muhammada pochavsya strimkij rozpad Guridskogo sultanatu Protyagom 1206 roku vid nogo vidkololisya indijski volodinnya de utvorivsya Delijskij sultanat Utvorilisya samostijni derzhavi zi stolicyami v Bamiani ta Gazni Vodnochas perejshla u nastup Derzhava Horezmshahiv yaka do 1207 roku zahopila Gerat Balh Toharistan Na pivdni sultanatu takozh viruvali povstannya yaki ne vdalosya pridushiti Vlasne derzhava zmenshilasya do girskogo rajonu Gur Sultan Mahmud vimushenij buv viznati zverhnist horezmshahiv Pislya smerti Mahmuda u 1212 roci borotboyu za tron Guridi prizveli derzhavu do ostatochnogo zanepadu U 1215 roci yiyi bulo priyednano do Horezmu Dinastiya i naselennyaV istorikiv suchasnikiv imperiyi Guridiv ne vinikalo problema etnichnogo pohodzhennya dinastiyi i yih movi Voni buli tadzhikami i persomovnim narodom Prote v knizi Pata hazana A Habibi vpershe postaviv pid sumniv persomovnist naselennya ta dinastiyi a takozh yih prinalezhnist do tadzhickogo etnosu Afganskij istorik zarahuvav Guridiv do pushtuniv ogolosivshi yih nosiyami movi pushtu Zahidnij doslidnik Olaf Kapo u svoyij praci Pushtuni sprostuvav cyu versiyu zaznachivshi sho Guridi za svoyim pohodzhennyam buli tadzhikami a yih ridnoyu movoyu farsi Z kincya 1990 h rokiv nizka tyurkomovnih istorikiv stala stverdzhuvati sho dinastiya Guridiv bula tyurkskoyu Utim bilshist doslidnikiv dotrimuyutsya versiyi sho Guridi buli vse zh taki tadzhikami Naselennya derzhavi bulo dovoli strokatim u chasi rozkvitu tut meshkali tadzhiki pushtu beludzhu vaziri indusi tyurki Ostannih z chasom postala velichezna kilkist yak rabiv sho privezli z Transoksiani tak i plemen sho pribuli z mezh seldzhuckoyi imperiyi TeritoriyaPid kontrolem Guridskogo sultanatu v period rozkvitu znahodilisya teritoriyi yaki tyagnulisya vid Kashgaru pivdennogo Tadzhikistanu i Tibertu do Perskoyi zatoki vid Amudar yi do beregiv richki Gang v Indiyi Derzhavnij ustrijOsoblivistyu imperiyi Guridiv bulo te sho neyu keruvali odnochasno z troh centriv z Firuzkuha Gazni i Bamiana U kozhnomu centri buli svoyi politichni ta vijskovi kerivniki yaki koristuvalisya vsima neobhidnimi povnovazhennyami na vvirenih yim teritoriyah V Gazni ta Bamiani voni nosili titul malika i lishe volodar z Firuzkoha mav titul sultana Vin buv na kshtalt starshogo malika yakomu pidkoryalisya inshi Pri provedenni vnutrishnoyi politiki maliki koristuvalisya nezalezhnistyu prote vlada sultana bula absolyutnoyu Sultani prodovzhili dosvid Samanidiv i Gaznevidiv v upravlinnya derzhavoyu Derzhavnij aparat dilivsya na sultanskij dvir i na divan vijskovo civilne upravlinnya Isnuvav svoyeridnij podil vladi Sultan stoyav nad usima gilkami vladi Na choli vikonavchoyi vladi stoyav golovnij vizir Vizir vvazhavsya zastupnikom sultana i v jogo vidsutnosti brav kermo vladi v svoyi ruki Vin z odnogo boku buv dovirenoyu osoboyu sultana a z inshogo lyudinoyu yaka znala nauku derzhavnogo upravlinnya i vijskovogo komanduvannya V guridskomu sultanati funkcionuvali taki divani yak divani risalat divani ishraf divani istifa divani kudot suddivskij divan al barid divani mazalim Buli i inshi bilsh dribni posadi yak chatrdar dzhamdar sardzhamdar dzhamadar SuspilstvoSuspilstvo bulo podilene perevazhno na feodaliv i selyan Feodali mali vladu na zemlyu ale mali obmezhenu vladu nad selyanami V Guri feodali ne tilki koristuvalisya zemleyu i praceyu selyan a j trimali v svoyemu pidporyadkuvanni dribnih zemlevlasnikiv Feodali otrimuvali vladu u spadok sho z chasom stvoryuvalo problemi sultanovi Guridskij sultanat buv feodalnim suspilstvom prote isnuvalo rabovlasnictvo Na teritoriyi derzhavi Guridiv buli ne tilki svoyi miscevi rabi a j velichezna kilkist rabiv buli privezeni z centralnoazijskih stepiv Tak velichezna kilkist voyakiv u vijsku sultaniv stanovili rabi Ekonomikaosnovu ekonomiki stanovilo zemlerobstvo pevne misce zajmali remisnictvo i torgivlya Vidi vlasnosti na zemlyu v period pravlinnya miscevih praviteliv i sultaniv Guridiv nasliduvala tradiciyi Samanidiv Zemli yaki vikoristovuvalisya dlya rozvitku sadivnictva prinosili znachni dohodi Inshim vazhlivim dosyagnennyam v derzhavi Gguridov narivni z rozvitkom silskogo gospodarstva i sadivnictva mozhna vvazhati nayavnist irigacijnih sistem bez yakih nemozhlivo bulo b rozvitok silskogo gospodarstva i sadivnictva Osnovnim prosharkom na yakogo nakladalisya podatki buli selyani Kulturne zhittyaGuridi z samogo rannogo periodu svoyeyi poyavi stali pridilyati serjoznu uvagu rozvitku nauki osviti i kulturi Rozkvit kulturi pripadaye na chas pidnesennya Guridskogo sultanatu Nezvazhayuchi na serjozni derzhavni spravi Guridi skriz nasadzhuvali persku movu j kulturu zokrema j v indijskih volodinnyah Voni zvertali serjoznu uvagu zvedennya medrese j stvorennya merezhi bibliotek Praktichno u vsih velikih mistah isnuvali publichni biblioteki Strukturno voni vhodili do skladu medrese ale obslugovuvali vsih ohochih chitachiv Za takim principom pracyuvali biblioteki v Afshini ta Gerati Krim bibliotek pri medrese isnuvali privatni biblioteki Yak pravilo ci biblioteki buli vidomi po imeni svoyih vlasnikiv Sultan Ala ad Din Husejn mav svoyu privatnu biblioteku v Firuzkuhi U nij zberigalisya ridkisni i duzhe cinni knigi Taka zh biblioteka bula u sultana Muhammada yaka obslugovuvala vchenih ulemiv Religiya Trivalij chas nezvazhayuchi na musulmanske otochennya Guridi buli buddistami lishe u 1011 roci perejshli v islam a naselennya guru u 1030 h rokah Za konfesiyeyu sami volodari sultanatu buli sunitami Vtim z 1150 h rokiv nadali prihistok ismayilitam yakih vvazhali soyuznikami u borotbi proti Seldzhukiv ta horezmshahiv SultaniAla ud Din HusejnI 1150 1161 Sajf ad Din Muhammad 1161 1163 Abul Fatih Gori 1163 1202 Muhammad Gori 1202 1206 Mahmud Gori 1206 1212 Baha ad din Sam 1212 1213 Ala ad Din Atsiz 1213 1214 Ali Gori 1214 1215DzherelaGafurov B G Tadzhiki Drevnejshaya drevnyaya i srednevekovaya istoriya Kniga 1 2 Dushanbe 1989 Amirshoev N Tadzhikskie gosudarstva v IX XIV vv Dushanbe 1999 Boboev K Guridy i tradicii gosudarstvennogo upravleniya tadzhikov Payame andesha 1998 2 perevod na russkij yaz Raverty H G Notes on Afghanistan and Bluchistan Lahore 2001 Ira M Lapidus A History of Islamic Societies 2nd ed Cambridge University Press 2002 C E Bosworth Encyclopedia of Islam Vol 2 Ed Bernard Lewis C Pellat and J Schacht E J Brill 1991 1100 Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Guridskij sultanat