Ліквідація забруднень морського середовища нафтопродуктами - заходи з локалізації і збору нафти з поверхні моря у випадку її аварійного розливу (витіканя).
Ефективність збору нафти з поверхні моря визначається рядом факторів, які значно ускладнюють очисні роботи. До них належать: висока в’язкість нафти, великі площі, висока рухливість нафтових плям під дією вітру і течій, гідрометеорологічні умови та інші.
Збір нафти з поверхні моря проводиться окремим або сумісним комплексом методів і технічних засобів:
-збір розлитої нафти за допомогою механічних засобів;
-поглинання нафти сорбентами;
-розсіювання нафтових плям хімічними і біологічними препаратами;
-спалювання нафти та інші.
Всі ці методи мають свої недоліки і переваги і їх застосування визначається конкретними умовами.
Основним технологічним засобом локалізації нафтових забруднень є бонові загороди. Вони повинні задовольняти основним вимогам: швидко розгортатися, надійно транспортуватися до місця їх використання, мати мінімальне швидке з’єднання секцій у морських умовах і надійно закріплюватися до нерухомих і рухомих об’єктів, мати достатню стійкість у морі проти перекручування або втрати вертикального положення, володіти достатньою довговічністю і легкістю очистки від нафти після їх використання.
В даний час відомо біля 150 типів бонових загород, які дозволяють їх встановлювати при вітрі із швидкістю до 20 м/с, висоті хвилі до 1,5 м, швидкості течії до 2,5 км/год і працювати у ще важчих умовах.
Конструктивно бони можуть бути різними, але у всіх систем є спільні риси. Основним елементом їх є вертикальна стінка із синтетичної тканини, яка утримується на поверхні моря при допомозі поплавкових пристроїв, твердих або пневматичних.
Вертикальне положення загороджувальної стінки і стійкість її проти перекручування забезпечують системи вантажів, які закріплені певним чином біля нижнього краю стінки.
Бонові загороди випускаються секціями довжиною 30-50 м і в складеному вигляді легко транспортуються до місця їх застосування.
Існуючі технічні засоби для механічного збору нафти з поверхні забруднених ділянок моря можна розділити на дві основні групи: нафтозбірні пристрої спеціально обладнані судна-нафтозбірники. Дуже часто вони застосовуються в єдиній системі разом з боновими загородами, включаючи засоби їх розгортання.
Нафтозбірні пристрої в залежності від способу пересування і кріплення поділяються на:
-самохідні;
-здатні буксируватися;
-стаціонарні;
-що встановлюються на різних плавзасобах.
За принципом збору нафти плавзасоби можуть бути абсорбційними, адгезійними, пороговими, центробіжними, всмоктуючими, пасовими, дисковими і т.д. В останні роки особлива увага приділяється створенню нафтозбірних установок для роботи у відкритому морі. В зв’язку з великими розливами нафти в результаті аварій на нафтовидобувних установках і танкерному флоті розроблені і випускаються спеціальні судна-нафтозбірники. Вони призначені для транспортування і установки нафтозбірних пристроїв бонових загороджень і інших засобів боротьби з розливами нафти. В якості суден-нафтозбірників найбільше застосування мають судна катамаранного типу, які здатні працювати у відкритому морі у важких погодних умовах. Розроблені судна, які дозволяють швидке транспортування до місця аварії транспортними літаками, для цього їх виконують із окремих модулів. Норвезькою фірмою «Холдер Оффшор» запропонований оригінальний проект нафтозбірника для роботи у Північному морі. Корпус нафтозбірника виконаний у вигляді циліндра діаметром 43 м, він обладнаний двома боковими крилами довжиною по 23 м кожне. Продуктивність нафтозбірника при товщині нафтової плівки 25 мм складає 6000 т/год. Ємність резервуарів для зібраної нафти – 30000 т, чисельність екіпажу – біля 400 чоловік.
В якості фізико-хімічних засобів боротьби з розливами нафти використовують речовини, які викликають дисперсію нафтової плівки, їх називають диспергантами. Вони мають два основних призначення: максимально знешкодити нафтові забруднення у випадку неможливої або недостатньої ефективності механічного збору нафти, допомогти природному знищенню нафти, шляхом збільшення поверхні взаємодії нафти і води.
В даний час у світі випускають декілька сот найменувань хімічних речовин, здатних диспергувати нафту у воді.
Диспергенти повинні мати низьку токсичність, високу емульгуючу здатність і добре біологічне розкладання. Основними складниками диспергентів є поверхнево-активні речовини (ПАР), розчинники і стабілізатори.
До тепер розроблено три покоління диспергентів. Третє покоління являє собою складну суміш нейтральних ПАР, розчинених у суміші кисневовміщуючих з’єднань. Вони випускаються у вигляді концентрованих речовин, що полегшує їх транспортування.
При зборі нафти з поверхні моря крім диспергентів, застосовують методи, які ґрунтуються на властивостях різних матеріалів поглинати нафту із води. Для цієї мети використовують так звані сорбенти, або речовини, спеціально оброблені для надання їм олеофільних властивостей.
Застосування сорбентів проводиться у три етапи. На першому з них сорбент розпилюється над поверхнею нафтового забруднення, потім проводиться розмішування води з метою зволожування частин сорбентів нафтою, після цього насичені нафтою сорбенти збирають з поверхні моря.
В якості плаваючих сорбентів застосовують природні (торф, мох, солома, сіно і інші) штучні матеріали (гранули, полотнища, стрічки і інші). Перевага штучних над природними – у можливості їх повторного використання.
Очистка поверхні моря від нафти може бути проведена за допомогою спалювання розлитої нафти. Метод спалювання застосовується при боротьбі з нафтовими забрудненнями на відкритих ділянках моря, які вільні від інженерних споруд. Спалювання нафтової плями можливе при достатній його товщині, тому через великі втрати тепла у воду важко підтримати процес горіння.
Для підпалювання і підтримки горіння нафти застосовують спеціальні речовини, наприклад, відходи целюлози, оброблену силіконом смолу, дерев’яні опилки, карбід та ін. Встановлено, що підтримка горіння навіть свіжої плями можлива при товщині нафтової плями не меншій 3 мм, тому для спалювання нафти рекомендується концентрація нафти за допомогою бонових загороджень.
Біологічні методи очистки морської води від нафтових забруднень засновані на тому, що у морському середовищі широко розповсюджені мікроорганізми, здатні викорис-товувати нафту як джерело енергії.
Для швидкої ліквідації нафтових забруднень необхідно своєчасно виявити нафтовий розлив. У зв’язку з цим у багатьох країнах світу розгорнуті інтенсивні роботи в області розробки методів виявлення забруднених вод нафтою, а також техніки ідентифікації джерела забруднення. До них належить апаратура для фотографування з повітря в будь-який час дня і ночі, пристрої для відбору взірців розлитої нафти, прилади для безперервного стеження за станом акваторій портів, а також пристрої і системи автоматичного стеження за рухом нафтових плям.
Особливу складність являє собою розробка систем і методів боротьби з нафтовими забрудненнями в районах з регулярними льодовими явищами. Комплексне застосування описаних вище методів боротьби із забрудненнями вод Світового океану при розвідці і експлуатації морських родовищ дозволяє достатньо успішно вирішувати це завдання, а розробка нових методів і систем зведе у майбутньому небезпечність нафтових забруднень морського середовища до мінімуму.
Див. також
Джерела і література
- Бойко В.С., Бойко Р.В. Тлумачно-термінологічний словник-довідник з нафти і газу. Тт. 1-2, 2004-2006 рр. 560 + 800 с.
- Енциклопедичний словник морських нафтогазових технологій.(Українсько-російсько-англійський) Яремійчук Р. С., Франчук І.А ., Возний В. Р., Любімцев В. О. Київ: Українська книга.2003.-320с.
- Білецький В. С. Основи нафтогазової справи / В. С. Білецький, В. М. Орловський, В. І. Дмитренко, А. М. Похилко. – Полтава : ПолтНТУ, Київ : ФОП Халіков Р.Х., 2017. – 312 с.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Likvidaciya zabrudnen morskogo seredovisha naftoproduktami zahodi z lokalizaciyi i zboru nafti z poverhni morya u vipadku yiyi avarijnogo rozlivu vitikanya Efektivnist zboru nafti z poverhni morya viznachayetsya ryadom faktoriv yaki znachno uskladnyuyut ochisni roboti Do nih nalezhat visoka v yazkist nafti veliki ploshi visoka ruhlivist naftovih plyam pid diyeyu vitru i techij gidrometeorologichni umovi ta inshi Zbir nafti z poverhni morya provoditsya okremim abo sumisnim kompleksom metodiv i tehnichnih zasobiv zbir rozlitoyi nafti za dopomogoyu mehanichnih zasobiv poglinannya nafti sorbentami rozsiyuvannya naftovih plyam himichnimi i biologichnimi preparatami spalyuvannya nafti ta inshi Vsi ci metodi mayut svoyi nedoliki i perevagi i yih zastosuvannya viznachayetsya konkretnimi umovami Osnovnim tehnologichnim zasobom lokalizaciyi naftovih zabrudnen ye bonovi zagorodi Voni povinni zadovolnyati osnovnim vimogam shvidko rozgortatisya nadijno transportuvatisya do miscya yih vikoristannya mati minimalne shvidke z yednannya sekcij u morskih umovah i nadijno zakriplyuvatisya do neruhomih i ruhomih ob yektiv mati dostatnyu stijkist u mori proti perekruchuvannya abo vtrati vertikalnogo polozhennya voloditi dostatnoyu dovgovichnistyu i legkistyu ochistki vid nafti pislya yih vikoristannya V danij chas vidomo bilya 150 tipiv bonovih zagorod yaki dozvolyayut yih vstanovlyuvati pri vitri iz shvidkistyu do 20 m s visoti hvili do 1 5 m shvidkosti techiyi do 2 5 km god i pracyuvati u she vazhchih umovah Konstruktivno boni mozhut buti riznimi ale u vsih sistem ye spilni risi Osnovnim elementom yih ye vertikalna stinka iz sintetichnoyi tkanini yaka utrimuyetsya na poverhni morya pri dopomozi poplavkovih pristroyiv tverdih abo pnevmatichnih Vertikalne polozhennya zagorodzhuvalnoyi stinki i stijkist yiyi proti perekruchuvannya zabezpechuyut sistemi vantazhiv yaki zakripleni pevnim chinom bilya nizhnogo krayu stinki Bonovi zagorodi vipuskayutsya sekciyami dovzhinoyu 30 50 m i v skladenomu viglyadi legko transportuyutsya do miscya yih zastosuvannya Isnuyuchi tehnichni zasobi dlya mehanichnogo zboru nafti z poverhni zabrudnenih dilyanok morya mozhna rozdiliti na dvi osnovni grupi naftozbirni pristroyi specialno obladnani sudna naftozbirniki Duzhe chasto voni zastosovuyutsya v yedinij sistemi razom z bonovimi zagorodami vklyuchayuchi zasobi yih rozgortannya Naftozbirni pristroyi v zalezhnosti vid sposobu peresuvannya i kriplennya podilyayutsya na samohidni zdatni buksiruvatisya stacionarni sho vstanovlyuyutsya na riznih plavzasobah Za principom zboru nafti plavzasobi mozhut buti absorbcijnimi adgezijnimi porogovimi centrobizhnimi vsmoktuyuchimi pasovimi diskovimi i t d V ostanni roki osobliva uvaga pridilyayetsya stvorennyu naftozbirnih ustanovok dlya roboti u vidkritomu mori V zv yazku z velikimi rozlivami nafti v rezultati avarij na naftovidobuvnih ustanovkah i tankernomu floti rozrobleni i vipuskayutsya specialni sudna naftozbirniki Voni priznacheni dlya transportuvannya i ustanovki naftozbirnih pristroyiv bonovih zagorodzhen i inshih zasobiv borotbi z rozlivami nafti V yakosti suden naftozbirnikiv najbilshe zastosuvannya mayut sudna katamarannogo tipu yaki zdatni pracyuvati u vidkritomu mori u vazhkih pogodnih umovah Rozrobleni sudna yaki dozvolyayut shvidke transportuvannya do miscya avariyi transportnimi litakami dlya cogo yih vikonuyut iz okremih moduliv Norvezkoyu firmoyu Holder Offshor zaproponovanij originalnij proekt naftozbirnika dlya roboti u Pivnichnomu mori Korpus naftozbirnika vikonanij u viglyadi cilindra diametrom 43 m vin obladnanij dvoma bokovimi krilami dovzhinoyu po 23 m kozhne Produktivnist naftozbirnika pri tovshini naftovoyi plivki 25 mm skladaye 6000 t god Yemnist rezervuariv dlya zibranoyi nafti 30000 t chiselnist ekipazhu bilya 400 cholovik V yakosti fiziko himichnih zasobiv borotbi z rozlivami nafti vikoristovuyut rechovini yaki viklikayut dispersiyu naftovoyi plivki yih nazivayut dispergantami Voni mayut dva osnovnih priznachennya maksimalno zneshkoditi naftovi zabrudnennya u vipadku nemozhlivoyi abo nedostatnoyi efektivnosti mehanichnogo zboru nafti dopomogti prirodnomu znishennyu nafti shlyahom zbilshennya poverhni vzayemodiyi nafti i vodi V danij chas u sviti vipuskayut dekilka sot najmenuvan himichnih rechovin zdatnih disperguvati naftu u vodi Dispergenti povinni mati nizku toksichnist visoku emulguyuchu zdatnist i dobre biologichne rozkladannya Osnovnimi skladnikami dispergentiv ye poverhnevo aktivni rechovini PAR rozchinniki i stabilizatori Do teper rozrobleno tri pokolinnya dispergentiv Tretye pokolinnya yavlyaye soboyu skladnu sumish nejtralnih PAR rozchinenih u sumishi kisnevovmishuyuchih z yednan Voni vipuskayutsya u viglyadi koncentrovanih rechovin sho polegshuye yih transportuvannya Pri zbori nafti z poverhni morya krim dispergentiv zastosovuyut metodi yaki gruntuyutsya na vlastivostyah riznih materialiv poglinati naftu iz vodi Dlya ciyeyi meti vikoristovuyut tak zvani sorbenti abo rechovini specialno obrobleni dlya nadannya yim oleofilnih vlastivostej Zastosuvannya sorbentiv provoditsya u tri etapi Na pershomu z nih sorbent rozpilyuyetsya nad poverhneyu naftovogo zabrudnennya potim provoditsya rozmishuvannya vodi z metoyu zvolozhuvannya chastin sorbentiv naftoyu pislya cogo nasicheni naftoyu sorbenti zbirayut z poverhni morya V yakosti plavayuchih sorbentiv zastosovuyut prirodni torf moh soloma sino i inshi shtuchni materiali granuli polotnisha strichki i inshi Perevaga shtuchnih nad prirodnimi u mozhlivosti yih povtornogo vikoristannya Ochistka poverhni morya vid nafti mozhe buti provedena za dopomogoyu spalyuvannya rozlitoyi nafti Metod spalyuvannya zastosovuyetsya pri borotbi z naftovimi zabrudnennyami na vidkritih dilyankah morya yaki vilni vid inzhenernih sporud Spalyuvannya naftovoyi plyami mozhlive pri dostatnij jogo tovshini tomu cherez veliki vtrati tepla u vodu vazhko pidtrimati proces gorinnya Dlya pidpalyuvannya i pidtrimki gorinnya nafti zastosovuyut specialni rechovini napriklad vidhodi celyulozi obroblenu silikonom smolu derev yani opilki karbid ta in Vstanovleno sho pidtrimka gorinnya navit svizhoyi plyami mozhliva pri tovshini naftovoyi plyami ne menshij 3 mm tomu dlya spalyuvannya nafti rekomenduyetsya koncentraciya nafti za dopomogoyu bonovih zagorodzhen Biologichni metodi ochistki morskoyi vodi vid naftovih zabrudnen zasnovani na tomu sho u morskomu seredovishi shiroko rozpovsyudzheni mikroorganizmi zdatni vikoris tovuvati naftu yak dzherelo energiyi Dlya shvidkoyi likvidaciyi naftovih zabrudnen neobhidno svoyechasno viyaviti naftovij rozliv U zv yazku z cim u bagatoh krayinah svitu rozgornuti intensivni roboti v oblasti rozrobki metodiv viyavlennya zabrudnenih vod naftoyu a takozh tehniki identifikaciyi dzherela zabrudnennya Do nih nalezhit aparatura dlya fotografuvannya z povitrya v bud yakij chas dnya i nochi pristroyi dlya vidboru vzirciv rozlitoyi nafti priladi dlya bezperervnogo stezhennya za stanom akvatorij portiv a takozh pristroyi i sistemi avtomatichnogo stezhennya za ruhom naftovih plyam Osoblivu skladnist yavlyaye soboyu rozrobka sistem i metodiv borotbi z naftovimi zabrudnennyami v rajonah z regulyarnimi lodovimi yavishami Kompleksne zastosuvannya opisanih vishe metodiv borotbi iz zabrudnennyami vod Svitovogo okeanu pri rozvidci i ekspluataciyi morskih rodovish dozvolyaye dostatno uspishno virishuvati ce zavdannya a rozrobka novih metodiv i sistem zvede u majbutnomu nebezpechnist naftovih zabrudnen morskogo seredovisha do minimumu Div takozhNaftoprodukti v prirodnih vodah Zabrudnennya Svitovogo okeanu naftoyu i naftoproduktami NaftogazoproyaviDzherela i literaturaBojko V S Bojko R V Tlumachno terminologichnij slovnik dovidnik z nafti i gazu Tt 1 2 2004 2006 rr 560 800 s Enciklopedichnij slovnik morskih naftogazovih tehnologij Ukrayinsko rosijsko anglijskij Yaremijchuk R S Franchuk I A Voznij V R Lyubimcev V O Kiyiv Ukrayinska kniga 2003 320s Bileckij V S Osnovi naftogazovoyi spravi V S Bileckij V M Orlovskij V I Dmitrenko A M Pohilko Poltava PoltNTU Kiyiv FOP Halikov R H 2017 312 s