Тадеуш Корзон (пол. Tadeusz Korzon; *9 листопада 1839, Мінськ — †18 березня 1918, Варшава) — польський історик. Видатний представник варшавської історичної школи, відомий як автор монографій, підручників з загальної історії, статей з теорії та методики історичного дослідження, історіографії, член Краківської Академії наук (1902 рік).
Тадеуш Корзон | |
---|---|
пол. Tadeusz Korzon | |
Народився | 9 листопада 1839 Мінськ, Російська імперія[1] |
Помер | 18 березня 1918 (78 років) або 8 березня 1918 (78 років) Варшава, Королівство Польське[1] |
Поховання | Повонзківський цвинтар |
Країна | Російська імперія Республіка Польща |
Діяльність | історик, бібліотекар |
Alma mater | МДУ |
Галузь | історія |
Заклад | Q59773110? d |
Членство | d Варшавське наукове товариство |
Війна | Польське повстання 1863—1864 |
Тадеуш Корзон у Вікісховищі |
Пристрасть до історії виразно розвинулась в нього лише в Москві, де навчаючись на юридичному факультеті Московського університету(1855—1859) слухав курси історії професорів Грановського і , товаришував з Лімановським і .
Кандидатська дисертація Корзона на тему «Порівняльний погляд на французький та англійський кримінальні процеси» була нагороджена золотою медаллю і надрукована в 1861 році в «Журналі Міністерства Юстиції».
Під впливом значного (до 600 осіб) земляцтва польських студентів, які були зорганізовані в «Загал», з переважно демократично-патріотичними поглядами, закінчивши навчання, відхилив пропозицію професора , щоб при ньому навчатись на професора правника, і осів в Ковно на посаді вчителя гімназії (1859—1861).
З 1861 року був секретарем у Тимчасовому комітеті, потім в губернській управі з селянських справ; цю важливу для польського суспільства громадську діяльність було перервано відголосками маніфестацій з Варшави напередодні повстання. Корзон поширював ці заклики, тобто народні жалі та патріотичні співи, у костелах на ковенщині. Коли раптом співи припинились, влада зрозуміла, що це не спонтанні прояви, а керована діяльність, і Тадеуш був спочатку заключний під домашній арешт, а потім в монастир кармелітів. Він був звинувачений у образі честі Монарха, оскільки на знайденому під час обшуку рукописі були замітки, як встановила експертиза, написані рукою Корзона, образливі для царів. На слідстві Тадеуш вів себе зарозуміло і був засуджений до смертної кари. Пізніше вирок суду був замінений адміністративною депортацією на Урал.
У супроводі своєї жінки Ядвіги, з якою одружився 27 жовтня 1862 року у в'язниці, Корзон провів в Уфі, а потім в Оренбурзі, 5 років і там пережив період січневого повстання.
Після заборони полякам читати лекції з метою отримання прибутку становище Корзонів стало критичним. Від голоду Корзон рятувався займаючись живописом, фотографуванням і кресленням. В цей час він також захопився читанням книг.
Лише указ від 17 травня 1867 уможливив повернення Корзуна через Самару, Москву і Санкт-Петербург до Литви, але його гарячий прийом місцевими польськими колами схилив поліцію до видворення Корзонів з Литви до Пйотркува-Трибунальського де вони провели ще два роки під наглядом і без сталих доходів.
Нарешті в вересні 1869 р. Корзони оселились у Варшаві; аж до 1883 р. їм були не доступні так звані західні провінції, тобто Литва та Русь.
Перші тридцять років у Польщі (1867—1897) пережив Корзун зі своєю вірною і хороброю супутницею життя у важких умовах. Спочатку він працював приватним викладачем російської мови, допомагав собі перекладами, а потім влаштувалася на скромну посаду на Привіслінській залізниці. У 1876-86 роках викладав Школі Економіки ім. Кроненберга. Жив він в основному за рахунок друку статей у часописах, таких як «Tygodnik illustrowany», «Kłosy», «Ateneum», «Biblioteka Warszawska», «Muzeum», «Niwa», «Kwartalnik Historyczny».
Наукова діяльність
Як результат лекцій, що читались ще в Оренбурзі, в 1872 р. він видав у Варшаві «Kurs historii wieków średnich». У 1873 році Корзон видав переклад двотомника «Історія розумового розвитку Європи» («Dzieje rozwoju umysłowego Europy») Джона Драппера та трактат про антирелігійні тенденції, про який потім він згадує неохоче.
В ці роки він цікавився первісною культурою, стародавньою історією, історіософією , позитивістською соціологією і свідомо відмежовував від цих наук історію в традиційному її значенні.
Поступово набуваючи свободу пересування він зміг узяти участь у роботі антропологічного конгресу у Вроцлаві в 1884 році. Все це було ніби підготовчою стадією до виконання двох головних місій, які він собі обрав — «вчителя народу» і науковця.
Будучи глибоко переконаним в виховному значенні історії, виказував свої думки у справі реформи викладання історії в Галичині («O nauczaniu historii z powodu zamierzonej reformy szkól średnich w Galicji» (1882).
Як він розумів це завдання, показано в підручниках, пристосованих до інтелектуального рівня молоді. «Елементарним методом» він розпочав з «Стародавньої історії» («Historyja starożytna» (1876), далі для підлітків була «Історія Середніх віків» («Historya wieków średnich» (1884), а для більш старших дітей і дорослих «Новітня історія» у двох томах («Historyja nowożytna» (1889 і 1903).
На ширші сфери інтелігенції Корзон впливав через свої численні статті у «Великій загальній ілюстрованій енциклопедії», до редакційного комітету якої він входив з 1889 по 1901 роки.
Праці
- «Нова історія стародавньої Месапотаміі і Ірану» «Nowe dzieje starożytnéj Mezopotamii i Iranu» (Biblioteka warszawska, — 1872 — Tom 1. — s. 223—254);
- «Курс історії середніх віків» («Kurs historyi wieków średnich» (1872)) (пол.)
- «Historycy pozytywisci: Buckle, Draper, Kolb» (Biblioteka warszawska, — 1870 — Tom 3. — s. 42-72)
- «Poranek filozofii greckiej» («Bibl. Warsżawska»),
- «Ludzie przehistoriczny» («Tygodnik illustrowany»),
- «Historyja starożytna wyłożona sposobem elementarnym» (1876),
- «Stan ekonomiczny Polski w latach 1782—1792» (Ateneum. — 1877 — Tom 2: zeszyt 5 (s. 217—246), zeszyt 6 (s. 572—622), Tom 3: zeszyt 7 (s. 149—178), Tom 4: zeszyt 11 (s. 326—378), zeszyt 12 (s. 580—657)),
- «O życiu umysłowlém Grecyi» («Tyg. Ill.»),
- «Historyk w obec swego narodu i w obec ludzkosci» (там же, 1878).
- «Новітня історія» («Historyja nowożytna» T. 1, Do 1648 roku[недоступне посилання з липня 2019] (1889) (пол.) T. 2, od 1649 do 1788 roku (1903)) (пол.)
- «Грошова система Польщі» («System monetarny w Polsce») (1891) (пол.)
- «Костюшко. Біографія написана на підставі документів» («Kościuszko. Biografia z dokumentów wysnuta» (1896)) (пол.)
- «Внутрішня історія Польщі за часів Станіслава Августа (1764—1794)» («Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764 — 1794)» Tom 1 (1897) Tom 2 (1897) Tom 3 (1897) Tom 4 (1897) Tom 5 (1897) Tom 6 (1898) Zamknicie dziejów (1899) (пол.)
- «Доля і недоля Яна Собеського 1629—1674» («Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629—1674» Tom 1 (1898) Tom 2 (1898) Tom 3) (1898) (пол.)
- «Ким і чим був Костюшко» («Kim i czem był Kościuszko» (1907)) (пол.)
- «Мінськ у середині XIX століття: із власних спогадів» («Mińsk w połowie XIX wieku: ze wspomnień osobistych») (1908) (пол.)
- «Грюнвальд: уривок з військової історії Польщі» («Grunwald: ustęp z dziejów wojennych Polski» (1910)) (пол.)
- «Мій щоденник до часів заняття історією» («Mój pamiętnik przedhistoryczny» (1912)) (пол.)
- «Нариси історії торгівлі» («Historya handlu w zarysie» (1914)) (пол.)
- «Історія Польщі» («Historya Polski» (1918)) (пол.)
- «Історія воєн та військової справи у Польщі» («Dzieje wojen i wojskowości w Polsce» Tom 1 (1923) Tom 2 (1923) Tom 3 (1923)) (пол.)
Примітки
- Deutsche Nationalbibliothek Record #1020454393 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
Посилання
- Корзон Тадеуш // Юридична енциклопедія : [у 6 т.] / ред. кол.: Ю. С. Шемшученко (відп. ред.) [та ін.]. — К. : Українська енциклопедія ім. М. П. Бажана, 2001. — Т. 3 : К — М. — 792 с. — .
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej z takim im yam Tadeush Tadeush Korzon pol Tadeusz Korzon 9 listopada 1839 18391109 Minsk 18 bereznya 1918 Varshava polskij istorik Vidatnij predstavnik varshavskoyi istorichnoyi shkoli vidomij yak avtor monografij pidruchnikiv z zagalnoyi istoriyi statej z teoriyi ta metodiki istorichnogo doslidzhennya istoriografiyi chlen Krakivskoyi Akademiyi nauk 1902 rik Tadeush Korzonpol Tadeusz KorzonNarodivsya 9 listopada 1839 1839 11 09 Minsk Rosijska imperiya 1 Pomer 18 bereznya 1918 1918 03 18 78 rokiv abo 8 bereznya 1918 1918 03 08 78 rokiv Varshava Korolivstvo Polske 1 Pohovannya Povonzkivskij cvintarKrayina Rosijska imperiya Respublika PolshaDiyalnist istorik bibliotekarAlma mater MDUGaluz istoriyaZaklad Q59773110 dChlenstvo d Varshavske naukove tovaristvoVijna Polske povstannya 1863 1864 Tadeush Korzon u Vikishovishi Pristrast do istoriyi virazno rozvinulas v nogo lishe v Moskvi de navchayuchis na yuridichnomu fakulteti Moskovskogo universitetu 1855 1859 sluhav kursi istoriyi profesoriv Granovskogo i tovarishuvav z Limanovskim i Kandidatska disertaciya Korzona na temu Porivnyalnij poglyad na francuzkij ta anglijskij kriminalni procesi bula nagorodzhena zolotoyu medallyu i nadrukovana v 1861 roci v Zhurnali Ministerstva Yusticiyi Pid vplivom znachnogo do 600 osib zemlyactva polskih studentiv yaki buli zorganizovani v Zagal z perevazhno demokratichno patriotichnimi poglyadami zakinchivshi navchannya vidhiliv propoziciyu profesora shob pri nomu navchatis na profesora pravnika i osiv v Kovno na posadi vchitelya gimnaziyi 1859 1861 Z 1861 roku buv sekretarem u Timchasovomu komiteti potim v gubernskij upravi z selyanskih sprav cyu vazhlivu dlya polskogo suspilstva gromadsku diyalnist bulo perervano vidgoloskami manifestacij z Varshavi naperedodni povstannya Korzon poshiryuvav ci zakliki tobto narodni zhali ta patriotichni spivi u kostelah na kovenshini Koli raptom spivi pripinilis vlada zrozumila sho ce ne spontanni proyavi a kerovana diyalnist i Tadeush buv spochatku zaklyuchnij pid domashnij aresht a potim v monastir karmelitiv Vin buv zvinuvachenij u obrazi chesti Monarha oskilki na znajdenomu pid chas obshuku rukopisi buli zamitki yak vstanovila ekspertiza napisani rukoyu Korzona obrazlivi dlya cariv Na slidstvi Tadeush viv sebe zarozumilo i buv zasudzhenij do smertnoyi kari Piznishe virok sudu buv zaminenij administrativnoyu deportaciyeyu na Ural U suprovodi svoyeyi zhinki Yadvigi z yakoyu odruzhivsya 27 zhovtnya 1862 roku u v yaznici Korzon proviv v Ufi a potim v Orenburzi 5 rokiv i tam perezhiv period sichnevogo povstannya Pislya zaboroni polyakam chitati lekciyi z metoyu otrimannya pributku stanovishe Korzoniv stalo kritichnim Vid golodu Korzon ryatuvavsya zajmayuchis zhivopisom fotografuvannyam i kreslennyam V cej chas vin takozh zahopivsya chitannyam knig Lishe ukaz vid 17 travnya 1867 umozhliviv povernennya Korzuna cherez Samaru Moskvu i Sankt Peterburg do Litvi ale jogo garyachij prijom miscevimi polskimi kolami shiliv policiyu do vidvorennya Korzoniv z Litvi do Pjotrkuva Tribunalskogo de voni proveli she dva roki pid naglyadom i bez stalih dohodiv Nareshti v veresni 1869 r Korzoni oselilis u Varshavi azh do 1883 r yim buli ne dostupni tak zvani zahidni provinciyi tobto Litva ta Rus Pershi tridcyat rokiv u Polshi 1867 1897 perezhiv Korzun zi svoyeyu virnoyu i horobroyu suputniceyu zhittya u vazhkih umovah Spochatku vin pracyuvav privatnim vikladachem rosijskoyi movi dopomagav sobi perekladami a potim vlashtuvalasya na skromnu posadu na Privislinskij zaliznici U 1876 86 rokah vikladav Shkoli Ekonomiki im Kronenberga Zhiv vin v osnovnomu za rahunok druku statej u chasopisah takih yak Tygodnik illustrowany Klosy Ateneum Biblioteka Warszawska Muzeum Niwa Kwartalnik Historyczny Naukova diyalnistYak rezultat lekcij sho chitalis she v Orenburzi v 1872 r vin vidav u Varshavi Kurs historii wiekow srednich U 1873 roci Korzon vidav pereklad dvotomnika Istoriya rozumovogo rozvitku Yevropi Dzieje rozwoju umyslowego Europy Dzhona Drappera ta traktat pro antireligijni tendenciyi pro yakij potim vin zgaduye neohoche V ci roki vin cikavivsya pervisnoyu kulturoyu starodavnoyu istoriyeyu istoriosofiyeyu pozitivistskoyu sociologiyeyu i svidomo vidmezhovuvav vid cih nauk istoriyu v tradicijnomu yiyi znachenni Postupovo nabuvayuchi svobodu peresuvannya vin zmig uzyati uchast u roboti antropologichnogo kongresu u Vroclavi v 1884 roci Vse ce bulo nibi pidgotovchoyu stadiyeyu do vikonannya dvoh golovnih misij yaki vin sobi obrav vchitelya narodu i naukovcya Buduchi gliboko perekonanim v vihovnomu znachenni istoriyi vikazuvav svoyi dumki u spravi reformi vikladannya istoriyi v Galichini O nauczaniu historii z powodu zamierzonej reformy szkol srednich w Galicji 1882 Yak vin rozumiv ce zavdannya pokazano v pidruchnikah pristosovanih do intelektualnogo rivnya molodi Elementarnim metodom vin rozpochav z Starodavnoyi istoriyi Historyja starozytna 1876 dali dlya pidlitkiv bula Istoriya Serednih vikiv Historya wiekow srednich 1884 a dlya bilsh starshih ditej i doroslih Novitnya istoriya u dvoh tomah Historyja nowozytna 1889 i 1903 Na shirshi sferi inteligenciyi Korzon vplivav cherez svoyi chislenni statti u Velikij zagalnij ilyustrovanij enciklopediyi do redakcijnogo komitetu yakoyi vin vhodiv z 1889 po 1901 roki Praci Nova istoriya starodavnoyi Mesapotamii i Iranu Nowe dzieje starozytnej Mezopotamii i Iranu Biblioteka warszawska 1872 Tom 1 s 223 254 Kurs istoriyi serednih vikiv Kurs historyi wiekow srednich 1872 pol Historycy pozytywisci Buckle Draper Kolb Biblioteka warszawska 1870 Tom 3 s 42 72 Poranek filozofii greckiej Bibl Warszawska Ludzie przehistoriczny Tygodnik illustrowany Historyja starozytna wylozona sposobem elementarnym 1876 Stan ekonomiczny Polski w latach 1782 1792 Ateneum 1877 Tom 2 zeszyt 5 s 217 246 zeszyt 6 s 572 622 Tom 3 zeszyt 7 s 149 178 Tom 4 zeszyt 11 s 326 378 zeszyt 12 s 580 657 O zyciu umyslowlem Grecyi Tyg Ill Historyk w obec swego narodu i w obec ludzkosci tam zhe 1878 Novitnya istoriya Historyja nowozytna T 1 Do 1648 roku nedostupne posilannya z lipnya 2019 1889 pol T 2 od 1649 do 1788 roku 1903 pol Groshova sistema Polshi System monetarny w Polsce 1891 pol Kostyushko Biografiya napisana na pidstavi dokumentiv Kosciuszko Biografia z dokumentow wysnuta 1896 pol Vnutrishnya istoriya Polshi za chasiv Stanislava Avgusta 1764 1794 Wewnetrzne dzieje Polski za Stanislawa Augusta 1764 1794 Tom 1 1897 Tom 2 1897 Tom 3 1897 Tom 4 1897 Tom 5 1897 Tom 6 1898 Zamknicie dziejow 1899 pol Dolya i nedolya Yana Sobeskogo 1629 1674 Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629 1674 Tom 1 1898 Tom 2 1898 Tom 3 1898 pol Kim i chim buv Kostyushko Kim i czem byl Kosciuszko 1907 pol Minsk u seredini XIX stolittya iz vlasnih spogadiv Minsk w polowie XIX wieku ze wspomnien osobistych 1908 pol Gryunvald urivok z vijskovoyi istoriyi Polshi Grunwald ustep z dziejow wojennych Polski 1910 pol Mij shodennik do chasiv zanyattya istoriyeyu Moj pamietnik przedhistoryczny 1912 pol Narisi istoriyi torgivli Historya handlu w zarysie 1914 pol Istoriya Polshi Historya Polski 1918 pol Istoriya voyen ta vijskovoyi spravi u Polshi Dzieje wojen i wojskowosci w Polsce Tom 1 1923 Tom 2 1923 Tom 3 1923 pol PrimitkiDeutsche Nationalbibliothek Record 1020454393 Gemeinsame Normdatei 2012 2016 d Track Q27302d Track Q36578PosilannyaKorzon Tadeush Yuridichna enciklopediya u 6 t red kol Yu S Shemshuchenko vidp red ta in K Ukrayinska enciklopediya im M P Bazhana 2001 T 3 K M 792 s ISBN 966 7492 03 6