У цій статті відсутній , що має містити найважливіших аспектів статті. |
Підземні води
На території РФ підземні води характеризуються різноманітністю умов поширення, формування ресурсів і хімічного складу в гідрогеологічних структурах різного порядку і будови (артезіанські басейни, гідрогеологічні складчасті області і масиви). Системи артезіанських басейнів різного віку виділяються в межах осадового чохла Східно-Європейської платформи (Московський, Волго-Камський, Північно-Двінський, Печорський, Сурсько-Хоперський і інші артезіанські басейни), Західно-Сибірської плити (Західно-Сибірський артезіанський басейн), Сибірської платформи (Ангаро-Ленський, Тунгуський, Якутський, Хатанзький і інші артезіанські басейни), Скіфської і Туранської плит (Азово-Кубанський і Терсько-Кумський артез. басейни). Окремі артезіанські басейни та їх групи приурочені до міжгірських западин, областей палеозойської і байкальської складчастості (Кузнецький, Тувінський, Нижньо- і Верхньозейський артезіанські басейни, Мінусінська група), мезозойської складчастості (Яно-Колимський, Пенжино-Анадирська група і інш.) та кайнозойської складчастості (басейни Сахаліну, Камчатки, Курильських островів). Артезіанські басейни містять горизонти і комплекси водоносних і слабководоносних теригенних і карбонатних порід сумарною потужністю до 15-17 км (), розділені глинистими, рідше галогенними водотривкими або відносно водотривкими товщами.
Гідрогеологічні складчасті області і масиви
Охоплюють складчасті споруди Балтійського щита, Уралу, Тиману, Нової Землі, Таймиру, Анабарської антеклізи, Алданського щита і Єнісейського масиву, Саяно-Алтайської області, Забайкалля, Сіхоте-Аліня, Верхояно-Колимської, Коряцької, Камчатської, Сахалінської і Курильської областей. У їх межах докембрійські і фанерозойські осадові, метаморфічні і вивержені породи містять тріщинно-жильні, пластово-тріщинні або пластові напірні, напірно-безнапірні і безнапірні підземні води, приурочені головним чином до зон ендогенної і екзогенної тріщинуватості та пухких покривних відкладів. Глибина залягання переривистої в розрізі водоносної зони ендогенної тріщинуватості в глибокометаморфізованих породах древніх масивів може перевищувати 6-7 км. У кріолітозоні, що займає понад 60 % території країни, поширення і формування підземних вод визначається товщею багаторічномерзлих порід потужністю до 500 м (Хатанзький артезіанський басейн). Суцільна товща цих г.п. є регіональним водоупором і обмежує поширення прісних надмерзлотних і міжмерзлотних підземних вод ділянками таликів під великими ріками і озерами. Підмерзлотні води в артезіанських басейнах Східно-Сибірської області є кріопегами-розсолами (до 300 г/л, з температурою до — 5-8 °C), азотно-метановим і сірководневим складом газів.
У напрямі від тундри на південь до аридної зони глибина залягання підземних вод зростає від 0,5-1 м (поблизу Карського моря) до 20-30 м (Оренбурзька обл.), при цьому склад їх перетворюється з НСО3- в SO42- — Cl-, а мінералізація зростає від 0,03-0,1 до 3-5 г/л. У платформних артез. басейнах верхня зона активного (вільного) водообміну розташовується вище регіонального базису ерозії і має потужність від 50-100 м (центр. частина Московського артез. бас.) до 400—500 м (півд.-сх. частина Зах.-Сибірського бас.). У її межах розвинені ґрунтові, напірно-безнапірні і напірні, переважно прісні води, складу НСО3- — Са2+ і Ca2+ — Mg2+ рідше Na+. У межах соляних куполів Зах. Прикаспію — Ельтон, Баскунчак за рахунок розчинення галіту мінералізація підземних вод зони активного водообміну підвищується до 70-100 г/л при хлоридному натрієвому складі. Зона утрудненого (уповільненого) водообміну звичайно розташовується між регіональним базисом ерозії і першим зверху регіональним водоупором, її потужність 100—150 м (Московський артезіанський басейн). В цій зоні поширені води різноманітного сольового і газового складу з мінералізацією від 3-5 до 20-30 г/л, серед яких зустрічаються мінеральні лікувальні води. Зона дуже утрудненого водообміну залягає глибше регіонального водоупору і охоплює породи осадового чохла та кристалічного фундаменту, її потужність в Передуральському крайовому прогині і Прикаспійській западині досягає 10-12 км. У цій зоні знаходяться головним чином напірні, переважно азотно-метанові розсоли, складу Cl--Na+-Ca2+, Cl--Ca2+-Na+, Cl--Ca2+-Mg2+. Мінералізація в між- і підсольових відкладах Ангаро-Ленського, Тунгуського, Якутського і інш. басейнів досягає 500—600 г/л. Зі зростанням мінералізації, твердості, глибини залягання і т-ри в хлоридних розсолах зростає вміст брому, стронцію, калію, рідкісних лужних елементів. До зони дуже утрудненого водообміну приурочені пром. йодобромні, бромні, йодні і рідкіснометалічні підземні води, які утворюють великі провінції, напр. Зах.-Сибірську провінцію йодних вод, Волго-Камську провінцію бромних і йодобромних вод. і інш.
Вуглекислі мінеральні води
Вуглекислі мінеральні води різноманітного хім. складу (НСО3-, HCO3--SO42-, Cl--НС03-) формуються в областях активного вияву термометаморфічних процесів в межах Примор'я, Забайкалля, Півн. Кавказу і інш. регіонів (родов. Ластівка, Дарасунське, Кисловодський нарзан, Жєлєзноводськ). Вони нерідко містять бор, арсен, флуор і інш. мікроелементи. Радонові мінеральні води різноманітного складу (родов. Бєлокуріха, Молоковка, Ліповка) пов'язані з гранітоїдами і активізованими в четвертинний час тектонічними порушеннями. У областях сучасного вулканізму (Камчатка і Курили) розвинені вуглекисло-азотні і азотні, кременисті (НСО3--Cl-) холодні і термальні (Cl-) води, кислі і ультракислі (з рН<3, склад SO42- і Cl--SO42-) термальні і холодні залізисті, алюмінієві, амонійні і водневі води із загальною мінералізацією до 3-5 г/л. Сірководневі води поширені в зоні утрудненого водообміну в артез. басейнах, що містять сульфатні г.п. і нафт. вуглеводні (Передуралля, Зах. Якутія і інш.).
Курорти
У РФ виявлено 286 родов. різн. мінеральних вод. Відомі курорти: Марціальні Води (Карелія), Єсентуки, Кисловодськ, П'ятигорськ, Жєлєзноводськ (Півн. Кавказ), Дарасун, Кульдур (Забайкалля), Паратунка, Паужетка (Камчатка) і інш.
Прісні підземні води
Осн. ресурси прісних підземних вод містяться в теригенних і карбонатних відкладах верх. зони платформних артезіанських басейнів, в алювіальних відкладах річкових долин, алювіально-пролювіальних відкладах передгірських конусів винесення. Розвідані запаси прісних підземних вод 550 м3/с. Бл. 70 % міст РФ використовують для водопостачання підземні води, менше 10 % тільки поверхневі, інші мають комбіноване водопостачання (Москва, Новосибірськ, С.-Петербурґ).
Станом на 2000 р. ресурси підземних вод РФ питної якості оцінюються в 300 км{3} в рік. Експлуатаційні запаси підземних вод в РФ затверджені більш ніж по 3500 родовищах і окремих ділянках. Велика частина (бл. 60 %) підземних вод представлена родовищами із запасами до 10 тис. м{3}/добу. На частку великих родовищ із запасом понад 100 тис. м{3}/добу припадає 150 родовищ. З 3060 родовищ із запасами, підготовленими до промислового освоєння, експлуатується лише 1750 (87 %). Бл. 40 % родовищ належить до категорії практично не захищених. Загальний відбір підземних вод в Росії в 1999 р. становив 36,1 млн м{3}/добу, з яких бл. 5 млн м{3}/добу припадає на шахтний і кар'єрний водовідлив та дренаж. Частка підземних вод в загальному балансі питного водопостачання становить 46 %
Див. також
Література
- Мала гірнича енциклопедія : у 3 т. / за ред. В. С. Білецького. — Д. : Донбас, 2004. — Т. 1 : А — К. — 640 с. — .
- [Мелиорация и водное х-во (Москва). — 2000. — № 3. — С. 30-31].
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U cij statti vidsutnij vstupnij rozdil sho maye mistiti viznachennya predmeta i stislij oglyad najvazhlivishih aspektiv statti Vi mozhete dopomogti proyektu napisavshi preambulu Pidzemni vodiNa teritoriyi RF pidzemni vodi harakterizuyutsya riznomanitnistyu umov poshirennya formuvannya resursiv i himichnogo skladu v gidrogeologichnih strukturah riznogo poryadku i budovi artezianski basejni gidrogeologichni skladchasti oblasti i masivi Sistemi artezianskih basejniv riznogo viku vidilyayutsya v mezhah osadovogo chohla Shidno Yevropejskoyi platformi Moskovskij Volgo Kamskij Pivnichno Dvinskij Pechorskij Sursko Hoperskij i inshi artezianski basejni Zahidno Sibirskoyi pliti Zahidno Sibirskij artezianskij basejn Sibirskoyi platformi Angaro Lenskij Tunguskij Yakutskij Hatanzkij i inshi artezianski basejni Skifskoyi i Turanskoyi plit Azovo Kubanskij i Tersko Kumskij artez basejni Okremi artezianski basejni ta yih grupi priurocheni do mizhgirskih zapadin oblastej paleozojskoyi i bajkalskoyi skladchastosti Kuzneckij Tuvinskij Nizhno i Verhnozejskij artezianski basejni Minusinska grupa mezozojskoyi skladchastosti Yano Kolimskij Penzhino Anadirska grupa i insh ta kajnozojskoyi skladchastosti basejni Sahalinu Kamchatki Kurilskih ostroviv Artezianski basejni mistyat gorizonti i kompleksi vodonosnih i slabkovodonosnih terigennih i karbonatnih porid sumarnoyu potuzhnistyu do 15 17 km rozdileni glinistimi ridshe galogennimi vodotrivkimi abo vidnosno vodotrivkimi tovshami Gidrogeologichni skladchasti oblasti i masiviOhoplyuyut skladchasti sporudi Baltijskogo shita Uralu Timanu Novoyi Zemli Tajmiru Anabarskoyi anteklizi Aldanskogo shita i Yenisejskogo masivu Sayano Altajskoyi oblasti Zabajkallya Sihote Alinya Verhoyano Kolimskoyi Koryackoyi Kamchatskoyi Sahalinskoyi i Kurilskoyi oblastej U yih mezhah dokembrijski i fanerozojski osadovi metamorfichni i viverzheni porodi mistyat trishinno zhilni plastovo trishinni abo plastovi napirni napirno beznapirni i beznapirni pidzemni vodi priurocheni golovnim chinom do zon endogennoyi i ekzogennoyi trishinuvatosti ta puhkih pokrivnih vidkladiv Glibina zalyagannya pererivistoyi v rozrizi vodonosnoyi zoni endogennoyi trishinuvatosti v glibokometamorfizovanih porodah drevnih masiviv mozhe perevishuvati 6 7 km U kriolitozoni sho zajmaye ponad 60 teritoriyi krayini poshirennya i formuvannya pidzemnih vod viznachayetsya tovsheyu bagatorichnomerzlih porid potuzhnistyu do 500 m Hatanzkij artezianskij basejn Sucilna tovsha cih g p ye regionalnim vodouporom i obmezhuye poshirennya prisnih nadmerzlotnih i mizhmerzlotnih pidzemnih vod dilyankami talikiv pid velikimi rikami i ozerami Pidmerzlotni vodi v artezianskih basejnah Shidno Sibirskoyi oblasti ye kriopegami rozsolami do 300 g l z temperaturoyu do 5 8 C azotno metanovim i sirkovodnevim skladom gaziv U napryami vid tundri na pivden do aridnoyi zoni glibina zalyagannya pidzemnih vod zrostaye vid 0 5 1 m poblizu Karskogo morya do 20 30 m Orenburzka obl pri comu sklad yih peretvoryuyetsya z NSO3 v SO42 Cl a mineralizaciya zrostaye vid 0 03 0 1 do 3 5 g l U platformnih artez basejnah verhnya zona aktivnogo vilnogo vodoobminu roztashovuyetsya vishe regionalnogo bazisu eroziyi i maye potuzhnist vid 50 100 m centr chastina Moskovskogo artez bas do 400 500 m pivd sh chastina Zah Sibirskogo bas U yiyi mezhah rozvineni gruntovi napirno beznapirni i napirni perevazhno prisni vodi skladu NSO3 Sa2 i Ca2 Mg2 ridshe Na U mezhah solyanih kupoliv Zah Prikaspiyu Elton Baskunchak za rahunok rozchinennya galitu mineralizaciya pidzemnih vod zoni aktivnogo vodoobminu pidvishuyetsya do 70 100 g l pri hloridnomu natriyevomu skladi Zona utrudnenogo upovilnenogo vodoobminu zvichajno roztashovuyetsya mizh regionalnim bazisom eroziyi i pershim zverhu regionalnim vodouporom yiyi potuzhnist 100 150 m Moskovskij artezianskij basejn V cij zoni poshireni vodi riznomanitnogo solovogo i gazovogo skladu z mineralizaciyeyu vid 3 5 do 20 30 g l sered yakih zustrichayutsya mineralni likuvalni vodi Zona duzhe utrudnenogo vodoobminu zalyagaye glibshe regionalnogo vodouporu i ohoplyuye porodi osadovogo chohla ta kristalichnogo fundamentu yiyi potuzhnist v Pereduralskomu krajovomu progini i Prikaspijskij zapadini dosyagaye 10 12 km U cij zoni znahodyatsya golovnim chinom napirni perevazhno azotno metanovi rozsoli skladu Cl Na Ca2 Cl Ca2 Na Cl Ca2 Mg2 Mineralizaciya v mizh i pidsolovih vidkladah Angaro Lenskogo Tunguskogo Yakutskogo i insh basejniv dosyagaye 500 600 g l Zi zrostannyam mineralizaciyi tverdosti glibini zalyagannya i t ri v hloridnih rozsolah zrostaye vmist bromu stronciyu kaliyu ridkisnih luzhnih elementiv Do zoni duzhe utrudnenogo vodoobminu priurocheni prom jodobromni bromni jodni i ridkisnometalichni pidzemni vodi yaki utvoryuyut veliki provinciyi napr Zah Sibirsku provinciyu jodnih vod Volgo Kamsku provinciyu bromnih i jodobromnih vod i insh Vuglekisli mineralni vodiVuglekisli mineralni vodi riznomanitnogo him skladu NSO3 HCO3 SO42 Cl NS03 formuyutsya v oblastyah aktivnogo viyavu termometamorfichnih procesiv v mezhah Primor ya Zabajkallya Pivn Kavkazu i insh regioniv rodov Lastivka Darasunske Kislovodskij narzan Zhyelyeznovodsk Voni neridko mistyat bor arsen fluor i insh mikroelementi Radonovi mineralni vodi riznomanitnogo skladu rodov Byelokuriha Molokovka Lipovka pov yazani z granitoyidami i aktivizovanimi v chetvertinnij chas tektonichnimi porushennyami U oblastyah suchasnogo vulkanizmu Kamchatka i Kurili rozvineni vuglekislo azotni i azotni kremenisti NSO3 Cl holodni i termalni Cl vodi kisli i ultrakisli z rN lt 3 sklad SO42 i Cl SO42 termalni i holodni zalizisti alyuminiyevi amonijni i vodnevi vodi iz zagalnoyu mineralizaciyeyu do 3 5 g l Sirkovodnevi vodi poshireni v zoni utrudnenogo vodoobminu v artez basejnah sho mistyat sulfatni g p i naft vuglevodni Peredurallya Zah Yakutiya i insh Kurorti U RF viyavleno 286 rodov rizn mineralnih vod Vidomi kurorti Marcialni Vodi Kareliya Yesentuki Kislovodsk P yatigorsk Zhyelyeznovodsk Pivn Kavkaz Darasun Kuldur Zabajkallya Paratunka Pauzhetka Kamchatka i insh Prisni pidzemni vodiOsn resursi prisnih pidzemnih vod mistyatsya v terigennih i karbonatnih vidkladah verh zoni platformnih artezianskih basejniv v alyuvialnih vidkladah richkovih dolin alyuvialno prolyuvialnih vidkladah peredgirskih konusiv vinesennya Rozvidani zapasi prisnih pidzemnih vod 550 m3 s Bl 70 mist RF vikoristovuyut dlya vodopostachannya pidzemni vodi menshe 10 tilki poverhnevi inshi mayut kombinovane vodopostachannya Moskva Novosibirsk S Peterburg Stanom na 2000 r resursi pidzemnih vod RF pitnoyi yakosti ocinyuyutsya v 300 km 3 v rik Ekspluatacijni zapasi pidzemnih vod v RF zatverdzheni bilsh nizh po 3500 rodovishah i okremih dilyankah Velika chastina bl 60 pidzemnih vod predstavlena rodovishami iz zapasami do 10 tis m 3 dobu Na chastku velikih rodovish iz zapasom ponad 100 tis m 3 dobu pripadaye 150 rodovish Z 3060 rodovish iz zapasami pidgotovlenimi do promislovogo osvoyennya ekspluatuyetsya lishe 1750 87 Bl 40 rodovish nalezhit do kategoriyi praktichno ne zahishenih Zagalnij vidbir pidzemnih vod v Rosiyi v 1999 r stanoviv 36 1 mln m 3 dobu z yakih bl 5 mln m 3 dobu pripadaye na shahtnij i kar yernij vodovidliv ta drenazh Chastka pidzemnih vod v zagalnomu balansi pitnogo vodopostachannya stanovit 46 Div takozhPriroda Rosiyi Geologiya Rosiyi Korisni kopalini RosiyiLiteraturaMala girnicha enciklopediya u 3 t za red V S Bileckogo D Donbas 2004 T 1 A K 640 s ISBN 966 7804 14 3 Melioraciya i vodnoe h vo Moskva 2000 3 S 30 31