Олександр Федотович Аксьонов́ (нар. 13 жовтня 1929, село Кротово, нині Новосибірська область, Росія) — український науковець у галузі авіаційного матеріалознавства, тертя і зносостійкості металів, й трибології, доктор технічних наук, професор, член-кореспондент НАН України ().
Аксьонов Олександр Федотович | |
---|---|
Народився | 13 жовтня 1929 (94 роки) село Кротово, нині Новосибірська область, Росія |
Місце проживання | Київ |
Країна | СРСР → Україна |
Діяльність | матеріалознавець, хіммотолог, винахідник, викладач університету |
Alma mater | Київський інститут інженерів цивільної авіації |
Галузь | Матеріалознавство, тертя і зносостійкість металів, , трибологія |
Заклад | Національний авіаційний університет |
Посада | ректор Київського інституту інженерів цивільної авіації (1975—1988) заступник (1970—1975) та (1988—1992) |
Вчене звання | професор |
Науковий ступінь | доктор технічних наук |
Членство | АН УРСР |
Нагороди | Премія НАН України імені І. М. Францевича |
Життєпис
Народився в селі Кротово Новосибірської області в родині сільського вчителя. Після закінчення школи поступив в Київський інститут інженерів цивільної авіації, який закінчив у 1953 році. Після отримання диплома інженера-механіка, залишився працювати в рідному інституті. Працював на посадах асистента (1953—1956), начальника навчальної частини (1956—1961), проректора з наукової частини (1961—1970). У 1970 році був переведений до Москви на посаду заступника , де пропрацював 5 років. У 1975 році повернувся до Києва, де обійняв посаду ректора Київського інституту інженерів цивільної авіації. За його ректорства з'явилися нові факультети, зросла чисельність студентів, в тому числі з-за кордону. У 1988 році знову став заступником міністра цивільної авіації СРСР. Працював на цій посаді до розпаду Радянського Союзу. Після цього повернувся в Україну до рідного вишу, де став головним науковим співробітником галузевої науково-дослідної лабораторії дослідження експлуатаційних властивостей авіаційних паливно-мастильних матеріалів та радником ректорату Національного авіаційного університету.
2 квітня 1976 року обраний членом-кореспондентом НАН України, спеціальність: матеріалознавство.
Наукова та педагогічна діяльність
Основоположник школи авіаційної і триботехніки та нового наукового напряму — трибохімії. Досліджував вплив хімічного складу низькомолекулярних вуглеводневих рідин і розчинених у них газів на процеси тертя і спрацьовування металів. Розробник ефективного метода підвищення зносостійкості шляхом введення протизношувальних присадок, створення в середовищі оптимальних концентрацій кисню тощо. Керував створенням в СРСР пожежобезпечних систем парових турбін. Брав участь у розробленні й створенні літаків: Ту-144, Іл-86, Іл-76, Ту-154, Як-40, Ан-74, Ту-204, Іл-96, Іл-114.
Автор 140 наукових і навчально-методичних праць, 27 авторських свідоцтв і патентів.
Праці
- Авиационные топлива, смазочные материалы и специальные жидкости, Москва: Транспорт, 1970. 257 с.
- Химмотология авиационных специальных жидкостей (у співавторстві). Киев: КИИГА, 1972. 136 с. (у співавторстві)
- Трение и изнашивание металлов в углеводородных жидкостях. Москва: Машиностроение, 1977. 152 с.
- Износостойкость авиационных топливно-гидравлических агрегатов. Москва: Транспорт, 1986. 240 с. (у співавторстві)
- Газообразование при жидкостном окислении алканов // Докл. АН УССР. Сер. А. 1989. № 7 (у співавторстві)
- Самоорганизация трибосистем // Докл. АН УССР. Сер. А. 1989. № 7 (у співавторстві)
Нагороди
- За значний внесок у розвиток міжнародної цивільної авіації перший в Україні отримав найвищу нагороду Ради Міжнародної організації цивільної авіації — Золоту медаль та Почесну грамоту премії імені Едварда Ворнера (1985).
- Премія НАН України імені І. М. Францевича (1990 — — за цикл робіт «Розробка зносо- і корозійностійких матеріалів покриття і технологій їх нанесення на деталі авіаційної техніки методом вакуумно-плазмових прискорювачів високих енергій» (у співаторстві з та ).
- Кавалер двох орденів Трудового Червоного Прапора.
- Орден Дружби народів.
- Має , і .
Примітки
- Нагороди Національної академії наук України. — 3 видання, перероблене і доповнене. — Київ : КММ, 2018. — 456 с. — ISBN 978–966–1673–40–2.
Джерела
- Персональна сторінка на сайті Національної академії наук України
- . Аксьонов, Олександр Федотович // Велика українська енциклопедія : [у 30 т.] / проф. А. М. Киридон (відп. ред.) та ін. — К. : ДНУ «Енциклопедичне видавництво», 2018— . — .
- Є. С. Сікорський. Аксьонов Олександр Федотович // Енциклопедія сучасної України: електронна версія [вебсайт] / гол. редкол.: І. М. Дзюба, А. І. Жуковський, М. Г. Железняк та ін.; НАН України, НТШ. Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001. URL: http://esu.com.ua/search_articles.php?id=43509 [ 29 червня 2021 у Wayback Machine.] (дата звернення: 22.06.2021)
- . Портал Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського. Архів оригіналу за 25 червня 2021. Процитовано 22.06.2021.
- . Aviation Explorer. Архів оригіналу за 13 жовтня 2019. Процитовано 22.06.2021. (рос.)
Література
- Бабак B., , Запорожець О. Олександр Федотович Аксьонов // Вісник НАН України. 2004. № 3.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Aksonov Oleksandr Fedotovich Aksonov nar 13 zhovtnya 1929 selo Krotovo nini Novosibirska oblast Rosiya ukrayinskij naukovec u galuzi aviacijnogo materialoznavstva tertya i znosostijkosti metaliv j tribologiyi doktor tehnichnih nauk profesor chlen korespondent NAN Ukrayini Aksonov Oleksandr FedotovichNarodivsya 13 zhovtnya 1929 1929 10 13 94 roki selo Krotovo nini Novosibirska oblast RosiyaMisce prozhivannya KiyivKrayina SRSR UkrayinaDiyalnist materialoznavec himmotolog vinahidnik vikladach universitetuAlma mater Kiyivskij institut inzheneriv civilnoyi aviaciyiGaluz Materialoznavstvo tertya i znosostijkist metaliv tribologiyaZaklad Nacionalnij aviacijnij universitetPosada rektor Kiyivskogo institutu inzheneriv civilnoyi aviaciyi 1975 1988 zastupnik 1970 1975 ta 1988 1992 Vchene zvannya profesorNaukovij stupin doktor tehnichnih naukChlenstvo AN URSRNagorodi Premiya NAN Ukrayini imeni I M FrancevichaZhittyepisNarodivsya v seli Krotovo Novosibirskoyi oblasti v rodini silskogo vchitelya Pislya zakinchennya shkoli postupiv v Kiyivskij institut inzheneriv civilnoyi aviaciyi yakij zakinchiv u 1953 roci Pislya otrimannya diploma inzhenera mehanika zalishivsya pracyuvati v ridnomu instituti Pracyuvav na posadah asistenta 1953 1956 nachalnika navchalnoyi chastini 1956 1961 prorektora z naukovoyi chastini 1961 1970 U 1970 roci buv perevedenij do Moskvi na posadu zastupnika de propracyuvav 5 rokiv U 1975 roci povernuvsya do Kiyeva de obijnyav posadu rektora Kiyivskogo institutu inzheneriv civilnoyi aviaciyi Za jogo rektorstva z yavilisya novi fakulteti zrosla chiselnist studentiv v tomu chisli z za kordonu U 1988 roci znovu stav zastupnikom ministra civilnoyi aviaciyi SRSR Pracyuvav na cij posadi do rozpadu Radyanskogo Soyuzu Pislya cogo povernuvsya v Ukrayinu do ridnogo vishu de stav golovnim naukovim spivrobitnikom galuzevoyi naukovo doslidnoyi laboratoriyi doslidzhennya ekspluatacijnih vlastivostej aviacijnih palivno mastilnih materialiv ta radnikom rektoratu Nacionalnogo aviacijnogo universitetu 2 kvitnya 1976 roku obranij chlenom korespondentom NAN Ukrayini specialnist materialoznavstvo Naukova ta pedagogichna diyalnistOsnovopolozhnik shkoli aviacijnoyi i tribotehniki ta novogo naukovogo napryamu tribohimiyi Doslidzhuvav vpliv himichnogo skladu nizkomolekulyarnih vuglevodnevih ridin i rozchinenih u nih gaziv na procesi tertya i spracovuvannya metaliv Rozrobnik efektivnogo metoda pidvishennya znosostijkosti shlyahom vvedennya protiznoshuvalnih prisadok stvorennya v seredovishi optimalnih koncentracij kisnyu tosho Keruvav stvorennyam v SRSR pozhezhobezpechnih sistem parovih turbin Brav uchast u rozroblenni j stvorenni litakiv Tu 144 Il 86 Il 76 Tu 154 Yak 40 An 74 Tu 204 Il 96 Il 114 Avtor 140 naukovih i navchalno metodichnih prac 27 avtorskih svidoctv i patentiv PraciAviacionnye topliva smazochnye materialy i specialnye zhidkosti Moskva Transport 1970 257 s Himmotologiya aviacionnyh specialnyh zhidkostej u spivavtorstvi Kiev KIIGA 1972 136 s u spivavtorstvi Trenie i iznashivanie metallov v uglevodo rodnyh zhidkostyah Moskva Mashinostroenie 1977 152 s Iznosostojkost aviacionnyh toplivno gidravlicheskih agregatov Moskva Transport 1986 240 s u spivavtorstvi Gazoobrazovanie pri zhidkostnom okislenii alkanov Dokl AN USSR Ser A 1989 7 u spivavtorstvi Samoorganizaciya tribosistem Dokl AN USSR Ser A 1989 7 u spivavtorstvi NagorodiZa znachnij vnesok u rozvitok mizhnarodnoyi civilnoyi aviaciyi pershij v Ukrayini otrimav najvishu nagorodu Radi Mizhnarodnoyi organizaciyi civilnoyi aviaciyi Zolotu medal ta Pochesnu gramotu premiyi imeni Edvarda Vornera 1985 Premiya NAN Ukrayini imeni I M Francevicha 1990 za cikl robit Rozrobka znoso i korozijnostijkih materialiv pokrittya i tehnologij yih nanesennya na detali aviacijnoyi tehniki metodom vakuumno plazmovih priskoryuvachiv visokih energij u spivatorstvi z ta Kavaler dvoh ordeniv Trudovogo Chervonogo Prapora Orden Druzhbi narodiv Maye i PrimitkiNagorodi Nacionalnoyi akademiyi nauk Ukrayini 3 vidannya pereroblene i dopovnene Kiyiv KMM 2018 456 s ISBN 978 966 1673 40 2 DzherelaPersonalna storinka na sajtiNacionalnoyi akademiyi nauk Ukrayini Aksonov Oleksandr Fedotovich Velika ukrayinska enciklopediya u 30 t prof A M Kiridon vidp red ta in K DNU Enciklopedichne vidavnictvo 2018 ISBN 978 617 7238 39 2 Ye S Sikorskij Aksonov Oleksandr Fedotovich Enciklopediya suchasnoyi Ukrayini elektronna versiya vebsajt gol redkol I M Dzyuba A I Zhukovskij M G Zheleznyak ta in NAN Ukrayini NTSh Kiyiv Institut enciklopedichnih doslidzhen NAN Ukrayini 2001 URL http esu com ua search articles php id 43509 29 chervnya 2021 u Wayback Machine data zvernennya 22 06 2021 Portal Nacionalnoyi biblioteki Ukrayini imeni V I Vernadskogo Arhiv originalu za 25 chervnya 2021 Procitovano 22 06 2021 Aviation Explorer Arhiv originalu za 13 zhovtnya 2019 Procitovano 22 06 2021 ros LiteraturaBabak B Zaporozhec O Oleksandr Fedotovich Aksonov Visnik NAN Ukrayini 2004 3