Чотирипо́люсник — електрична схема з чотирма виводами, на два з яких подається вхідний сигнал, а з двох інших знімається вихідний сигнал. Один з видів багатополюсників.
Прикладом чотириполюсника є підсилювач, і будь-який прилад зі входом та виходом, призначений для передачі й переробки сигналів. Окремі функціональні блоки в радіотехнічних чи електронних схемах теж є чотириполюсниками.
Сигнал, що подається на вхід чотириполюсника можна охарактеризувати вхідним струмом і напругою , а сигнал на виході характеризується вихідними струмом i напругою .
Чотириполюсники можуть мати у своєму складі як лінійні, так і нелінійні елементи.
Для чотириполюсника з лінійними елементами існує лінійний взаємозв'язок між вхідними і вихідними величинами.
Характеристики
Зв'язок між вхідними й вихідними сигналами можна подати у вигляді шести матричних залежностей, коефіцієнти яких є характеристиками чотириполюсника. Режим короткого замикання і холостий хід (як на вході, так і на виході) використовуються для експериментального визначення параметрів чотириполюсника. При цьому схема чотириполюсника може бути як завгодно складною, або взагалі невідомою.
z-параметри
- .
Усі коефіцієнти — мають розмірність опору, тобто вимірюються в системі SI в омах.
y-параметри
y-параметри використовуються тоді, коли або вихід, або вхід чотириполюсника замкнений накоротко, і відповідне падіння напруги дорівнює нулю
- .
де
h-параметри
h-параметри використовують для опису транзисторів у режимі малого сигналу.
- .
де
g-параметри
- .
де
а-параметри
- .
де
z-, y-, а-, h-, g-параметри зв'язані між собою, і використання того чи іншого з них залежить від зручності для кожного конкретного чотириполюсника. Очевидно, що для гармонічних коливань значення параметрів можуть бути комплексними. Значення їх модулів визначається відношенням діючих значень відповідних струмів чи напруг, а аргументів — величиною зсуву фаз між ними. Використовуючи значення а-параметрів, легко можна визначити такі важливі характеристики чотириполюсника, як коефіцієнт передачі по струму та напрузі, вхідний та вихідний опори.
Еквівалентна схема чотириполюсника
Електрична схема реального чотириполюсника може бути складною, не всі номінали схеми можуть бути відомими, крім того, вони можуть бути недоступними для вимірювань. Тому важливою є задача заміни реального чотириполюсника еквівалентною схемою. Еквівалентною схемою чотириполюсника називають таку схему, якою можна замінити реальний чотириполюсник, при чому значення струмів і напруг на вхідних та вихідних полюсах після заміни не змінюється. Звичайно схеми заміщення вибирають таким чином, щоб кількість двополюсників, з яких складається схема заміщення, була мінімальною. Найпоширенішими є Т і П-подібні схеми заміщення. Схеми заміщення є рівноправними і вибираються, виходячи з того, яка з них краще відображає фізичну природу зміщуваного чотириполюсника. Якщо реальний чотириполюсник пасивний, тоді еквівалентні схеми заміщення спрощуються (E=J=0).
Література
1. Атабеков Г.И., ОТЦ (Основы теории цепей), 1968.
Посилання
Це незавершена стаття про електроніку. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Chotiripo lyusnik elektrichna shema z chotirma vivodami na dva z yakih podayetsya vhidnij signal a z dvoh inshih znimayetsya vihidnij signal Odin z vidiv bagatopolyusnikiv Shematichne zobrazhennya chotiripolyusnika z poznachennya vhidnih i vihidnih parametriv Prikladom chotiripolyusnika ye pidsilyuvach i bud yakij prilad zi vhodom ta vihodom priznachenij dlya peredachi j pererobki signaliv Okremi funkcionalni bloki v radiotehnichnih chi elektronnih shemah tezh ye chotiripolyusnikami Signal sho podayetsya na vhid chotiripolyusnika mozhna oharakterizuvati vhidnim strumom I1 displaystyle I 1 i naprugoyu V1 displaystyle V 1 a signal na vihodi harakterizuyetsya vihidnimi strumom I2 displaystyle I 2 i naprugoyu V2 displaystyle V 2 Chotiripolyusniki mozhut mati u svoyemu skladi yak linijni tak i nelinijni elementi Dlya chotiripolyusnika z linijnimi elementami isnuye linijnij vzayemozv yazok mizh vhidnimi i vihidnimi velichinami HarakteristikiZv yazok mizh vhidnimi j vihidnimi signalami mozhna podati u viglyadi shesti matrichnih zalezhnostej koeficiyenti yakih ye harakteristikami chotiripolyusnika Rezhim korotkogo zamikannya i holostij hid yak na vhodi tak i na vihodi vikoristovuyutsya dlya eksperimentalnogo viznachennya parametriv chotiripolyusnika Pri comu shema chotiripolyusnika mozhe buti yak zavgodno skladnoyu abo vzagali nevidomoyu z parametri V1V2 z11z12z21z22 I1I2 displaystyle left begin array c V 1 V 2 end array right left begin array cc z 11 amp z 12 z 21 amp z 22 end array right left begin array c I 1 I 2 end array right z11 U1I1 I2 0z12 U1I2 I1 0 displaystyle z 11 U 1 over I 1 bigg I 2 0 qquad z 12 U 1 over I 2 bigg I 1 0 z21 U2I1 I2 0z22 U2I2 I1 0 displaystyle z 21 U 2 over I 1 bigg I 2 0 qquad z 22 U 2 over I 2 bigg I 1 0 Usi koeficiyenti zij displaystyle z ij mayut rozmirnist oporu tobto vimiryuyutsya v sistemi SI v omah y parametri y parametri vikoristovuyutsya todi koli abo vihid abo vhid chotiripolyusnika zamknenij nakorotko i vidpovidne padinnya naprugi dorivnyuye nulyu I1I2 y11y12y21y22 V1V2 displaystyle left begin array c I 1 I 2 end array right left begin array cc y 11 amp y 12 y 21 amp y 22 end array right left begin array c V 1 V 2 end array right de y11 I1V1 V2 0y12 I1V2 V1 0 displaystyle y 11 I 1 over V 1 bigg V 2 0 qquad y 12 I 1 over V 2 bigg V 1 0 y21 I2V1 V2 0y22 I2V2 V1 0 displaystyle y 21 I 2 over V 1 bigg V 2 0 qquad y 22 I 2 over V 2 bigg V 1 0 h parametri h parametri vikoristovuyut dlya opisu tranzistoriv u rezhimi malogo signalu V1I2 h11h12h21h22 I1V2 displaystyle V 1 choose I 2 begin pmatrix h 11 amp h 12 h 21 amp h 22 end pmatrix I 1 choose V 2 de h11 V1I1 V2 0h12 V1V2 I1 0 displaystyle h 11 V 1 over I 1 bigg V 2 0 qquad h 12 V 1 over V 2 bigg I 1 0 h21 I2I1 V2 0h22 I2V2 I1 0 displaystyle h 21 I 2 over I 1 bigg V 2 0 qquad h 22 I 2 over V 2 bigg I 1 0 g parametri I1V2 g11g12g21g22 V1I2 displaystyle I 1 choose V 2 begin pmatrix g 11 amp g 12 g 21 amp g 22 end pmatrix V 1 choose I 2 de g11 I1V1 I2 0g12 I1I2 V1 0 displaystyle g 11 I 1 over V 1 bigg I 2 0 qquad g 12 I 1 over I 2 bigg V 1 0 g21 V2V1 I2 0g22 V2I2 V1 0 displaystyle g 21 V 2 over V 1 bigg I 2 0 qquad g 22 V 2 over I 2 bigg V 1 0 a parametri U1I1 a11a12a21a22 U2I2 displaystyle left begin array c U 1 I 1 end array right left begin array cc a 11 amp a 12 a 21 amp a 22 end array right left begin array c U 2 I 2 end array right de a11 U1U2 I2 0a12 U1I2 U2 0 displaystyle a 11 U 1 over U 2 bigg I 2 0 qquad a 12 U 1 over I 2 bigg U 2 0 a21 I1U2 I2 0a22 I1I2 U2 0 displaystyle a 21 I 1 over U 2 bigg I 2 0 qquad a 22 I 1 over I 2 bigg U 2 0 z y a h g parametri zv yazani mizh soboyu i vikoristannya togo chi inshogo z nih zalezhit vid zruchnosti dlya kozhnogo konkretnogo chotiripolyusnika Ochevidno sho dlya garmonichnih kolivan znachennya parametriv mozhut buti kompleksnimi Znachennya yih moduliv viznachayetsya vidnoshennyam diyuchih znachen vidpovidnih strumiv chi naprug a argumentiv velichinoyu zsuvu faz mizh nimi Vikoristovuyuchi znachennya a parametriv legko mozhna viznachiti taki vazhlivi harakteristiki chotiripolyusnika yak koeficiyent peredachi po strumu ta napruzi vhidnij ta vihidnij opori Ekvivalentna shema chotiripolyusnikaEkvivalentni shemi chotiripolyusnika Elektrichna shema realnogo chotiripolyusnika mozhe buti skladnoyu ne vsi nominali shemi mozhut buti vidomimi krim togo voni mozhut buti nedostupnimi dlya vimiryuvan Tomu vazhlivoyu ye zadacha zamini realnogo chotiripolyusnika ekvivalentnoyu shemoyu Ekvivalentnoyu shemoyu chotiripolyusnika nazivayut taku shemu yakoyu mozhna zaminiti realnij chotiripolyusnik pri chomu znachennya strumiv i naprug na vhidnih ta vihidnih polyusah pislya zamini ne zminyuyetsya Zvichajno shemi zamishennya vibirayut takim chinom shob kilkist dvopolyusnikiv z yakih skladayetsya shema zamishennya bula minimalnoyu Najposhirenishimi ye T i P podibni shemi zamishennya Shemi zamishennya ye rivnopravnimi i vibirayutsya vihodyachi z togo yaka z nih krashe vidobrazhaye fizichnu prirodu zmishuvanogo chotiripolyusnika Yaksho realnij chotiripolyusnik pasivnij todi ekvivalentni shemi zamishennya sproshuyutsya E J 0 Literatura1 Atabekov G I OTC Osnovy teorii cepej 1968 PosilannyaCe nezavershena stattya pro elektroniku Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi