Ржепішевський Олександр Іванович (1879, Ізмаїл, Бессарабська губернія — 1930, Москва, СРСР) — український архітектор доби сецесії (модерн), що працював переважно в місті Харків.
Ржепішевський Олександр Іванович | |
---|---|
Народження | 1879 |
Смерть | 1930 |
Національність | поляки[1] |
Навчання | d (1903) і Паризький університет (1906) |
Діяльність | архітектор |
Праця в містах | Харків, Москва, Ялта і Санкт-Петербург |
Архітектурний стиль | модерн |
Найважливіші споруди | Купецький банк, готель «Асторія», лікарня Червоного Хреста, низка житлових будинків у Харкові, санаторій «Долоси», місто Ялта, Крим. |
Діти | ·Глан Наталія Олександрівна |
Ржепішевський Олександр Іванович у Вікісховищі |
Життєпис
Народився у Ізмаїлі Бессарабської губернії у родині офіцера. У 1882 р. разом з батьками переїхав до Аккерману Одеської губернії.
Навчався у Аккерманській чоловічій гімназії, потім у 4-й Одеській гімназії, далі слідом за старшими братами вступив на фізико-математичний факультет Новоросійського університету (Одеса). Вирішивши стати архітектором, їде до Санкт-Петербургу, де у 1903 р. закінчує Петербурзький інститут громадянських інженерів із золотою медаллю. Отримав право продовжити навчання за кордоном. Відбув у Париж, де навчався в Сорбоні у 1904—1906 рр.
Повернувся до Російської імперії та одружився. Розраховувати на допомогу родини батьків не міг, оскільки вона була багатодітною. Об'єднавшись з давнім приятелем, архітектором Миколаєм Васильєвим, розпочав участь в архітектурних конкурсах, що проводили в Петербурзі. Проект нового банку двох архітекторів сподобався і був прийнятий для реалізації гільдією купців міста Харків. Ржепішевський був запрошений до Харкова для нагляду за реалізацією проекту банка та готелю «Асторія».
В Харкові працював у 1910—1920 рр., де створив цілу низку споруд, які зараз є Пам'ятками архітектури. Одна з останніх споруд архітектора — санаторій «Долоси», місто Ялта, Крим.
Ржепішевський — один з ініціаторів створення в Російській імперії «Товариства приватних квартир», яке можна вважати прообразом сучасних будівельних кооперативів. Квартири в таких будинках були власністю мешканців, кожен власник міг вибрати індивідуальне оздоблення і планування. Один з перших таких будинків було побудовано за його проектом на вулиці Римарській, 6 (Харків) у 1912 р. Власниками квартир були особи «вільних професій» — юристи, лікарі, архітектори. У цьому ж будинку мешкав і сам Олександр Іванович.Квартири складалися з 4-6 кімнат, мали приймальню та кабінет. У 1914 році після побудови ще одного компанійського будинку, але з більшими кімнатами (до 50 кв. метрів) архітектор з родиною переселився на вул. Римарська, 19 (Харків), де займав з родиною дві квартири.
Після більшовистського перевороту 1917 р. лишився свого майна та засобів до існування, від його двох квартир йому залишили лише одну кімнату. Вирішив з родиною переїхати до Криму, щоб емігрувати. Але перебуваючи, там познайомився з другою дружиною та вирішив залишитися. Пізніше переїхав до Москви, де жив у бідності та безвісності на вулиці Герцена (нині Велика Никитська вулиця).
Брат Михайло Іванович Ржепішевський жив в Одесі на Коблевській вул., 36 і у 1916 році був членом ОВІРТТ.
Був двічі одружений. Він — батько однієї з перших радянських кінозірок Натаії Гланн та відомої радянської балетмейстерки .
Як «буржуазний елемент» був заарештований у 1930 р. та шість місяців перебував у в'язниці. Після звільнення з ув'язнення хворів, помер через два місяці після виходу з тюрми від серцевого нападу. Місце поховання невідоме.
Творчість
Автор 27 будівель у Харкові у стилі західноєвропейського модерну, багато з них є памятками архітектури:
- 1910 — текстильна мануфактура Міндовського. Харків, вул. Різдвяна, 6
- 1910 — текстильна мануфактура Бакакіна (нині — один з корпусів ХНТУСГ ім. Петра Василенка). Харків, вул. Різдвяна, 19
- 1912 — компанійський будинок, Харків, вул. Римарська, 6. В цьому будинку мешкав сам Ржепішевський О. І. та архітектор Естрович В. А.
- 1913 — Міський купецький банк з готелем «Асторія» у співавторстві з архітектором М. В. Васильєвим. Харків, майдан Павлівський, 10
- 1913 — прибутковий будинок купця Молдавського. Харків, вул. Дарвіна, 15
- 1913 — житловий будинок. Харків, вул. Чайковська, 8
- 1914 — компанійський будинок, Харків, вул. Римарська, 19. В цьому будинку мешкав Ржепішевський О. І.
- 1914 — компанійський будинок, Харків, Німецький в'їзд, 6
- 1914 — особняк актора, керівника Харківського театру М. М. Синельникова. Харків, вул. Дарвіна, 29
- 1914 — прибутковий будинок. Харків, вул. Григорія Сковороди, 3
- 1914 — прибутковий будинок. Харків, вул. Чайковська, 17
- 1914 — будинок «Товариства Гельферіх-Саде». Харків, вул. Чорноглазівська, 14
- 1914 — прибутковий будинок. Харків, вулиця Юлія Чигирина, 8
- 1915 — житловий будинок. Харків, вул. Мироносицька, 21
- 1915 — житловий будинок. Харків, вул. Дарвіна, 4
- 1915 — лікарня Червоного хреста. Харків, майдан Оборонний Вал, 5.
У Ялті за його проєктом збудовано санаторій «Долосси».
Автор декількох будинків на Садовому кільці у Москві та особняка промисловця А. Ребіндера у Шебекіно (Курська губернія).
- вул. Дарвіна, 29. Харків.
- вул. Чорноглазівська, 14, Харків
- вул. Римарська, 6, Харків.
- вул. Римарська, 19. Харків.
Примітки
- Категорія:Польські прізвища
- old_akkerman (7 липня 2013). Архитектор Ржепишевский. Записки Старого Аккермана. Процитовано 29 вересня 2019.
- ngeorgij (18 янв, 2014). Дома с собственными квартирами. Харьков: новое о знакомых местах. Процитовано 29 вересня 2019.
- Олександр Ржепішевський – polish-kharkiv (укр.). Процитовано 29 вересня 2019.
- Записки Одесского Отделения Императорского Русского Технического Общества, 1916. С. 126
- Творчість О. І. Ржепішевського в архітектурному ландшафті Харкова. Центр краєзнавства імені академіка П.Т.Тронька. Процитовано 29 вересня 2019.
- Горе руфера: вход на самую романтичную крышу Харькова забили досками. kh.vgorode.ua. Процитовано 29 вересня 2019.
- . ukrainaincognita.com. Архів оригіналу за 29 вересня 2019. Процитовано 29 вересня 2019.
- . Архітектор в Києві (укр.). Архів оригіналу за 29 вересня 2019. Процитовано 29 вересня 2019.
- ngeorgij (2 апр, 2016). Постройка лечебницы Красного Креста. Харьков: новое о знакомых местах. Процитовано 29 вересня 2019.
Джерела
- Матеріали періодичних видань.
- Полякова Ю. Ю. Архитекторы Харькова польского происхождения / Ю. Ю. Полякова // Польська діаспора у Харкові: історія та сучасність: Матеріали наук. конф., м. Харків, 24 квіт. 2004 р./ Генеральне консульство Республіки Польща в Харкові, Польський Дім у Харкові. — Х., Майдан, 2004. — С. 111—124
- Лисовский В. Г., Исаченко В. Г. Николай Васильев, Алексей Бубырь. — СПб: Белое и Черное, 1999. — 287 с. — (Архитекторы Санкт-Петербурга). —
- Шкодовский Ю.М., Лаврентьев И.Н., Лейбфрейд И.Н., Полякова Ю.Ю.; Худож.-оформитель Юхтман А.С. Харьков вчера, сегодня, завтра. — Харьков : Фолио, 2002. — С. 36,105, 115, 120, 122, 124, 125, 139, 148. — 5000 прим. — .
- Календар знаменних і пам’ятних дат. Харківщинина, 2014 рік: реком. бібліогр. покажч. — Харків : Департамент культури і туризму Харк. обл. держ. адмін.; Харк. обл. універс. наук. б-ка, 2013. — С. 34-35.
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Ржепішевський Олександр Іванович |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Rzhepishevskij Oleksandr Ivanovich 1879 Izmayil Bessarabska guberniya 1930 Moskva SRSR ukrayinskij arhitektor dobi secesiyi modern sho pracyuvav perevazhno v misti Harkiv Rzhepishevskij Oleksandr IvanovichNarodzhennya1879 1879 Akkerman Bessarabska guberniya Rosijska imperiyaSmert1930 1930 Moskva SRSRNacionalnistpolyaki 1 Navchannyad 1903 i Parizkij universitet 1906 DiyalnistarhitektorPracya v mistahHarkiv Moskva Yalta i Sankt PeterburgArhitekturnij stilmodernNajvazhlivishi sporudiKupeckij bank gotel Astoriya likarnya Chervonogo Hresta nizka zhitlovih budinkiv u Harkovi sanatorij Dolosi misto Yalta Krim Diti Glan Nataliya Oleksandrivna Rzhepishevskij Oleksandr Ivanovich u VikishovishiZhittyepisNarodivsya u Izmayili Bessarabskoyi guberniyi u rodini oficera U 1882 r razom z batkami pereyihav do Akkermanu Odeskoyi guberniyi Navchavsya u Akkermanskij cholovichij gimnaziyi potim u 4 j Odeskij gimnaziyi dali slidom za starshimi bratami vstupiv na fiziko matematichnij fakultet Novorosijskogo universitetu Odesa Virishivshi stati arhitektorom yide do Sankt Peterburgu de u 1903 r zakinchuye Peterburzkij institut gromadyanskih inzheneriv iz zolotoyu medallyu Otrimav pravo prodovzhiti navchannya za kordonom Vidbuv u Parizh de navchavsya v Sorboni u 1904 1906 rr Povernuvsya do Rosijskoyi imperiyi ta odruzhivsya Rozrahovuvati na dopomogu rodini batkiv ne mig oskilki vona bula bagatoditnoyu Ob yednavshis z davnim priyatelem arhitektorom Mikolayem Vasilyevim rozpochav uchast v arhitekturnih konkursah sho provodili v Peterburzi Proekt novogo banku dvoh arhitektoriv spodobavsya i buv prijnyatij dlya realizaciyi gildiyeyu kupciv mista Harkiv Rzhepishevskij buv zaproshenij do Harkova dlya naglyadu za realizaciyeyu proektu banka ta gotelyu Astoriya V Harkovi pracyuvav u 1910 1920 rr de stvoriv cilu nizku sporud yaki zaraz ye Pam yatkami arhitekturi Odna z ostannih sporud arhitektora sanatorij Dolosi misto Yalta Krim Rzhepishevskij odin z iniciatoriv stvorennya v Rosijskij imperiyi Tovaristva privatnih kvartir yake mozhna vvazhati proobrazom suchasnih budivelnih kooperativiv Kvartiri v takih budinkah buli vlasnistyu meshkanciv kozhen vlasnik mig vibrati individualne ozdoblennya i planuvannya Odin z pershih takih budinkiv bulo pobudovano za jogo proektom na vulici Rimarskij 6 Harkiv u 1912 r Vlasnikami kvartir buli osobi vilnih profesij yuristi likari arhitektori U comu zh budinku meshkav i sam Oleksandr Ivanovich Kvartiri skladalisya z 4 6 kimnat mali prijmalnyu ta kabinet U 1914 roci pislya pobudovi she odnogo kompanijskogo budinku ale z bilshimi kimnatami do 50 kv metriv arhitektor z rodinoyu pereselivsya na vul Rimarska 19 Harkiv de zajmav z rodinoyu dvi kvartiri Pislya bilshovistskogo perevorotu 1917 r lishivsya svogo majna ta zasobiv do isnuvannya vid jogo dvoh kvartir jomu zalishili lishe odnu kimnatu Virishiv z rodinoyu pereyihati do Krimu shob emigruvati Ale perebuvayuchi tam poznajomivsya z drugoyu druzhinoyu ta virishiv zalishitisya Piznishe pereyihav do Moskvi de zhiv u bidnosti ta bezvisnosti na vulici Gercena nini Velika Nikitska vulicya Brat Mihajlo Ivanovich Rzhepishevskij zhiv v Odesi na Koblevskij vul 36 i u 1916 roci buv chlenom OVIRTT Buv dvichi odruzhenij Vin batko odniyeyi z pershih radyanskih kinozirok Nataiyi Glann ta vidomoyi radyanskoyi baletmejsterki Yak burzhuaznij element buv zaareshtovanij u 1930 r ta shist misyaciv perebuvav u v yaznici Pislya zvilnennya z uv yaznennya hvoriv pomer cherez dva misyaci pislya vihodu z tyurmi vid sercevogo napadu Misce pohovannya nevidome TvorchistAvtor 27 budivel u Harkovi u stili zahidnoyevropejskogo modernu bagato z nih ye pamyatkami arhitekturi Pavlivskij majdan 10 Harkiv majdan Oboronnij Val 5 Harkiv 1910 tekstilna manufaktura Mindovskogo Harkiv vul Rizdvyana 6 1910 tekstilna manufaktura Bakakina nini odin z korpusiv HNTUSG im Petra Vasilenka Harkiv vul Rizdvyana 19 1912 kompanijskij budinok Harkiv vul Rimarska 6 V comu budinku meshkav sam Rzhepishevskij O I ta arhitektor Estrovich V A 1913 Miskij kupeckij bank z gotelem Astoriya u spivavtorstvi z arhitektorom M V Vasilyevim Harkiv majdan Pavlivskij 10 1913 pributkovij budinok kupcya Moldavskogo Harkiv vul Darvina 15 1913 zhitlovij budinok Harkiv vul Chajkovska 8 1914 kompanijskij budinok Harkiv vul Rimarska 19 V comu budinku meshkav Rzhepishevskij O I 1914 kompanijskij budinok Harkiv Nimeckij v yizd 6 1914 osobnyak aktora kerivnika Harkivskogo teatru M M Sinelnikova Harkiv vul Darvina 29 1914 pributkovij budinok Harkiv vul Grigoriya Skovorodi 3 1914 pributkovij budinok Harkiv vul Chajkovska 17 1914 budinok Tovaristva Gelferih Sade Harkiv vul Chornoglazivska 14 1914 pributkovij budinok Harkiv vulicya Yuliya Chigirina 8 1915 zhitlovij budinok Harkiv vul Mironosicka 21 1915 zhitlovij budinok Harkiv vul Darvina 4 1915 likarnya Chervonogo hresta Harkiv majdan Oboronnij Val 5 U Yalti za jogo proyektom zbudovano sanatorij Dolossi Avtor dekilkoh budinkiv na Sadovomu kilci u Moskvi ta osobnyaka promislovcya A Rebindera u Shebekino Kurska guberniya vul Darvina 29 Harkiv vul Chornoglazivska 14 Harkiv vul Rimarska 6 Harkiv vul Rimarska 19 Harkiv PrimitkiKategoriya Polski prizvisha d Track Q7959031 old akkerman 7 lipnya 2013 Arhitektor Rzhepishevskij Zapiski Starogo Akkermana Procitovano 29 veresnya 2019 ngeorgij 18 yanv 2014 Doma s sobstvennymi kvartirami Harkov novoe o znakomyh mestah Procitovano 29 veresnya 2019 Oleksandr Rzhepishevskij polish kharkiv ukr Procitovano 29 veresnya 2019 Zapiski Odesskogo Otdeleniya Imperatorskogo Russkogo Tehnicheskogo Obshestva 1916 S 126 Tvorchist O I Rzhepishevskogo v arhitekturnomu landshafti Harkova Centr krayeznavstva imeni akademika P T Tronka Procitovano 29 veresnya 2019 Gore rufera vhod na samuyu romantichnuyu kryshu Harkova zabili doskami kh vgorode ua Procitovano 29 veresnya 2019 ukrainaincognita com Arhiv originalu za 29 veresnya 2019 Procitovano 29 veresnya 2019 Arhitektor v Kiyevi ukr Arhiv originalu za 29 veresnya 2019 Procitovano 29 veresnya 2019 ngeorgij 2 apr 2016 Postrojka lechebnicy Krasnogo Kresta Harkov novoe o znakomyh mestah Procitovano 29 veresnya 2019 DzherelaMateriali periodichnih vidan Polyakova Yu Yu Arhitektory Harkova polskogo proishozhdeniya Yu Yu Polyakova Polska diaspora u Harkovi istoriya ta suchasnist Materiali nauk konf m Harkiv 24 kvit 2004 r Generalne konsulstvo Respubliki Polsha v Harkovi Polskij Dim u Harkovi H Majdan 2004 S 111 124 Lisovskij V G Isachenko V G Nikolaj Vasilev Aleksej Bubyr SPb Beloe i Chernoe 1999 287 s Arhitektory Sankt Peterburga ISBN 5 89771 011 2 Shkodovskij Yu M Lavrentev I N Lejbfrejd I N Polyakova Yu Yu Hudozh oformitel Yuhtman A S Harkov vchera segodnya zavtra Harkov Folio 2002 S 36 105 115 120 122 124 125 139 148 5000 prim ISBN 966 03 1743 3 Kalendar znamennih i pam yatnih dat Harkivshinina 2014 rik rekom bibliogr pokazhch Harkiv Departament kulturi i turizmu Hark obl derzh admin Hark obl univers nauk b ka 2013 S 34 35 Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Rzhepishevskij Oleksandr Ivanovich