Унівська друкáрня — видавничий заклад, що діяв при монастирі в селі Уневі (Перемишлянський район Львівської области).
Відомості
Заснована на базі Львівської друкарні єпископа Арсенія Желиборського, діяла у 1648–1699 і 1732–1770 рр. (у 1669 та 1672 роках Варлаам (Шептицький) отримав від короля Міхала Вишневецького дозвіл на її відкриття).
Друкувала книги старослов'янською і українською мовами (у тому числі букварі, твори Теодосія Софоновича, Кирила Ставровецького, україномовне «Житіє святого Володимира»). Видала також переклади митрополита Досифея Сучавського зі старослов'янської на румунську мову.
Керівниками Унівської друкарні в різний час були відомі українські друкарі Андрій Скольський, Д. Кульчицький, Семен Ставницький.
Унівська друкарня була провінційною, існувала при давнім Успенськім монастиреві в с. Уневі поблизу Перемишлян (нині Перемишлянського району Львівської області)
Єпископ Львівський Арсеній Желіборський (у світі Андрій) у 1644 році заснував у Львові власну нову друкарню, але політична завірюха не дала їй змоги розвинутися. З часом Арсеній Желіборський, вже як архімандрит Унівський, перевіз свою друкарню зі Львова до Унева. Сюди ж зі Львова перейшов і управитель друкарні Андрій Скульський, який у 1651 році на інквізиції підтвердив, що жив він в Уневі і займався друкарством. Однак унівські друки за цей час до нас не дійшли.
Первенцем унівського друку, що дійшов до нас, були «Петныи Акафісты», котрі вийшли у світ 25 травня 1660. На книжці зазначено, що вона виходить «Благословенієм и накладом ясне в Христе превел, єго мл. господина отца Арсеніа Желиборского…». Шрифт видань із львівської друкарні Желиборського і друкарні унівської — цілком однаковий. Це дає нам повну змогу вважати єпископа Арсенія Желиборського за фундатора Унівської друкарні. Але Желіборський не встиг більше нічого видрукувати у своїй Унівській друкарні — він помер 1663. Відновив унівське друкарство вже архімандрит Варлаам Шептицький. 21 жовтня 1670 року вийшла нова книжка — перша за його архімандритства — «Выклад о церкви святой». На с. 13 знаходимо передмову до чителника, а під нею підпис: «Симеон Ставницкій, типограф».
Львівське Братство зараз же «потягло» архімандрита Шептицького до надвірного королівського суду; а до вирішення справи заборонило друкувати в монастирі. З 1678 року Варлаам Шептицький знову розпочинає друкування в Унівському монастирі. Цього року вийшов Псалтир з поміткою «За привилеєм єго королевской милости»; на останній стор. підписався друкар «Димитрій Кулчицкій, гисер и типограф уневскій». До своєї смерті (1715) Варлаам Шептицький (з 1710 єпископ Львівський УГКЦ) вільно друкував в Унівській друкарні потрібні книжки.
Новий єпископ Атанасій (Шептицький) відновив друкарство в Уневі і 1732 випустив «Собраніє припадков», а 1733 — Служебник. Братство не хотіло поступитися і розпочався знову довгий процес з Атанасієм Шептицьким (з 1729 він став митрополитом). І тільки 31 жовтня 1740 закінчився суд — митрополитові дозволялося друкувати лише такі книжки, яких Братство ніколи не друкувало; а свої видання Братство мало друкувати й надалі. Звичайно, це був тяжкий удар для Унівської друкарні.
Існувала Унівська друкарня й далі під недремним оком ревнивої Львівської Ставропигії. Ймовірно, Ставропигія вчинила ще якийсь процес і вже 1770 Унівській друкарні не було чого робити. Схиляємось до думки А. Петрушевича (за Д. Зубрицьким), що «продала Унівська Архимандрія свою Типографію Почаївській обителі, про що свідчить зовнішня схожість типів обидвох типографій».
Унівська друкарня — єдина з позальвівських друкарень, що так довго існувала, — з постійними й великими перервами понад сто років. Випустила ця друкарня понад 25 книжок, правда другорядних, що особливого значення в історії нашої культури не мають. Львівська братська друкарня своїми процесами не дала нормально розвинутися друкарні Унівській і після 1770 вона цілком занепала.
Примітки
- Skoczylas I. Szeptycki Bazyli, w zakonie Barlaam, h. własnego (1647—1715) // Polski Słownik Biograficzny. — Warszawa — Kraków : Polska Akademia Nauk, 2012. — T. XLVIII/2, zeszyt 197. — S. 230. — całość, . (пол.)
Література
- Енциклопедія українознавства : Словникова частина : [в 11 т.] / Наукове товариство імені Шевченка ; гол. ред. проф., д-р Володимир Кубійович. — Париж — Нью-Йорк : Молоде життя, 1955—1995. — .
- Ісаєвич Я., Ясіновський Ю. Унівська друкарня // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2013. — Т. 10 : Т — Я. — С. 234—235. — .
- Огієнко І. Історія українського друкарства / Упоряд., авт. іст.-біогр. нарису та приміт. М. С. Тимошик. — Либідь, 1994. — 448 с. («Пам'ятки історичної думки України»).
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Univska drukarnya vidavnichij zaklad sho diyav pri monastiri v seli Unevi Peremishlyanskij rajon Lvivskoyi oblasti VidomostiZasnovana na bazi Lvivskoyi drukarni yepiskopa Arseniya Zheliborskogo diyala u 1648 1699 i 1732 1770 rr u 1669 ta 1672 rokah Varlaam Sheptickij otrimav vid korolya Mihala Vishneveckogo dozvil na yiyi vidkrittya Drukuvala knigi staroslov yanskoyu i ukrayinskoyu movami u tomu chisli bukvari tvori Teodosiya Sofonovicha Kirila Stavroveckogo ukrayinomovne Zhitiye svyatogo Volodimira Vidala takozh perekladi mitropolita Dosifeya Suchavskogo zi staroslov yanskoyi na rumunsku movu Kerivnikami Univskoyi drukarni v riznij chas buli vidomi ukrayinski drukari Andrij Skolskij D Kulchickij Semen Stavnickij Univska drukarnya bula provincijnoyu isnuvala pri davnim Uspenskim monastirevi v s Unevi poblizu Peremishlyan nini Peremishlyanskogo rajonu Lvivskoyi oblasti Yepiskop Lvivskij Arsenij Zheliborskij u sviti Andrij u 1644 roci zasnuvav u Lvovi vlasnu novu drukarnyu ale politichna zaviryuha ne dala yij zmogi rozvinutisya Z chasom Arsenij Zheliborskij vzhe yak arhimandrit Univskij pereviz svoyu drukarnyu zi Lvova do Uneva Syudi zh zi Lvova perejshov i upravitel drukarni Andrij Skulskij yakij u 1651 roci na inkviziciyi pidtverdiv sho zhiv vin v Unevi i zajmavsya drukarstvom Odnak univski druki za cej chas do nas ne dijshli Pervencem univskogo druku sho dijshov do nas buli Petnyi Akafisty kotri vijshli u svit 25 travnya 1660 Na knizhci zaznacheno sho vona vihodit Blagosloveniyem i nakladom yasne v Hriste prevel yego ml gospodina otca Arsenia Zheliborskogo Shrift vidan iz lvivskoyi drukarni Zheliborskogo i drukarni univskoyi cilkom odnakovij Ce daye nam povnu zmogu vvazhati yepiskopa Arseniya Zheliborskogo za fundatora Univskoyi drukarni Ale Zheliborskij ne vstig bilshe nichogo vidrukuvati u svoyij Univskij drukarni vin pomer 1663 Vidnoviv univske drukarstvo vzhe arhimandrit Varlaam Sheptickij 21 zhovtnya 1670 roku vijshla nova knizhka persha za jogo arhimandritstva Vyklad o cerkvi svyatoj Na s 13 znahodimo peredmovu do chitelnika a pid neyu pidpis Simeon Stavnickij tipograf Lvivske Bratstvo zaraz zhe potyaglo arhimandrita Sheptickogo do nadvirnogo korolivskogo sudu a do virishennya spravi zaboronilo drukuvati v monastiri Z 1678 roku Varlaam Sheptickij znovu rozpochinaye drukuvannya v Univskomu monastiri Cogo roku vijshov Psaltir z pomitkoyu Za privileyem yego korolevskoj milosti na ostannij stor pidpisavsya drukar Dimitrij Kulchickij giser i tipograf unevskij Do svoyeyi smerti 1715 Varlaam Sheptickij z 1710 yepiskop Lvivskij UGKC vilno drukuvav v Univskij drukarni potribni knizhki Novij yepiskop Atanasij Sheptickij vidnoviv drukarstvo v Unevi i 1732 vipustiv Sobraniye pripadkov a 1733 Sluzhebnik Bratstvo ne hotilo postupitisya i rozpochavsya znovu dovgij proces z Atanasiyem Sheptickim z 1729 vin stav mitropolitom I tilki 31 zhovtnya 1740 zakinchivsya sud mitropolitovi dozvolyalosya drukuvati lishe taki knizhki yakih Bratstvo nikoli ne drukuvalo a svoyi vidannya Bratstvo malo drukuvati j nadali Zvichajno ce buv tyazhkij udar dlya Univskoyi drukarni Isnuvala Univska drukarnya j dali pid nedremnim okom revnivoyi Lvivskoyi Stavropigiyi Jmovirno Stavropigiya vchinila she yakijs proces i vzhe 1770 Univskij drukarni ne bulo chogo robiti Shilyayemos do dumki A Petrushevicha za D Zubrickim sho prodala Univska Arhimandriya svoyu Tipografiyu Pochayivskij obiteli pro sho svidchit zovnishnya shozhist tipiv obidvoh tipografij Univska drukarnya yedina z pozalvivskih drukaren sho tak dovgo isnuvala z postijnimi j velikimi perervami ponad sto rokiv Vipustila cya drukarnya ponad 25 knizhok pravda drugoryadnih sho osoblivogo znachennya v istoriyi nashoyi kulturi ne mayut Lvivska bratska drukarnya svoyimi procesami ne dala normalno rozvinutisya drukarni Univskij i pislya 1770 vona cilkom zanepala PrimitkiSkoczylas I Szeptycki Bazyli w zakonie Barlaam h wlasnego 1647 1715 Polski Slownik Biograficzny Warszawa Krakow Polska Akademia Nauk 2012 T XLVIII 2 zeszyt 197 S 230 ISBN 978 83 86301 01 0 calosc ISBN 978 83 88909 95 5 pol LiteraturaEnciklopediya ukrayinoznavstva Slovnikova chastina v 11 t Naukove tovaristvo imeni Shevchenka gol red prof d r Volodimir Kubijovich Parizh Nyu Jork Molode zhittya 1955 1995 ISBN 5 7707 4049 3 Isayevich Ya Yasinovskij Yu Univska drukarnya Enciklopediya istoriyi Ukrayini u 10 t redkol V A Smolij golova ta in Institut istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini K Naukova dumka 2013 T 10 T Ya S 234 235 ISBN 978 966 00 1359 9 Ogiyenko I Istoriya ukrayinskogo drukarstva Uporyad avt ist biogr narisu ta primit M S Timoshik Libid 1994 448 s Pam yatki istorichnoyi dumki Ukrayini