Ганна Валентинівна Єльська (нар. 15 жовтня 1940) — український вчений у галузі молекулярної біології та біосенсорики, академік НАН України, директор Інституту молекулярної біології і генетики НАН України (2006—2019 рр.), завідувач відділу механізмів трансляції генетичної інформації Інституту молекулярної біології і генетики НАН України.
Ганна Валентинівна Єльська | |
---|---|
Ганна Єльська | |
Народилася | 15 жовтня 1940 (83 роки) Сталіно, Українська РСР, СРСР |
Країна | Україна |
Діяльність | біолог |
Alma mater | Донецький національний мед.університет ім. М. Горького |
Галузь | молекулярна біологія та біосенсорика |
Заклад | Інститут молекулярної біології і генетики НАН України |
Посада | директор ІМБГ НАН України |
Вчене звання | професор, академік НАН України |
Науковий ступінь | доктор біологічних наук |
Відомі учні | Негруцький Борис Сергійович |
Членство | АН України |
У шлюбі з | Ладохін Сергій Васильович |
Діти | Ладохін Олексій Сергійович |
Нагороди | |
Особ. сторінка | imbg.org.ua/uk/dept/translation/ |
Єльська Ганна Валентинівна у Вікісховищі |
Освіта
Закінчила з відзнакою Донецький медичний інститут (1963). Навчалася в аспірантурі відділу нуклеїнових кислот Інституту біохімії ім. О. В. Палладіна АН УРСР (1965—1968), де достроково захистила кандидатську дисертацію. Вчений ступінь: доктор біологічних наук, 1975. Вчене звання: професор, 1986, академік НАН України, 1992.
Наукова діяльність
Наукові інтереси
- Механізми біосинтезу білків та його регуляція у вищих еукаріот.
- Розробка новітніх аналітичних систем (біо- та хемосенсорів) на основі різноманітних електрохімічних перетворювачів і біологічного матеріалу або біоміміків синтетичного походження.
Наукові інтереси сконцентровані головним чином на фундаментальних проблемах експресії геному на рівні трансляції та молекулярних механізмах, що визначають ефективність та точність біосинтезу білків у вищих організмів.
Разом з професором Мацукою Г. Х. відкрито явище так званої «функціональної адаптації» тРНК до синтезу специфічних білків як один з важливих регуляторних факторів. В роботах групи професора Г. В. Єльської було вперше продемонстровано унікальну структурну та функціональну особливості апарату трансляції вищих еукаріот, що забезпечують компартменталізацію цього процесу в еукаріотичній клітині. Одним з проявів такої компартменталізації є канелювання тРНК в процесі (елонгації) поліпептидного ланцюгу, що є предметом сучасних досліджень.
Активність в галузі прикладних досліджень спрямована на розвиток теоретичних та технологічних засад створення нових аналітичних систем — біо- та хемосенсорів на основі електрохімічних перетворювачів та селективних біологічних елементів або біоміміків. Найвагоміші результати отримано при створенні ферментних сенсорів для потреб медицини, екологічного моніторингу, біотехнології та харчовоі промисловості. З цього напрямку за останні десятиріччя отримано чимало міжнародних грантів та налагоджено широке співробітництво з французькими, німецькими, англійськими та іспанськими лабораторіями зі світовим визнанням.
Членство у наукових об'єднаннях
- З 1991 — член Президії Українського біохімічного товариства, з 2003 року — віце-президент.
- З 1992 — дійсний член НАН України.
- З 2003 — голова спеціалізованої Вченої ради із захисту кандидатських та докторських дисертацій в Інституті молекулярної біології і генетики НАН України.
- З 2005 — член Комісії з питань подальшого підвищення ефективності діяльності Національної академії наук України.
- 3 2007 — керівник науково-технічної програми НАНУ «Сенсорні системи для медико-екологічних та промислово-технологічних потреб».
- 3 2010 — голова групи науково-організаційного супроводу комплексної програми НАНУ «Фундаментальні основи молекулярних та клітинних біотехнологій».
Членство в редакційний колегіях
- «Biopolymers and Cell» (головний редактор);
- ;
- «Вісник Українського товариства генетиків і селекціонерів».
Членство в редакційних радах наукових журналів
Цитування наукових праць
Має одні з найвищих наукометричних показників серед усіх науковців України, зокрема станом на кінець 2020 року має індекс Гірша 40 у Scopus (206 документів, 4764 цитувань) і 47 у Google Scholar (7334 цитування).
Відзнаки
- Премія НАН України імені О. В. Палладіна, 1978,
- Державна премія Української РСР у галузі науки та техніки (1986),
- диплом на відкриття у Державному Комітеті у справах відкриттів та винаходів СРСР (1989),
- Заслужений діяч науки і техніки України (1998),
- Грамота Президії Верховної Ради УРСР,
- Медаль «У пам'ять 1500-річчя Києва»,
- «Знак Пошани» Київського міського голови (2003),
- Почесна Грамота Верховної Ради України (2004),
- Нагрудний знак «Відмінник освіти України» (Міністерство освіти і науки України) (2004),
- Золота Медаль Української федерації вчених (2005),
- Лауреат десятої загальнонаціональної програми «Людина року» в номінації «Вчений року» (2006),
- Орден княгині Ольги III ступеня (2008),
- Відзнака «European Quality Award» та диплом Європейської Бізнес Асамблеї (2009),
- Відзнака НАН України «За наукові досягнення» (2010),
- Орден княгині Ольги II ступеня (2015),
- Золота медаль імені В. І. Вернадського Національної академії наук України (2015),
- Лідер науки України 2016. Web of Science Award,
- Орден княгині Ольги I ступеня (2021).
Родина
Дружина фахівця у галузі металургії Сергія Ладохіна та мати біолога Олексія Ладохіна.
Примітки
- . Архів оригіналу за 21 грудня 2016. Процитовано 17 грудня 2016.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з текстом «archived copy» як значення параметру title () - (PDF). Архів оригіналу (PDF) за 25 червня 2016. Процитовано 10 лютого 2017.
- Scopus — Author details — El'skaya, Anna V.[недоступне посилання з листопадаа 2019]
- . Архів оригіналу за 11 лютого 2017. Процитовано 10 лютого 2017.
- . Архів оригіналу за 10 січня 2018. Процитовано 16 листопада 2016.
- . Офіційне інтернет-представництво Президента України. Архів оригіналу за 9 березня 2021. Процитовано 9 березня 2021.
- Д. М. Говорун. Єльська Ганна Валентинівна // Енциклопедія сучасної України: електронна версія [вебсайт] / гол. редкол.: І. М. Дзюба, А. І. Жуковський, М. Г. Железняк та ін.; НАН України, НТШ. Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2016. URL: http://esu.com.ua/search_articles.php?id=17683 [ 17 травня 2021 у Wayback Machine.] (дата звернення: 16.05.2021)
Посилання
- (Український науковий клуб)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Ganna Valentinivna Yelska nar 15 zhovtnya 1940 19401015 ukrayinskij vchenij u galuzi molekulyarnoyi biologiyi ta biosensoriki akademik NAN Ukrayini direktor Institutu molekulyarnoyi biologiyi i genetiki NAN Ukrayini 2006 2019 rr zaviduvach viddilu mehanizmiv translyaciyi genetichnoyi informaciyi Institutu molekulyarnoyi biologiyi i genetiki NAN Ukrayini Ganna Valentinivna YelskaGanna Yelska Ganna YelskaNarodilasya15 zhovtnya 1940 1940 10 15 83 roki Stalino Ukrayinska RSR SRSRKrayina UkrayinaDiyalnistbiologAlma materDoneckij nacionalnij med universitet im M GorkogoGaluzmolekulyarna biologiya ta biosensorikaZakladInstitut molekulyarnoyi biologiyi i genetiki NAN UkrayiniPosadadirektor IMBG NAN UkrayiniVchene zvannyaprofesor akademik NAN UkrayiniNaukovij stupindoktor biologichnih naukVidomi uchniNegruckij Boris SergijovichChlenstvoAN UkrayiniU shlyubi zLadohin Sergij VasilovichDitiLadohin Oleksij SergijovichNagorodiOrden knyagini Olgi I stupenyaOrden knyagini Olgi II stupenyaOrden knyagini Olgi III stupenyaZolota medal imeni V I Vernadskogo NAN UkrayiniMedal U pam yat 1500 richchya Kiyeva Osob storinkaimbg org ua uk dept translation Yelska Ganna Valentinivna u Vikishovishi U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Yelska OsvitaZakinchila z vidznakoyu Doneckij medichnij institut 1963 Navchalasya v aspiranturi viddilu nukleyinovih kislot Institutu biohimiyi im O V Palladina AN URSR 1965 1968 de dostrokovo zahistila kandidatsku disertaciyu Vchenij stupin doktor biologichnih nauk 1975 Vchene zvannya profesor 1986 akademik NAN Ukrayini 1992 Naukova diyalnistNaukovi interesi Mehanizmi biosintezu bilkiv ta jogo regulyaciya u vishih eukariot Rozrobka novitnih analitichnih sistem bio ta hemosensoriv na osnovi riznomanitnih elektrohimichnih peretvoryuvachiv i biologichnogo materialu abo biomimikiv sintetichnogo pohodzhennya Naukovi interesi skoncentrovani golovnim chinom na fundamentalnih problemah ekspresiyi genomu na rivni translyaciyi ta molekulyarnih mehanizmah sho viznachayut efektivnist ta tochnist biosintezu bilkiv u vishih organizmiv Razom z profesorom Macukoyu G H vidkrito yavishe tak zvanoyi funkcionalnoyi adaptaciyi tRNK do sintezu specifichnih bilkiv yak odin z vazhlivih regulyatornih faktoriv V robotah grupi profesora G V Yelskoyi bulo vpershe prodemonstrovano unikalnu strukturnu ta funkcionalnu osoblivosti aparatu translyaciyi vishih eukariot sho zabezpechuyut kompartmentalizaciyu cogo procesu v eukariotichnij klitini Odnim z proyaviv takoyi kompartmentalizaciyi ye kanelyuvannya tRNK v procesi elongaciyi polipeptidnogo lancyugu sho ye predmetom suchasnih doslidzhen Aktivnist v galuzi prikladnih doslidzhen spryamovana na rozvitok teoretichnih ta tehnologichnih zasad stvorennya novih analitichnih sistem bio ta hemosensoriv na osnovi elektrohimichnih peretvoryuvachiv ta selektivnih biologichnih elementiv abo biomimikiv Najvagomishi rezultati otrimano pri stvorenni fermentnih sensoriv dlya potreb medicini ekologichnogo monitoringu biotehnologiyi ta harchovoi promislovosti Z cogo napryamku za ostanni desyatirichchya otrimano chimalo mizhnarodnih grantiv ta nalagodzheno shiroke spivrobitnictvo z francuzkimi nimeckimi anglijskimi ta ispanskimi laboratoriyami zi svitovim viznannyam Chlenstvo u naukovih ob yednannyah Z 1991 chlen Prezidiyi Ukrayinskogo biohimichnogo tovaristva z 2003 roku vice prezident Z 1992 dijsnij chlen NAN Ukrayini Z 2003 golova specializovanoyi Vchenoyi radi iz zahistu kandidatskih ta doktorskih disertacij v Instituti molekulyarnoyi biologiyi i genetiki NAN Ukrayini Z 2005 chlen Komisiyi z pitan podalshogo pidvishennya efektivnosti diyalnosti Nacionalnoyi akademiyi nauk Ukrayini 3 2007 kerivnik naukovo tehnichnoyi programi NANU Sensorni sistemi dlya mediko ekologichnih ta promislovo tehnologichnih potreb 3 2010 golova grupi naukovo organizacijnogo suprovodu kompleksnoyi programi NANU Fundamentalni osnovi molekulyarnih ta klitinnih biotehnologij Chlenstvo v redakcijnij kolegiyah Biopolymers and Cell golovnij redaktor Visnik Ukrayinskogo tovaristva genetikiv i selekcioneriv Chlenstvo v redakcijnih radah naukovih zhurnaliv Ukrayinskij biohimichnij zhurnal Cituvannya naukovih pracMaye odni z najvishih naukometrichnih pokaznikiv sered usih naukovciv Ukrayini zokrema stanom na kinec 2020 roku maye indeks Girsha 40 u Scopus 206 dokumentiv 4764 cituvan i 47 u Google Scholar 7334 cituvannya VidznakiPremiya NAN Ukrayini imeni O V Palladina 1978 Derzhavna premiya Ukrayinskoyi RSR u galuzi nauki ta tehniki 1986 diplom na vidkrittya u Derzhavnomu Komiteti u spravah vidkrittiv ta vinahodiv SRSR 1989 Zasluzhenij diyach nauki i tehniki Ukrayini 1998 Gramota Prezidiyi Verhovnoyi Radi URSR Medal U pam yat 1500 richchya Kiyeva Znak Poshani Kiyivskogo miskogo golovi 2003 Pochesna Gramota Verhovnoyi Radi Ukrayini 2004 Nagrudnij znak Vidminnik osviti Ukrayini Ministerstvo osviti i nauki Ukrayini 2004 Zolota Medal Ukrayinskoyi federaciyi vchenih 2005 Laureat desyatoyi zagalnonacionalnoyi programi Lyudina roku v nominaciyi Vchenij roku 2006 Orden knyagini Olgi III stupenya 2008 Vidznaka European Quality Award ta diplom Yevropejskoyi Biznes Asambleyi 2009 Vidznaka NAN Ukrayini Za naukovi dosyagnennya 2010 Orden knyagini Olgi II stupenya 2015 Zolota medal imeni V I Vernadskogo Nacionalnoyi akademiyi nauk Ukrayini 2015 Lider nauki Ukrayini 2016 Web of Science Award Orden knyagini Olgi I stupenya 2021 RodinaDruzhina fahivcya u galuzi metalurgiyi Sergiya Ladohina ta mati biologa Oleksiya Ladohina Primitki Arhiv originalu za 21 grudnya 2016 Procitovano 17 grudnya 2016 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z tekstom archived copy yak znachennya parametru title posilannya PDF Arhiv originalu PDF za 25 chervnya 2016 Procitovano 10 lyutogo 2017 Scopus Author details El skaya Anna V nedostupne posilannya z listopadaa 2019 Arhiv originalu za 11 lyutogo 2017 Procitovano 10 lyutogo 2017 Arhiv originalu za 10 sichnya 2018 Procitovano 16 listopada 2016 Oficijne internet predstavnictvo Prezidenta Ukrayini Arhiv originalu za 9 bereznya 2021 Procitovano 9 bereznya 2021 D M Govorun Yelska Ganna Valentinivna Enciklopediya suchasnoyi Ukrayini elektronna versiya vebsajt gol redkol I M Dzyuba A I Zhukovskij M G Zheleznyak ta in NAN Ukrayini NTSh Kiyiv Institut enciklopedichnih doslidzhen NAN Ukrayini 2016 URL http esu com ua search articles php id 17683 17 travnya 2021 u Wayback Machine data zvernennya 16 05 2021 Posilannya Ukrayinskij naukovij klub