Малори́та (біл. Малары́та пол. Małoryta) — місто в Берестейській області Білорусі, районний центр Малоритського району. Розташоване за 52 км від Берестя, на річці Малорита. Залізнична станція на магістралі Ковель — Берестя. Належить до української етнічної території та є частиною Берестейщини.
Транслітерація назви | Malaryta | |||
---|---|---|---|---|
| ||||
Основні дані | ||||
51°47′50″ пн. ш. 24°04′51″ сх. д. / 51.79722° пн. ш. 24.08083° сх. д.Координати: 51°47′50″ пн. ш. 24°04′51″ сх. д. / 51.79722° пн. ш. 24.08083° сх. д. | ||||
Країна | Білорусь | |||
Область | Берестейська область | |||
Район | Малоритський | |||
Засновано | 1566 | |||
Перша згадка | 1566 | |||
Статус | з 1970 року | |||
Населення | 11 751 (2009) | |||
Площа | 7 км² | |||
Часовий пояс | час у Білорусі | |||
Поштовий індекс | 225910 | |||
Телефонний код | +375-1651 | |||
Висота | 151 м | |||
Транспорт, відстані | ||||
Найближча залізнична станція | Малорита | |||
До Мінська | ||||
- фізична | 331 км | |||
До обласного центру | ||||
- фізична | 52 км | |||
Малорита | ||||
Малорита Малорита (Берестейська область) | ||||
Малорита у Вікісховищі |
Географія
Клімат
Клімат у населеному пункті вологий континентальний («Dfb» за класифікацією кліматів Кеппена). Опадів 550 мм на рік. Найменша кількість опадів спостерігається в лютому й сягає у середньому 27 мм. Найбільша кількість опадів випадає в липні — близько 74 мм. Різниця в опадах між сухими та вологими місяцями становить 47 мм. Пересічна температура січня — -5,0 °C, липня — 18,5 °C. Річна амплітуда температур становить 23,5 °C.
Клімат | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Показник | Січ. | Лют. | Бер. | Квіт. | Трав. | Черв. | Лип. | Серп. | Вер. | Жовт. | Лист. | Груд. | Рік |
Середній максимум, °C | −2 | −0,5 | 4,8 | 13,2 | 19,3 | 22,3 | 24,0 | 23,2 | 18,4 | 12,4 | 5,1 | 0,1 | 11,7 |
Середня температура, °C | −5 | −3,7 | 1,1 | 8,3 | 13,8 | 16,8 | 18,5 | 17,7 | 13,4 | 8,3 | 2,6 | −2,4 | 7,4 |
Середній мінімум, °C | −7,9 | −6,8 | −2,5 | 3,5 | 8,3 | 11,4 | 13,0 | 12,3 | 8,5 | 4,3 | 0,1 | −4,8 | 3,3 |
Норма опадів, мм | 29 | 27 | 30 | 39 | 54 | 68 | 74 | 63 | 53 | 36 | 40 | 37 | 550 |
Джерело: Climate-Data.org (англ.) |
Історія
Як свідчать археологи, територія Малорити населялася людиною в ще IX—VIII тисячолітті до нашої ери. У 1566 році з'явилася перша згадка про королівський маєток в селі Рита Мала — в акті ревізії Берестейського повіту королівства Ягелонів. У 1768—1790 роках тут працювали металургійна мануфактура і мідний завод. У 1795, внаслідок другого поділу Речі Посполитої, Малорита відійшла до складу Російської імперії. Катерина II подарувала село Малорита, у якому жило 136 чоловіків і 124 жінки, генералу-лейтенанту Миколі Ланському.
У 1860 році Малорита відносилася до володінь поміщика Нефедовіча, і поселення нараховувало 540 осіб (261 чоловічої, 279 жіночої статі). Діяла православна церква. В 1862 році в Малориті відкрили народне училище. В 1878 році почався рух по Берестейсько-Київській залізниці. В 1886 році в селі було 62 двори, 749 мешканців, працювали волосне управління, 3 магазини, трактир, за півверсти від села розташовувалася залізнична станція. У народному училищі навчалося 29 хлопчиків і 3 дівчинки. Згідно з переписом 1897 року, було 203 двори, 1275 мешканців (з них 227 євреїв — 15,3 %), у народному училищі навчалося 60 учнів. У 1905 році було 1097 жителів, працювало відділення зв'язку.
У той час частина населення займалися землеробством, частина була зайнята в ткацькій, деревообробній, ковальській та інших промисловостях, а частина займалися дрібною торгівлею або сплавом лісу. В місті був шпалопросочувальний завод (20 робітників), цегельний завод (4 робітники), вітряний млин. Діяв лісопильний завод з двома лісопильнями, який в 1901 році належав С. Кагану і мав 18 найманих робітників, а з 1907 року — М. Л. Опатовському. У 1914 році лісопильний завод мав 41 робітників.
З вересня 1915 по березень 1918 Малорита окупована військами кайзерівської Німеччини. З 1918 року у складі УНР. В 1921–1939 роках територія Малоритського району в результаті Ризького мирного договору відійшла до складу Польщі. У 1939 році в Малоритській гміні діяли 5 шкіл, навчання в яких велося тільки польською мовою. В Малориті були відкриті 2 бібліотеки.
24 вересня 1939 року 143-тя стрілецька дивізія і 32-а танкова бригада після короткого бою зайняли Малориту, у районі якої були взяті в полон близько 6000 польських військовослужбовців, серед яких опинилися моряки Пінської флотилії. В січні 1940 року був утворений Малоритський район у складі Берестейської області Білоруської Радянської Соціалістичної Республіки. На теренах Малоритщини діяло ОУН що належало до Берестейського надрайону "Круча" - провідник Михайло Березовський («Євген»).
В червні 1941 року Малорита окупована німецько-нацистськими військами. В місті було створено гетто, куди звозили євреїв з інших сусідніх населених пунктів Білорусі, Польщі, України (близько 2800 осіб). Почалися розправи. Коли 20 липня 1944 року, частини першого Білоруського фронту разом з партизанами зайняли Малориту, вони не знайшли в місті жодного єврея.
У 1959 році населення Малорити становило 3,4 тис. мешканців. 25 грудня 1962 року Малоритський район був ліквідований; Малорита була в складі Берестейського району. Малоритський район знову утворений 6 січня 1965 року. У грудні 1970 року Малориті надано статус міста. Тут була розташовувана ракетна база. З 1991 року в незалежнішій Білорусі.
В Малориті працюють підприємства харчової промисловості. В районній програмі три проєкти: реконструкція консервно-овочесушильного комбінату і хлібозаводу та освоєння унікального крейдового родовища за 22 кілометри від Малорити. В результаті розробки родовища під селом Хотислав повинен з'явитися суперсучасний будівельний холдинг.
Населення
За переписом населення Білорусі 2009 року чисельність населення міста становила 11 751 особа.
Національність
Розподіл населення за рідною національністю за даними перепису 2009 року:
Національність | Осіб | Відсоток |
---|---|---|
білоруси | 10285 | 87,52 % |
українці | 730 | 6,21 % |
росіяни | 653 | 5,56 % |
поляки | 20 | 0,17 % |
національність не вказана | 9 | 0,08 % |
узбеки | 7 | 0,06 % |
національність не повідомлена | 6 | 0,05 % |
цигани | 5 | 0,04 % |
азербайджанці | 4 | 0,03 % |
молдовани | 4 | 0,03 % |
німці | 4 | 0,03 % |
дві та більше національності | 4 | 0,03 % |
татари | 3 | 0,03 % |
литовці | 3 | 0,03 % |
чуваші | 3 | 0,03 % |
євреї | 2 | 0,02 % |
лезгини | 2 | 0,02 % |
вірмени | 1 | 0,01 % |
казахи | 1 | 0,01 % |
мордва | 1 | 0,01 % |
греки | 1 | 0,01 % |
башкири | 1 | 0,01 % |
марійці | 1 | 0,01 % |
хорвати | 1 | 0,01 % |
Разом | 11751 | 100 % |
Освіта
Система освіти представлена 17 середніми школами, 3 базовими, 8 початковими, 20 дитячими садками.
Релігія
У центрі міста, біля річки Рита, стоїть Свято-Миколаївська церква, будівництво якої відноситься до 1900—1907 років.
ЗМІ
- Малоритська районна газета «Голас часу».
Відомі особистості
Народилися
- Харсюк Володимир Іванович (1929—2014) — громадсько-культурний діяч, актор.
Примітки
- Belarus. pop-stat.mashke.org. оригіналу за 2 жовтня 2019. Процитовано 23 січня 2020. (англ.)
- Malaryta climate: Average Temperature, weather by month, Malaryta weather averages. Climate-Data.org. Процитовано 17 січня 2020.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () (англ.) - . Архів оригіналу за 1 червня 2017. Процитовано 2 січня 2018.
- . Архів оригіналу за 14 грудня 2008. Процитовано 23 грудня 2008.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з текстом «archived copy» як значення параметру title () - Ethnic composition of Belarus 2009. pop-stat.mashke.org. оригіналу за 14 січня 2016. Процитовано 23 січня 2020. (англ.)
Посилання
- BrestObl.com [ 14 березня 2022 у Wayback Machine.](рос.)
- Брестский облисполком [ 13 лютого 2008 у Wayback Machine.](рос.)
- Малорита — Меловой период(рос.)
- Фото [ 28 березня 2013 у Wayback Machine.]
- (англ.)
- http://www.bbc.co.uk/ww2peopleswar/stories/35/a4235735.shtml [Архівовано 7 липня 2013 у Archive.is] (англ.)
- MAŁORYTA[недоступне посилання з липня 2019] (пол.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Malori ta bil Malary ta pol Maloryta misto v Berestejskij oblasti Bilorusi rajonnij centr Maloritskogo rajonu Roztashovane za 52 km vid Berestya na richci Malorita Zaliznichna stanciya na magistrali Kovel Berestya Nalezhit do ukrayinskoyi etnichnoyi teritoriyi ta ye chastinoyu Berestejshini misto Malorita bil MalarytaTransliteraciya nazvi Malaryta Gerb Maloriti Osnovni dani51 47 50 pn sh 24 04 51 sh d 51 79722 pn sh 24 08083 sh d 51 79722 24 08083 Koordinati 51 47 50 pn sh 24 04 51 sh d 51 79722 pn sh 24 08083 sh d 51 79722 24 08083Krayina BilorusOblast Berestejska oblastRajon MaloritskijZasnovano 1566Persha zgadka 1566Status z 1970 rokuNaselennya 11 751 2009 Plosha 7 km Chasovij poyas chas u BilorusiPoshtovij indeks 225910Telefonnij kod 375 1651Visota 151 m Transport vidstaniNajblizhcha zaliznichna stanciya Malorita Do Minska fizichna 331 km Do oblasnogo centru fizichna 52 km Malorita MaloritaMalorita Berestejska oblast Malorita u VikishovishiGeografiyaKlimat Klimat u naselenomu punkti vologij kontinentalnij Dfb za klasifikaciyeyu klimativ Keppena Opadiv 550 mm na rik Najmensha kilkist opadiv sposterigayetsya v lyutomu j syagaye u serednomu 27 mm Najbilsha kilkist opadiv vipadaye v lipni blizko 74 mm Riznicya v opadah mizh suhimi ta vologimi misyacyami stanovit 47 mm Peresichna temperatura sichnya 5 0 C lipnya 18 5 C Richna amplituda temperatur stanovit 23 5 C Klimat Pokaznik Sich Lyut Ber Kvit Trav Cherv Lip Serp Ver Zhovt List Grud Rik Serednij maksimum C 2 0 5 4 8 13 2 19 3 22 3 24 0 23 2 18 4 12 4 5 1 0 1 11 7 Serednya temperatura C 5 3 7 1 1 8 3 13 8 16 8 18 5 17 7 13 4 8 3 2 6 2 4 7 4 Serednij minimum C 7 9 6 8 2 5 3 5 8 3 11 4 13 0 12 3 8 5 4 3 0 1 4 8 3 3 Norma opadiv mm 29 27 30 39 54 68 74 63 53 36 40 37 550 Dzherelo Climate Data org angl IstoriyaYak svidchat arheologi teritoriya Maloriti naselyalasya lyudinoyu v she IX VIII tisyacholitti do nashoyi eri U 1566 roci z yavilasya persha zgadka pro korolivskij mayetok v seli Rita Mala v akti reviziyi Berestejskogo povitu korolivstva Yageloniv U 1768 1790 rokah tut pracyuvali metalurgijna manufaktura i midnij zavod U 1795 vnaslidok drugogo podilu Rechi Pospolitoyi Malorita vidijshla do skladu Rosijskoyi imperiyi Katerina II podaruvala selo Malorita u yakomu zhilo 136 cholovikiv i 124 zhinki generalu lejtenantu Mikoli Lanskomu U 1860 roci Malorita vidnosilasya do volodin pomishika Nefedovicha i poselennya narahovuvalo 540 osib 261 cholovichoyi 279 zhinochoyi stati Diyala pravoslavna cerkva V 1862 roci v Maloriti vidkrili narodne uchilishe V 1878 roci pochavsya ruh po Berestejsko Kiyivskij zaliznici V 1886 roci v seli bulo 62 dvori 749 meshkanciv pracyuvali volosne upravlinnya 3 magazini traktir za pivversti vid sela roztashovuvalasya zaliznichna stanciya U narodnomu uchilishi navchalosya 29 hlopchikiv i 3 divchinki Zgidno z perepisom 1897 roku bulo 203 dvori 1275 meshkanciv z nih 227 yevreyiv 15 3 u narodnomu uchilishi navchalosya 60 uchniv U 1905 roci bulo 1097 zhiteliv pracyuvalo viddilennya zv yazku U toj chas chastina naselennya zajmalisya zemlerobstvom chastina bula zajnyata v tkackij derevoobrobnij kovalskij ta inshih promislovostyah a chastina zajmalisya dribnoyu torgivleyu abo splavom lisu V misti buv shpaloprosochuvalnij zavod 20 robitnikiv cegelnij zavod 4 robitniki vitryanij mlin Diyav lisopilnij zavod z dvoma lisopilnyami yakij v 1901 roci nalezhav S Kaganu i mav 18 najmanih robitnikiv a z 1907 roku M L Opatovskomu U 1914 roci lisopilnij zavod mav 41 robitnikiv Z veresnya 1915 po berezen 1918 Malorita okupovana vijskami kajzerivskoyi Nimechchini Z 1918 roku u skladi UNR V 1921 1939 rokah teritoriya Maloritskogo rajonu v rezultati Rizkogo mirnogo dogovoru vidijshla do skladu Polshi U 1939 roci v Maloritskij gmini diyali 5 shkil navchannya v yakih velosya tilki polskoyu movoyu V Maloriti buli vidkriti 2 biblioteki Memorial zagiblim vid nacizmu Memorial zagiblim vid nacizmu 24 veresnya 1939 roku 143 tya strilecka diviziya i 32 a tankova brigada pislya korotkogo boyu zajnyali Maloritu u rajoni yakoyi buli vzyati v polon blizko 6000 polskih vijskovosluzhbovciv sered yakih opinilisya moryaki Pinskoyi flotiliyi V sichni 1940 roku buv utvorenij Maloritskij rajon u skladi Berestejskoyi oblasti Biloruskoyi Radyanskoyi Socialistichnoyi Respubliki Na terenah Maloritshini diyalo OUN sho nalezhalo do Berestejskogo nadrajonu Krucha providnik Mihajlo Berezovskij Yevgen V chervni 1941 roku Malorita okupovana nimecko nacistskimi vijskami V misti bulo stvoreno getto kudi zvozili yevreyiv z inshih susidnih naselenih punktiv Bilorusi Polshi Ukrayini blizko 2800 osib Pochalisya rozpravi Koli 20 lipnya 1944 roku chastini pershogo Biloruskogo frontu razom z partizanami zajnyali Maloritu voni ne znajshli v misti zhodnogo yevreya U 1959 roci naselennya Maloriti stanovilo 3 4 tis meshkanciv 25 grudnya 1962 roku Maloritskij rajon buv likvidovanij Malorita bula v skladi Berestejskogo rajonu Maloritskij rajon znovu utvorenij 6 sichnya 1965 roku U grudni 1970 roku Maloriti nadano status mista Tut bula roztashovuvana raketna baza Z 1991 roku v nezalezhnishij Bilorusi V Maloriti pracyuyut pidpriyemstva harchovoyi promislovosti V rajonnij programi tri proyekti rekonstrukciya konservno ovochesushilnogo kombinatu i hlibozavodu ta osvoyennya unikalnogo krejdovogo rodovisha za 22 kilometri vid Maloriti V rezultati rozrobki rodovisha pid selom Hotislav povinen z yavitisya supersuchasnij budivelnij holding NaselennyaZa perepisom naselennya Bilorusi 2009 roku chiselnist naselennya mista stanovila 11 751 osoba Nacionalnist Rozpodil naselennya za ridnoyu nacionalnistyu za danimi perepisu 2009 roku Nacionalnist Osib Vidsotok bilorusi 10285 87 52 ukrayinci 730 6 21 rosiyani 653 5 56 polyaki 20 0 17 nacionalnist ne vkazana 9 0 08 uzbeki 7 0 06 nacionalnist ne povidomlena 6 0 05 cigani 5 0 04 azerbajdzhanci 4 0 03 moldovani 4 0 03 nimci 4 0 03 dvi ta bilshe nacionalnosti 4 0 03 tatari 3 0 03 litovci 3 0 03 chuvashi 3 0 03 yevreyi 2 0 02 lezgini 2 0 02 virmeni 1 0 01 kazahi 1 0 01 mordva 1 0 01 greki 1 0 01 bashkiri 1 0 01 marijci 1 0 01 horvati 1 0 01 Razom 11751 100 OsvitaSistema osviti predstavlena 17 serednimi shkolami 3 bazovimi 8 pochatkovimi 20 dityachimi sadkami ReligiyaU centri mista bilya richki Rita stoyit Svyato Mikolayivska cerkva budivnictvo yakoyi vidnositsya do 1900 1907 rokiv ZMIMaloritska rajonna gazeta Golas chasu Vidomi osobistostiNarodilisya Harsyuk Volodimir Ivanovich 1929 2014 gromadsko kulturnij diyach aktor PrimitkiBelarus pop stat mashke org originalu za 2 zhovtnya 2019 Procitovano 23 sichnya 2020 angl Malaryta climate Average Temperature weather by month Malaryta weather averages Climate Data org Procitovano 17 sichnya 2020 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya angl Arhiv originalu za 1 chervnya 2017 Procitovano 2 sichnya 2018 Arhiv originalu za 14 grudnya 2008 Procitovano 23 grudnya 2008 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z tekstom archived copy yak znachennya parametru title posilannya Ethnic composition of Belarus 2009 pop stat mashke org originalu za 14 sichnya 2016 Procitovano 23 sichnya 2020 angl PosilannyaBrestObl com 14 bereznya 2022 u Wayback Machine ros Brestskij oblispolkom 13 lyutogo 2008 u Wayback Machine ros Malorita Melovoj period ros Foto 28 bereznya 2013 u Wayback Machine angl http www bbc co uk ww2peopleswar stories 35 a4235735 shtml Arhivovano 7 lipnya 2013 u Archive is angl MALORYTA nedostupne posilannya z lipnya 2019 pol