Книга втрачених сказань (англ. The Book of Lost Tales) — перші два томи 12-томної «Історії Середзем'я» Крістофера Толкіна, що являють собою збірник ранніх творів його батька — Дж. Р. Р. Толкіна, в якому подаються й аналізуються рукописи, які є найбільш ранніми варіантами складних штучних міфів, що пізніше увійшли до складу «Сильмариліону». Кожен з переказів супроводжується нотатками і детальними коментарями Крістофера Толкіна.
Незважаючи на те, що сказання передають у цілому ту ж історію, вони істотно відрізняються від «Сильмариліону». По-перше, оповіді більш складні й деталізовані, написані в архаїчному стилі та містять безліч застарілих слів і виразів. По-друге, взаємодія різних ельфійських народів кардинально відрізняється від описаної в «Сильмариліоні»: вигнані «Нолдолі» (або «гноми», Нолдор пізніших історій) набагато раніше зазнають нищівної поразки і стають рабами ворога, якого вони так прагнули покарати; причина того, що Тінгол відчуває презирство до Берена — це те, що він «гном» (а не смертна людина) і, отже, раб Мелькора) тощо.
Хоча багато імен і назв у книзі збігаються або близькі до використаних у пізніших версіях, деякі з них зовсім не схожі на свої остаточні форми. Дж. Р. Р. Толкін досить часто міняв їх, іноді використовуючи кілька нових варіантів (у свою чергу відкинутих) в одному і тому ж рукописі. В оману вводить те, що назва, використана для одного, пізніше використовувалася для зовсім іншого, а початкове використання відкидалося. Наприклад, народ ельфів, званий «телері» в «Книзі втрачених сказань» — не те ж саме, що в «Сильмариліоні» (див. Телері). Початкове використання слова «Телері» поступово змінювалося, поки ім'я не перетворилося на «Ваньяр», у той час як ельфів народ Солосімпі успадкував назву «Телері».
Загальний сюжет книги полягає в тому, що смертна людина відвідує острів Тол-Ересеа, де живуть ельфи. У більш ранніх версіях «Втрачених сказань» цю людину звуть Еріол (ім'я невідомого північноєвропейського походження), в більш пізніх версіях його звуть Ельфвін (англ. Elfwine) і він англієць, що живе у Середньовіччі.
У книзі можна помітити набагато більше змін, вона не завжди несуперечлива, частково через те, що навіть у процесі її написання Толкін починав переписувати більш ранні фрагменти, оскільки його погляди на світ змінювалися. Сказання в результаті були залишені недописаними, але пізніше були відроджені як частина «Начерків міфології», що стали «Сильмариліоном».
Для публікації книгу розбили на два томи: «Книга втрачених сказань», том 1 (1983) і «Книга втрачених сказань», том 2 (1984), але такий розподіл було застосовано виключно за пропозицією редакції. Обидва томи разом можна розділити на кілька «втрачених сказань».
Зміст першого тому
- «Хижа втраченої гри» — основоположна для сюжету історія;
- «Музика Айнур» — перша версія того, що згодом стало Айнуліндале;
- «Прихід Валар і будівництво Валінору» — згодом «Валаквента» і перші розділи «Квенти Сильмариліон»;
- «Сковування Мелко» (Мелко — більш ранній варіант імені Мелькора);
- «Прихід ельфів і створення Кора» (Кор (англ. Kôr) — це пізніший Тіріон і пагорб Туна, на якому він побудований);
- «Викрадення Мелко і затемнення Валінору»;
- «Втеча Нолдолі» (Нолдолі — ельфи, пізніше називалися Нолдор);
- «Історія Сонця і Місяця»;
- «Утаємничення Валінору»;
- «Історія Гілфанона: праці Нолдолі і прихід Людей».
Зміст другого тому
- «Легенда про Тінувіель» — перша версія історії Берена і Лютіен;
- «Турамбар і Фоалоке» — перша версія саги про Туріна;
- «Падіння Гондоліну» — єдиний повний виклад падіння Гондоліну;
- «Науглафрінг» — «втрачена» історія про намисто гномів, згодом названоме Наугламір;
- «Легенда про Еарендела» — єдиний повний виклад подорожі Еаренділа;
- «Історія Еріола й Ельфвіна і кінець сказань» — есе про зміну в сюжеті і «ненаписані» перекази.
Значення написів на першій сторінці
На першій сторінці кожного тому "Історії Середзем'я" можна бачити напис рунами Феанора (Тенгвар - алфавіт, вигаданий Толкіним запровадженню Високими ельфів), написану Крістофером Толкіним і коротко пояснює зміст книги. У першому томі напис свідчить:
Це перша частина Книги втрачених сказань ельфів, які Еріол Мореплавець дізнався від ельфів Тол Ересеа, Самотнього Острова в Західному океані, і згодом записав в Золоту Книгу Тавробеля. У цій книзі викладаються оповіді про Валінорі, від музики Айнур до вигнання Нолдолі і приховування Валинора.
Напис у другому томі говорить:
Це друга частина Книги втрачених сказань ельфів, які Еріол Мореплавець дізнався від ельфів Тол Ересеа, Самотнього Острова в Західному океані, і згодом записав в Золоту Книгу Тавробеля. У цій книзі викладаються оповіді про Берена і Тінувіель, про падіння Гондоліна і про Намисто Гномів.
Вплив скандинавської міфології
Т. Шиппі відзначає в оповіданнях «Книги втрачених сказань» сильну схожість з образами скандинавської міфології:
Дійсно, значна частина «Книги Втрачених сказань» - це очевидні запозичення з скандинавської міфології, більш-менш англієзовані. Полон Мелкора нагадує те, як боги Асгарду полонили і зв'язали Локі; в тому ж самому уривку Валу / ра / Тулкаса дражнять приблизно так само, як дражнили Тора в скандинавської поемі «Трімсквіта». Три ткалі, хоча імена їх - давньоанглійські слова, що позначають час, сильно нагадують скандинавські норн, яких звали Уртр, Вертанді і Скальд (або Минуле, Сьогодення, Майбуття); драконівське серце, прокляття гнома і гном 'яче намисто з другого тому «Книги Втрачених сказань» - все має очевидні аналогії в «Еддах». Однак знов - таки всі ці паралелі лише вказують, як важко створити «міфологію для Англії» на чисто англійському матеріалі!
Примітки
- ↑ Т. Шиппі. Дорога в Средьземелье. - Пер. М. Каменкович.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kniga vtrachenih skazan angl The Book of Lost Tales pershi dva tomi 12 tomnoyi Istoriyi Seredzem ya Kristofera Tolkina sho yavlyayut soboyu zbirnik rannih tvoriv jogo batka Dzh R R Tolkina v yakomu podayutsya j analizuyutsya rukopisi yaki ye najbilsh rannimi variantami skladnih shtuchnih mifiv sho piznishe uvijshli do skladu Silmarilionu Kozhen z perekaziv suprovodzhuyetsya notatkami i detalnimi komentaryami Kristofera Tolkina Nezvazhayuchi na te sho skazannya peredayut u cilomu tu zh istoriyu voni istotno vidriznyayutsya vid Silmarilionu Po pershe opovidi bilsh skladni j detalizovani napisani v arhayichnomu stili ta mistyat bezlich zastarilih sliv i viraziv Po druge vzayemodiya riznih elfijskih narodiv kardinalno vidriznyayetsya vid opisanoyi v Silmarilioni vignani Noldoli abo gnomi Noldor piznishih istorij nabagato ranishe zaznayut nishivnoyi porazki i stayut rabami voroga yakogo voni tak pragnuli pokarati prichina togo sho Tingol vidchuvaye prezirstvo do Berena ce te sho vin gnom a ne smertna lyudina i otzhe rab Melkora tosho Hocha bagato imen i nazv u knizi zbigayutsya abo blizki do vikoristanih u piznishih versiyah deyaki z nih zovsim ne shozhi na svoyi ostatochni formi Dzh R R Tolkin dosit chasto minyav yih inodi vikoristovuyuchi kilka novih variantiv u svoyu chergu vidkinutih v odnomu i tomu zh rukopisi V omanu vvodit te sho nazva vikoristana dlya odnogo piznishe vikoristovuvalasya dlya zovsim inshogo a pochatkove vikoristannya vidkidalosya Napriklad narod elfiv zvanij teleri v Knizi vtrachenih skazan ne te zh same sho v Silmarilioni div Teleri Pochatkove vikoristannya slova Teleri postupovo zminyuvalosya poki im ya ne peretvorilosya na Vanyar u toj chas yak elfiv narod Solosimpi uspadkuvav nazvu Teleri Zagalnij syuzhet knigi polyagaye v tomu sho smertna lyudina vidviduye ostriv Tol Eresea de zhivut elfi U bilsh rannih versiyah Vtrachenih skazan cyu lyudinu zvut Eriol im ya nevidomogo pivnichnoyevropejskogo pohodzhennya v bilsh piznih versiyah jogo zvut Elfvin angl Elfwine i vin angliyec sho zhive u Serednovichchi U knizi mozhna pomititi nabagato bilshe zmin vona ne zavzhdi nesuperechliva chastkovo cherez te sho navit u procesi yiyi napisannya Tolkin pochinav perepisuvati bilsh ranni fragmenti oskilki jogo poglyadi na svit zminyuvalisya Skazannya v rezultati buli zalisheni nedopisanimi ale piznishe buli vidrodzheni yak chastina Nacherkiv mifologiyi sho stali Silmarilionom Dlya publikaciyi knigu rozbili na dva tomi Kniga vtrachenih skazan tom 1 1983 i Kniga vtrachenih skazan tom 2 1984 ale takij rozpodil bulo zastosovano viklyuchno za propoziciyeyu redakciyi Obidva tomi razom mozhna rozdiliti na kilka vtrachenih skazan Zmist pershogo tomu Hizha vtrachenoyi gri osnovopolozhna dlya syuzhetu istoriya Muzika Ajnur persha versiya togo sho zgodom stalo Ajnulindale Prihid Valar i budivnictvo Valinoru zgodom Valakventa i pershi rozdili Kventi Silmarilion Skovuvannya Melko Melko bilsh rannij variant imeni Melkora Prihid elfiv i stvorennya Kora Kor angl Kor ce piznishij Tirion i pagorb Tuna na yakomu vin pobudovanij Vikradennya Melko i zatemnennya Valinoru Vtecha Noldoli Noldoli elfi piznishe nazivalisya Noldor Istoriya Soncya i Misyacya Utayemnichennya Valinoru Istoriya Gilfanona praci Noldoli i prihid Lyudej Zmist drugogo tomu Legenda pro Tinuviel persha versiya istoriyi Berena i Lyutien Turambar i Foaloke persha versiya sagi pro Turina Padinnya Gondolinu yedinij povnij viklad padinnya Gondolinu Nauglafring vtrachena istoriya pro namisto gnomiv zgodom nazvanome Nauglamir Legenda pro Earendela yedinij povnij viklad podorozhi Earendila Istoriya Eriola j Elfvina i kinec skazan ese pro zminu v syuzheti i nenapisani perekazi Znachennya napisiv na pershij storinciNa pershij storinci kozhnogo tomu Istoriyi Seredzem ya mozhna bachiti napis runami Feanora Tengvar alfavit vigadanij Tolkinim zaprovadzhennyu Visokimi elfiv napisanu Kristoferom Tolkinim i korotko poyasnyuye zmist knigi U pershomu tomi napis svidchit Ce persha chastina Knigi vtrachenih skazan elfiv yaki Eriol Moreplavec diznavsya vid elfiv Tol Eresea Samotnogo Ostrova v Zahidnomu okeani i zgodom zapisav v Zolotu Knigu Tavrobelya U cij knizi vikladayutsya opovidi pro Valinori vid muziki Ajnur do vignannya Noldoli i prihovuvannya Valinora Napis u drugomu tomi govorit Ce druga chastina Knigi vtrachenih skazan elfiv yaki Eriol Moreplavec diznavsya vid elfiv Tol Eresea Samotnogo Ostrova v Zahidnomu okeani i zgodom zapisav v Zolotu Knigu Tavrobelya U cij knizi vikladayutsya opovidi pro Berena i Tinuviel pro padinnya Gondolina i pro Namisto Gnomiv Vpliv skandinavskoyi mifologiyiT Shippi vidznachaye v opovidannyah Knigi vtrachenih skazan silnu shozhist z obrazami skandinavskoyi mifologiyi Dijsno znachna chastina Knigi Vtrachenih skazan ce ochevidni zapozichennya z skandinavskoyi mifologiyi bilsh mensh angliyezovani Polon Melkora nagaduye te yak bogi Asgardu polonili i zv yazali Loki v tomu zh samomu urivku Valu ra Tulkasa drazhnyat priblizno tak samo yak drazhnili Tora v skandinavskoyi poemi Trimskvita Tri tkali hocha imena yih davnoanglijski slova sho poznachayut chas silno nagaduyut skandinavski norn yakih zvali Urtr Vertandi i Skald abo Minule Sogodennya Majbuttya drakonivske serce proklyattya gnoma i gnom yache namisto z drugogo tomu Knigi Vtrachenih skazan vse maye ochevidni analogiyi v Eddah Odnak znov taki vsi ci paraleli lishe vkazuyut yak vazhko stvoriti mifologiyu dlya Angliyi na chisto anglijskomu materiali Primitki T Shippi Doroga v Sredzemele Per M Kamenkovich