Етимологічний словник української мови Я. Рудницького — перший друкований етимологічний словник української мови Ярослава Рудницького (An Etymological Dictionary of the Ukrainian Language by J. Rudnyc'kyj), що виходив англійською мовою окремими випусками з 1962 до 1977 року (вип. 1-16 на літери А-Ж), які згодом були перевидані у двох томах з додатком авторських робочих матеріалів на решту літер. Перший том словника містить слова на літери А—Ґ, другий — на літери Д—Ж та опубліковані на правах рукопису слова на З-Ь. Кожне гасло будується за однією формулою: слово кирилицею, його літературні й діалектні різновиди, семантика, синоніми та переклад англійською мовою, порівняння з відповідниками в інших мовах, вичерпна історія слова. До словника включено значну кількість запозичень різного часу, етноніми, топоніми та власні імена.
Обкладинки тому 1 (синя) та тому 2 (жовта) | |
Автор | Ярослав Б. Рудницький |
---|---|
Назва мовою оригіналу | An Etymological Dictionary of the Ukrainian Language |
Країна | Канада |
Мова | англійська |
Жанр | етимологічний словник |
Місце | Вінніпег (Т.1), Оттава (Т.2) |
Видавництво | Ukrainian Free Academy of Sciences (Т.1), Українська Могилянсько-Мазепинська Академія Наук та (Т.2) |
Томів | 2 |
Сторінок | 968 (Т.1), 1128 (Т.2) |
А найголовнішою працею Ярослава Рудницького є його фундаментальний «Етимологічний словник української мови». Його обсяг близько двох тисяч сторінок друку. Завдання полягало у створенні синтетичної праці, яка б охоплювала всі ділянки української лексики — історичний, літературний і діалектний.
Цей задум вченого був підтриманий польським славістом Александром Брюкнером. Зате професор Макс Фасмер, зросійщений німець, який народився й здобув освіту у Петербурзі, поставився до цього негативно, бо вважав українську мову діалектом російської. За словами Ярослава Рудницького, чи не найголовнішим у словнику був розділ «Топоніміка». Ось як вчений, скажімо, розгадує таємницю у назві «Київ». Ця назва старша за саме місто. Її корені в балтослов'янськім епосі, де вживане «куїс», «куй» перейшло у слов'янське «кий», що означає «палісада». Отже, Київ — «прадавнє городище, оточене оборонною палісадою». Легенда про Кия, Щека і Хорива — то вже вторинне пояснення походження Києва, — вважав Рудницький.
На цю працю вчений поклав майже сорок літ життя. Свого часу подаровані кілька примірників цього 2-томового видання суто мовознавчої праці були в УРСР заборонені й опинилися у спецфондах. Адже професор розглядав українські терміни в історичному, етнічному, естетичному, мовознавчому аспектах. Він, зокрема писав, що «вони віддзеркалюють ідеали українського духу, засвідчують історичне минуле українського народу в його європейській Батьківщині, вони, врешті, вказують на умови демократичного ладу, де такі назви, як „Мазепа“, „Петлюра“, „Шептицький“ та інші, в Україні заборонені, знайшли собі вільне місце на канадській землі», Цікавий висновок вченого щодо топоніма «Україна»: «Ніхто.., при сучасному стані науки не може виводити назви „Україна“ від „окраїни“, так як узагалі не можна чогось, що було скоріше (пріор), виводити від чогось, що було пізніше (постеріор)… Назва „Україна“ походженням в'яжеться з словом „україна“, що первісно визначало „країну, межівну землю“. Коли ж розглядати назву „Україна“ із становища її суспільно-політичної функції, то перестає бути сутнім питанням, яке походження, чи первісне значення назви».
http://litopys.org.ua/djvu/rudnycky_slovnyk.htm [ 14 вересня 2017 у Wayback Machine.] https://parafia.org.ua/person/rudnytskyj-yaroslav-bohdan/ [ 29 лютого 2020 у Wayback Machine.]
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Etimologichnij slovnik ukrayinskoyi movi Ya Rudnickogo pershij drukovanij etimologichnij slovnik ukrayinskoyi movi Yaroslava Rudnickogo An Etymological Dictionary of the Ukrainian Language by J Rudnyc kyj sho vihodiv anglijskoyu movoyu okremimi vipuskami z 1962 do 1977 roku vip 1 16 na literi A Zh yaki zgodom buli perevidani u dvoh tomah z dodatkom avtorskih robochih materialiv na reshtu liter Pershij tom slovnika mistit slova na literi A G drugij na literi D Zh ta opublikovani na pravah rukopisu slova na Z Kozhne gaslo buduyetsya za odniyeyu formuloyu slovo kiriliceyu jogo literaturni j dialektni riznovidi semantika sinonimi ta pereklad anglijskoyu movoyu porivnyannya z vidpovidnikami v inshih movah vicherpna istoriya slova Do slovnika vklyucheno znachnu kilkist zapozichen riznogo chasu etnonimi toponimi ta vlasni imena Etimologichnij slovnik ukrayinskoyi movi Obkladinki tomu 1 sinya ta tomu 2 zhovta AvtorYaroslav B RudnickijNazva movoyu originaluAn Etymological Dictionary of the Ukrainian LanguageKrayina KanadaMovaanglijskaZhanretimologichnij slovnikMisceVinnipeg T 1 Ottava T 2 VidavnictvoUkrainian Free Academy of Sciences T 1 Ukrayinska Mogilyansko Mazepinska Akademiya Nauk ta T 2 Tomiv2Storinok968 T 1 1128 T 2 A najgolovnishoyu praceyu Yaroslava Rudnickogo ye jogo fundamentalnij Etimologichnij slovnik ukrayinskoyi movi Jogo obsyag blizko dvoh tisyach storinok druku Zavdannya polyagalo u stvorenni sintetichnoyi praci yaka b ohoplyuvala vsi dilyanki ukrayinskoyi leksiki istorichnij literaturnij i dialektnij Cej zadum vchenogo buv pidtrimanij polskim slavistom Aleksandrom Bryuknerom Zate profesor Maks Fasmer zrosijshenij nimec yakij narodivsya j zdobuv osvitu u Peterburzi postavivsya do cogo negativno bo vvazhav ukrayinsku movu dialektom rosijskoyi Za slovami Yaroslava Rudnickogo chi ne najgolovnishim u slovniku buv rozdil Toponimika Os yak vchenij skazhimo rozgaduye tayemnicyu u nazvi Kiyiv Cya nazva starsha za same misto Yiyi koreni v baltoslov yanskim eposi de vzhivane kuyis kuj perejshlo u slov yanske kij sho oznachaye palisada Otzhe Kiyiv pradavnye gorodishe otochene oboronnoyu palisadoyu Legenda pro Kiya Sheka i Horiva to vzhe vtorinne poyasnennya pohodzhennya Kiyeva vvazhav Rudnickij Na cyu pracyu vchenij poklav majzhe sorok lit zhittya Svogo chasu podarovani kilka primirnikiv cogo 2 tomovogo vidannya suto movoznavchoyi praci buli v URSR zaboroneni j opinilisya u specfondah Adzhe profesor rozglyadav ukrayinski termini v istorichnomu etnichnomu estetichnomu movoznavchomu aspektah Vin zokrema pisav sho voni viddzerkalyuyut ideali ukrayinskogo duhu zasvidchuyut istorichne minule ukrayinskogo narodu v jogo yevropejskij Batkivshini voni vreshti vkazuyut na umovi demokratichnogo ladu de taki nazvi yak Mazepa Petlyura Sheptickij ta inshi v Ukrayini zaboroneni znajshli sobi vilne misce na kanadskij zemli Cikavij visnovok vchenogo shodo toponima Ukrayina Nihto pri suchasnomu stani nauki ne mozhe vivoditi nazvi Ukrayina vid okrayini tak yak uzagali ne mozhna chogos sho bulo skorishe prior vivoditi vid chogos sho bulo piznishe posterior Nazva Ukrayina pohodzhennyam v yazhetsya z slovom ukrayina sho pervisno viznachalo krayinu mezhivnu zemlyu Koli zh rozglyadati nazvu Ukrayina iz stanovisha yiyi suspilno politichnoyi funkciyi to perestaye buti sutnim pitannyam yake pohodzhennya chi pervisne znachennya nazvi http litopys org ua djvu rudnycky slovnyk htm 14 veresnya 2017 u Wayback Machine https parafia org ua person rudnytskyj yaroslav bohdan 29 lyutogo 2020 u Wayback Machine