Яровизація — фізіологічна реакція рослин на охолодження, викликана адаптацією до сезонних змін помірного клімату. Для цвітіння і утворення насіння ці рослини мають бути піддані дії низьких плюсових температур (2-10 °C, залежно від виду і сорту рослин). Вона властива деяким дворічним і багаторічним рослинам, зокрема, злакам (жито, пшениця та ін.), коренеплодам (буряк, морква), а також плодовим деревам (наприклад, яблуням).
ЯРОВИЗАЦІЄЮ називається також ґрунтований на цьому явищі агротехнічний прийом контрольованого охолодження насіння перед посівом, що дозволяє скоротити терміни вегетації рослин, і в окремих випадках забезпечити їх визрівання в холоднішому кліматі.
Рослини, які потребують яровизації, називають озимими, а ті, які розвиваються без неї — ярими.
Озимі види без яровизації не зацвітають (якісна реакція); у деяких при дії низьких температур лише вкорочується час переходу до цвітіння (кількісна реакція). У рослин із кількісною реакцією яровизація може відбуватися в накільченому насінні. Рослини з якісною реакцією повинні досягнути певних розмірів (певного етапу розвитку) до її початку.
Яровизація звичайно продовжується 1-3 місяці. Найефективнішими є температури від 0 до +7 °С; для теплолюбних рослин — +10-12 °С.
Для деяких видів (жито, капуста) періодичне переривання низькотемпературної дії знижує або і нівелює (усуває) ефект яровизації.
Необхідна умова яровизації — наявність клітин, що діляться. Цей процес протікає в зародку, або в апікальних меристемах стебла і молодого листя. Яровизаційні зміни передаються лише шляхом поділу клітин. Фізіолого-біохімічна суть яровизації до кінця не вивчена.
Після яровизації для більшості рослин необхідні довгоденні фотоперіоди. В інших рослин яровизація послаблює потребу у фотоперіодичній дії. Для деяких рослин безперервне освітлення сприяє переходові рослин від озимої поведінки до типово ярової.
Історія використання яровизації
Т. Д. Лисенко широко впроваджував метод яровизації і вважається одним з його авторів. Після «розгрому лисенковщини» метод поступово використався все рідше та рідше, бо був дуже трудомістким і потребував точного дотримання температурних і технологічних умов.
Це незавершена стаття про сільське господарство. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Це незавершена стаття з ботаніки. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Джерела
Посилання
- Яровизація // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К. : Тека, 2006.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Yarovizaciya fiziologichna reakciya roslin na oholodzhennya viklikana adaptaciyeyu do sezonnih zmin pomirnogo klimatu Dlya cvitinnya i utvorennya nasinnya ci roslini mayut buti piddani diyi nizkih plyusovih temperatur 2 10 C zalezhno vid vidu i sortu roslin Vona vlastiva deyakim dvorichnim i bagatorichnim roslinam zokrema zlakam zhito pshenicya ta in koreneplodam buryak morkva a takozh plodovim derevam napriklad yablunyam YaROVIZACIYeYu nazivayetsya takozh gruntovanij na comu yavishi agrotehnichnij prijom kontrolovanogo oholodzhennya nasinnya pered posivom sho dozvolyaye skorotiti termini vegetaciyi roslin i v okremih vipadkah zabezpechiti yih vizrivannya v holodnishomu klimati Roslini yaki potrebuyut yarovizaciyi nazivayut ozimimi a ti yaki rozvivayutsya bez neyi yarimi Ozimi vidi bez yarovizaciyi ne zacvitayut yakisna reakciya u deyakih pri diyi nizkih temperatur lishe vkorochuyetsya chas perehodu do cvitinnya kilkisna reakciya U roslin iz kilkisnoyu reakciyeyu yarovizaciya mozhe vidbuvatisya v nakilchenomu nasinni Roslini z yakisnoyu reakciyeyu povinni dosyagnuti pevnih rozmiriv pevnogo etapu rozvitku do yiyi pochatku Yarovizaciya zvichajno prodovzhuyetsya 1 3 misyaci Najefektivnishimi ye temperaturi vid 0 do 7 S dlya teplolyubnih roslin 10 12 S Dlya deyakih vidiv zhito kapusta periodichne pererivannya nizkotemperaturnoyi diyi znizhuye abo i nivelyuye usuvaye efekt yarovizaciyi Neobhidna umova yarovizaciyi nayavnist klitin sho dilyatsya Cej proces protikaye v zarodku abo v apikalnih meristemah stebla i molodogo listya Yarovizacijni zmini peredayutsya lishe shlyahom podilu klitin Fiziologo biohimichna sut yarovizaciyi do kincya ne vivchena Pislya yarovizaciyi dlya bilshosti roslin neobhidni dovgodenni fotoperiodi V inshih roslin yarovizaciya poslablyuye potrebu u fotoperiodichnij diyi Dlya deyakih roslin bezperervne osvitlennya spriyaye perehodovi roslin vid ozimoyi povedinki do tipovo yarovoyi Istoriya vikoristannya yarovizaciyiT D Lisenko shiroko vprovadzhuvav metod yarovizaciyi i vvazhayetsya odnim z jogo avtoriv Pislya rozgromu lisenkovshini metod postupovo vikoristavsya vse ridshe ta ridshe bo buv duzhe trudomistkim i potrebuvav tochnogo dotrimannya temperaturnih i tehnologichnih umov Ce nezavershena stattya pro silske gospodarstvo Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi Ce nezavershena stattya z botaniki Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi DzherelaPosilannyaYarovizaciya Universalnij slovnik enciklopediya 4 te vid K Teka 2006