BESA — британський танковий кулемет, копія чехословацького кулемета повітряного охолодження , який використовував стрічки і ніс найменування TK vz. 37 в армії Чехословаччини. Названий на честь компанії BSA (), яка виробляла зброю й уклала контракт з чехословацькою збройовою компанією «Československá zbrojovka» на ліцензійне виробництво ZB-53 у Великій Британії. Використовувався Британської армією як танковий кулемет, встановлювався на заміну важкого кулемета водяного охолодження «Віккерс». Хоча BESA вимагав більше місця в танку для установки, він був надійним і потужним. Був прийнятим Міністерством оборони в 1938 році, вироблявся з 1939 року в декількох модифікаціях.
BESA | |
---|---|
Тип | станковий і танковий кулемет |
Походження | Чехословаччина |
Історія використання | |
Оператори | Чехословаччина, Велика Британія |
Війни | Друга світова війна |
Історія виробництва | |
Розробник | |
Розроблено | 1936 |
Виробник | |
Виготовлення | 1939—1966 |
Варіанти | Mark I, Mark II, Mark III |
Характеристики | |
Вага | 21 (порожній) |
Довжина | 1100 |
Довжина ствола | 740 |
| |
Набій | , |
Калібр | 8 мм |
Дія | відведення порохових газів |
Темп вогню | 450—550 (мінімум), 750—850 (максимум) |
Дульна швидкість | 823 |
Система живлення | стрічка на 225 набоїв (7,92 мм) стрічка на 25 набоїв (15 мм) |
| |
BESA у Вікісховищі |
Виробництво і застосування
Збройні сили Великої Британії використовували для гвинтівок і кулеметів британські патрони .303 British, а кулемет був розроблений під німецький набій 7,92 × 57 мм. У Великої Британії планували відмовитися від фланцевих патронів і перейти до безфланцевих, але в умовах військових дій повноцінний перехід був неможливий. «Birmingham Small Arms» і Міністерство постачання визнали, що з промислової, технічної та логістичної точок зору переобладнання патрона .303 British буде куди більш обтяжливим, ніж використання патронів оригінального калібру. Більш того, ланцюг постачання припасами відрізнялася від ланцюгів постачання інших частин Британської армії. Внаслідок цього британці віддали перевагу використанню закордонних набоїв: трофейних німецьких боєприпасів британцям вистачало з надлишком.
Бронеавтомобілі і танки американського виробництва використовували кулемети Browning 30-го калібру, в той час як британські бронеавтомобілі і танки були оснащені кулеметами BESA. Вони використовували 225-патронні сталеві стрічки. Ствол танкового кулемета BESA був оснащений ручкою для перенесення, трубчастим полум'ягасником і мушкою. Механізм діяв за рахунок відводу порохових газів з каналу ствола. Газовий поршень з'єднувався з поворотною пружиною, і при русі поршня назад пружина утримувалася вертикальним болтом і стискалася. Цілик міг регулюватися на 275 і 457 метрів.
Кулемети вироблялися в декількох варіантах, і один з найбільш поширених, Mark II, був прийнятий на озброєння в червні 1940 року. Він мав перемикач режиму вогню: з його допомогою можна було вести вогонь з високою швидкістю (від 750 до 850 пострілів за хвилину) при бою на короткій дистанції або атаці зафіксованих мішеней, або ж з низькою швидкістю (від 450 до 550 пострілів за хвилину) при бою на дальній дистанції або атаці по площі. По ходу бойових дій кулемет модифікувався, що прискорювало його виробництво і знижувало витрати. Три модифіковані моделі — Mark II*, Mark III і Mark III* — були прийняті на озброєння в серпні 1943 року. Модель Mark II* використовувала нові спрощені деталі, але була взаємозамінна з Mark II. Моделі Mark III і Mark III* мали ті ж спрощені деталі, як у Mark II*, але не були взаємозамінні з Mark II, а також не мали перемикач вогню. Mark III* мав максимальну скорострільність від 450 до 550 пострілів/хв і був придатний для бою на дальній дистанції, а Mark III з максимальною скорострільністю від 750 до 850 пострілів/хв якраз підходив для бою на малій дистанції.
Попередні версії Mark I, Mark II і Mark II* в 1951 році були визнані застарілими і зняті з озброєння, а всі варіанти Mark III були переобладнані в Mark III*.У 1952 році з'явився варіант Mark III/2 з новим навідником і щитом. Модель Mark III/3, представлена в 1954 році, була подальшим розвитком Mark III/2 (Замінений ствол і надульник, отвори для охолодження розширені, що дозволяло використовувати стрічки зі змішаними боєприпасами). Повоєнні зразки Mark III/2 и Mark III/3 залишалися на озброєнні до кінця 1960-х років. Модифікації також відрізнялися методом зведення.
Набої БЕСА
Позначення | На службі | Відмінності |
Cartridge S.A. Ball 7.92 m/m Mark Iz | травень 1939 — листопад 1941 | фіолетовий фланець, індекс Iz на гільзі |
Cartridge S.A. Ball 7.92 m/m Mark IIz | вересень 1941—1966 | Фіолетовий фланець, індекс IIz на гільзі |
Cartridge S.A. Tracer 7.92 m/m G Mark Iz | жовтень 1939 — листопад 1941 | Червоний фланець, індекс GIZ на гільзі |
Cartridge S.A. Tracer 7.92 m/m G Mark IIz | вересень 1941—1945 | Червоний фланець, індекс GIIZ на гільзі |
Cartridge S.A. Tracer 7.92 m/m G Mark 3z | квітень 1945—1966 | Червоний фланець, індекс G3Z на гільзі |
Cartridge S.A. Armour-Piercing 7.92 m/m W Mark Iz | березень — листопад 1941 | Зелений фланець, індекс WIZ на гільзі |
Cartridge S.A. Armour-Piercing 7.92 m/m W Mark IIz | вересень 1941—1966 | Зелений фланець, індекс WIIZ на гільзі |
Cartridge S.A. Incendiary 7.92 m/m B Mark Iz | 1942—1966 | Синій фланець, індекс BIZ на гільзі |
15-мм кулемет БЕСА
Як танковий кулемет британцями розроблялася і копія чехословацького — 15-мм кулемет БЕСА вагою 57 кг, використав набійні стрічки. Він міг вести вогонь як одиночними пострілами, так і чергами. На озброєння він був прийнятий в червні 1940 року: встановлювався на легкі танки Mk VIC, бронеавтомобілі , Mk II и Mk III. До 1949 року було вироблено понад 3200 екземплярів, поки 15-мм кулемет БЕСА не зняли з озброєння. Він використовував патрони 15×104 мм, куля в кожному з яких важила 75 грам. Початкова швидкість польоту становила 818,3 м/с, скорострільність — 450 куль/хв. Ряд кулеметів потрапив в руки німцям, і вони були передані Ваффен-СС: есесівці використовували для них ті ж патрони, що і для MG 151/15 — їх довжина становила 101 мм. Для стрільби 15-мм кулемет БЕСА використовував стрічки на 25 набоїв, що обмежувало його скорострільність; втім, його стрільба одиночними патронами була більш точною, ніж стрілянина чергами.
Див. також
Примітки
- http://www.militaryfactory.com/smallarms/detail.asp?smallarms_id=221 [ 3 травня 2008 у Wayback Machine.] accessed 27 December 2007
- Jane's Infantry Weapons. 1975. с. 453.
- . Архів оригіналу за 16 September 2011. Процитовано 25 грудня 2014.
- Майстер-рушниця issue 116, Nov 2006 [ 4 березня 2016 у Wayback Machine.], p. 67
- David Fletcher (1989). Universal Tank: British Armour in the Second World War — Part 2. HMSO. . p.20
Посилання
- CZK — ZB-60 velkorážový kulomet [ 29 листопада 2014 у Wayback Machine.] (чес.)
- 15x104 British Besa M38 Mk1 [ 4 березня 2016 у Wayback Machine.] (англ.)
- Těžký kulomet vz. 37 (ZB-53) [ 17 травня 2021 у Wayback Machine.] (чес.)
- (англ.)
- Other British Tank Armaments [ 31 січня 2017 у Wayback Machine.] (англ.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
BESA britanskij tankovij kulemet kopiya chehoslovackogo kulemeta povitryanogo oholodzhennya yakij vikoristovuvav strichki i nis najmenuvannya TK vz 37 v armiyi Chehoslovachchini Nazvanij na chest kompaniyi BSA yaka viroblyala zbroyu j uklala kontrakt z chehoslovackoyu zbrojovoyu kompaniyeyu Ceskoslovenska zbrojovka na licenzijne virobnictvo ZB 53 u Velikij Britaniyi Vikoristovuvavsya Britanskoyi armiyeyu yak tankovij kulemet vstanovlyuvavsya na zaminu vazhkogo kulemeta vodyanogo oholodzhennya Vikkers Hocha BESA vimagav bilshe miscya v tanku dlya ustanovki vin buv nadijnim i potuzhnim Buv prijnyatim Ministerstvom oboroni v 1938 roci viroblyavsya z 1939 roku v dekilkoh modifikaciyah BESATip stankovij i tankovij kulemetPohodzhennya ChehoslovachchinaIstoriya vikoristannyaOperatori Chehoslovachchina Velika BritaniyaVijni Druga svitova vijnaIstoriya virobnictvaRozrobnikRozrobleno 1936VirobnikVigotovlennya 1939 1966Varianti Mark I Mark II Mark IIIHarakteristikiVaga 21 porozhnij Dovzhina 1100Dovzhina stvola 740Nabij Kalibr 8 mmDiya vidvedennya porohovih gazivTemp vognyu 450 550 minimum 750 850 maksimum Dulna shvidkist 823Sistema zhivlennya strichka na 225 naboyiv 7 92 mm strichka na 25 naboyiv 15 mm BESA u VikishovishiVirobnictvo i zastosuvannyaTank Mk VI zi vstanovlenim zchetverenim kulemetom BESA Patroni 7 92 57 mm sho vikoristovuvalisya kulemetom BESA Zbrojni sili Velikoyi Britaniyi vikoristovuvali dlya gvintivok i kulemetiv britanski patroni 303 British a kulemet buv rozroblenij pid nimeckij nabij 7 92 57 mm U Velikoyi Britaniyi planuvali vidmovitisya vid flancevih patroniv i perejti do bezflancevih ale v umovah vijskovih dij povnocinnij perehid buv nemozhlivij Birmingham Small Arms i Ministerstvo postachannya viznali sho z promislovoyi tehnichnoyi ta logistichnoyi tochok zoru pereobladnannya patrona 303 British bude kudi bilsh obtyazhlivim nizh vikoristannya patroniv originalnogo kalibru Bilsh togo lancyug postachannya pripasami vidriznyalasya vid lancyugiv postachannya inshih chastin Britanskoyi armiyi Vnaslidok cogo britanci viddali perevagu vikoristannyu zakordonnih naboyiv trofejnih nimeckih boyepripasiv britancyam vistachalo z nadlishkom Broneavtomobili i tanki amerikanskogo virobnictva vikoristovuvali kulemeti Browning 30 go kalibru v toj chas yak britanski broneavtomobili i tanki buli osnasheni kulemetami BESA Voni vikoristovuvali 225 patronni stalevi strichki Stvol tankovogo kulemeta BESA buv osnashenij ruchkoyu dlya perenesennya trubchastim polum yagasnikom i mushkoyu Mehanizm diyav za rahunok vidvodu porohovih gaziv z kanalu stvola Gazovij porshen z yednuvavsya z povorotnoyu pruzhinoyu i pri rusi porshnya nazad pruzhina utrimuvalasya vertikalnim boltom i stiskalasya Cilik mig regulyuvatisya na 275 i 457 metriv Kulemeti viroblyalisya v dekilkoh variantah i odin z najbilsh poshirenih Mark II buv prijnyatij na ozbroyennya v chervni 1940 roku Vin mav peremikach rezhimu vognyu z jogo dopomogoyu mozhna bulo vesti vogon z visokoyu shvidkistyu vid 750 do 850 postriliv za hvilinu pri boyu na korotkij distanciyi abo ataci zafiksovanih mishenej abo zh z nizkoyu shvidkistyu vid 450 do 550 postriliv za hvilinu pri boyu na dalnij distanciyi abo ataci po ploshi Po hodu bojovih dij kulemet modifikuvavsya sho priskoryuvalo jogo virobnictvo i znizhuvalo vitrati Tri modifikovani modeli Mark II Mark III i Mark III buli prijnyati na ozbroyennya v serpni 1943 roku Model Mark II vikoristovuvala novi sprosheni detali ale bula vzayemozaminna z Mark II Modeli Mark III i Mark III mali ti zh sprosheni detali yak u Mark II ale ne buli vzayemozaminni z Mark II a takozh ne mali peremikach vognyu Mark III mav maksimalnu skorostrilnist vid 450 do 550 postriliv hv i buv pridatnij dlya boyu na dalnij distanciyi a Mark III z maksimalnoyu skorostrilnistyu vid 750 do 850 postriliv hv yakraz pidhodiv dlya boyu na malij distanciyi Poperedni versiyi Mark I Mark II i Mark II v 1951 roci buli viznani zastarilimi i znyati z ozbroyennya a vsi varianti Mark III buli pereobladnani v Mark III U 1952 roci z yavivsya variant Mark III 2 z novim navidnikom i shitom Model Mark III 3 predstavlena v 1954 roci bula podalshim rozvitkom Mark III 2 Zaminenij stvol i nadulnik otvori dlya oholodzhennya rozshireni sho dozvolyalo vikoristovuvati strichki zi zmishanimi boyepripasami Povoyenni zrazki Mark III 2 i Mark III 3 zalishalisya na ozbroyenni do kincya 1960 h rokiv Modifikaciyi takozh vidriznyalisya metodom zvedennya Naboyi BESA7 92x57mm BESA naboyi Poznachennya Na sluzhbi Vidminnosti Cartridge S A Ball 7 92 m m Mark Iz traven 1939 listopad 1941 fioletovij flanec indeks Iz na gilzi Cartridge S A Ball 7 92 m m Mark IIz veresen 1941 1966 Fioletovij flanec indeks IIz na gilzi Cartridge S A Tracer 7 92 m m G Mark Iz zhovten 1939 listopad 1941 Chervonij flanec indeks GIZ na gilzi Cartridge S A Tracer 7 92 m m G Mark IIz veresen 1941 1945 Chervonij flanec indeks GIIZ na gilzi Cartridge S A Tracer 7 92 m m G Mark 3z kviten 1945 1966 Chervonij flanec indeks G3Z na gilzi Cartridge S A Armour Piercing 7 92 m m W Mark Iz berezen listopad 1941 Zelenij flanec indeks WIZ na gilzi Cartridge S A Armour Piercing 7 92 m m W Mark IIz veresen 1941 1966 Zelenij flanec indeks WIIZ na gilzi Cartridge S A Incendiary 7 92 m m B Mark Iz 1942 1966 Sinij flanec indeks BIZ na gilzi15 mm kulemet BESAYak tankovij kulemet britancyami rozroblyalasya i kopiya chehoslovackogo 15 mm kulemet BESA vagoyu 57 kg vikoristav nabijni strichki Vin mig vesti vogon yak odinochnimi postrilami tak i chergami Na ozbroyennya vin buv prijnyatij v chervni 1940 roku vstanovlyuvavsya na legki tanki Mk VIC broneavtomobili Mk II i Mk III Do 1949 roku bulo virobleno ponad 3200 ekzemplyariv poki 15 mm kulemet BESA ne znyali z ozbroyennya Vin vikoristovuvav patroni 15 104 mm kulya v kozhnomu z yakih vazhila 75 gram Pochatkova shvidkist polotu stanovila 818 3 m s skorostrilnist 450 kul hv Ryad kulemetiv potrapiv v ruki nimcyam i voni buli peredani Vaffen SS esesivci vikoristovuvali dlya nih ti zh patroni sho i dlya MG 151 15 yih dovzhina stanovila 101 mm Dlya strilbi 15 mm kulemet BESA vikoristovuvav strichki na 25 naboyiv sho obmezhuvalo jogo skorostrilnist vtim jogo strilba odinochnimi patronami bula bilsh tochnoyu nizh strilyanina chergami Div takozhBRENPrimitkihttp www militaryfactory com smallarms detail asp smallarms id 221 3 travnya 2008 u Wayback Machine accessed 27 December 2007 Jane s Infantry Weapons 1975 s 453 Arhiv originalu za 16 September 2011 Procitovano 25 grudnya 2014 Majster rushnicya issue 116 Nov 2006 4 bereznya 2016 u Wayback Machine p 67 David Fletcher 1989 Universal Tank British Armour in the Second World War Part 2 HMSO ISBN 0 11 290534 X p 20PosilannyaBESA u sestrinskih Vikiproyektah Fajli u Vikishovishi CZK ZB 60 velkorazovy kulomet 29 listopada 2014 u Wayback Machine ches 15x104 British Besa M38 Mk1 4 bereznya 2016 u Wayback Machine angl Tezky kulomet vz 37 ZB 53 17 travnya 2021 u Wayback Machine ches angl Other British Tank Armaments 31 sichnya 2017 u Wayback Machine angl