Священні печери мая — підземні карстові печери, що використовувалися народами цивілізації мая з культовими та побутовими цілями. Їхній статус був пов'язаний з міфологією та віруваннями давніх мая. на сьогодні виявлено близько 2000 таких печер. Мовою мая називалися актун.
Опис та значення
Згідно із класифікацією печери поділяють на 3 групи, відповідно до їхнього використання давніми мая: ритуальні місця; робочі місця для господарських потреб або тимчасові житла; шахти, які назвали депозитними камерами. Кожна категорія має свої характерні фізичні риси, які допомагають досліджувати щоденне життя стародавніх мая. Так, ритуальні печери використовувалися тільки жерцями.
У ритуальних печерах мая зводили стіни з кам'яної кладки, перемички і косяки, що свідчить про облаштування для ритуальних церемоній. Культовий характер їх пов'язаний з обрядовою та легендарною пам'ятю мая, коли їхні предки мешкали у печерах. Це відобразилася в їхніх віруваннях та міфах про Шибальбу, місце підземного світу. За іншою версією, культ печер могли привнести тольтеки або теотіуаканці.
Про проведені тут ритуальні церемонії свідчать знайдені петрогліфами і сині малюнками (колір, що має відношення до священного) рук, оленів і образів Чака (бога дощу). Тут існували священні води (сухуй-ха), до яких ніколи не доторкалися людські руки. Вони збиралися зі сталактитів в спеціально вигравіювані для цих цілей жорна. Сучасні мая досі збирають ритуальну рідину, яка застосовується в церемоніях в печерах подібних Актун-Усіль в муніципалітеті Машкану і Актун-Сабаха в Текаші.
Печеру Актун-Усіль використовували в астрономічних цілях де, на думку вчених, створювався календар для сільського господарства і суспільства в цілому. Тут знайдені червоні малюнки, начерки сторін світу і чисел.
Виявлені археологами в низці печер побутові предмети, зокрема жорна, миски і таці та інший керамічний посуд, що характеризує побут мешканців цих печер. Мая в разі необхідності добре тут облаштовувалися, перетворюючи систему печер на підземні міста. Деякі печери пов'язані з сенотами (своєрідними колодязями), а на півострові Юкатан існувало ціле священне місто з 11 храмів та 100-метровою дорогою. В інших печерах були знайдені фрески на стінах. Для таких, побутових цілей, стародавні мая освоювали печери з природним освітленням, зокрема Ель-Рамональ в муніципалітеті Текаш.
Третій тип печер використовувався для видобутку мінералів і глини, яку використовували для виготовлення кераміки або для фінішної обробки будинків. До цього виду печер належить Актун Хо'он в Текаші. Оскільки існувало правило, відповідно до якого кожен певний період часу всі господарські інструменти знищувалися, то їх відносили в печери.
Дослідження
Перші дослідження печер мая розпочалися у 1939 році, коли було знайдено вхід до печери Баланканче, що неподалік від Чичен-Іци. У 1954 році в цій печері Хосе Умберто Гомес виявив святилище, яке складалося з «Вівтаря ягуара» і «Вівтаря незайманих вод». Надалі вдалося встановити приблизний час спорудження — 842 рік.
У 1997 році Національним інститутом антропології і історії Мексики започатковано проєкт «Печери: опис доіспанських культурних свідоцтв в області Пуук» для збереження археологічної спадщини мая, визначення місць знаходження, розмірів і топографічних особливостей печер за допомоги супутника. Досліджується область Пуук, що охоплює південь і південний сход штату Юкатан, охоплює археологічні зони Ушмаль, Чакмультун і Ошкінток. На сьогодні описано 300 печер.
Інформація, здобута в цих печерах, підтверджує традиції і звичаї, описані в історичних джерелах. Усередині них були виявлені сліди ритуальної та господарської діяльності, цікаві з точки зору археології.
Джерела
- Morehart, Christopher T. (2005). Plants and Caves in Ancient Maya Society. In Stone Houses and Earth Lords: Maya Religion in the Cave Context. Edited by Keith M. Prufer and James E. Brady, pp. 167—185. U of Colorado P, Boulder, Colorado.
- Brady, James E. and Keith M. Prufer (2005). Maya Cave Archaeology: A New Look at Religion and Cosmology. In Stone Houses and Earth Lords: Maya Religion in the Cave Context. Edited by Keith M. Prufer and James E. Brady, pp. 365—379. U of Colorado P, Boulder, Colorado.
- Maya Caves and Caverns Registration Continues
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Svyashenni pecheri maya pidzemni karstovi pecheri sho vikoristovuvalisya narodami civilizaciyi maya z kultovimi ta pobutovimi cilyami Yihnij status buv pov yazanij z mifologiyeyu ta viruvannyami davnih maya na sogodni viyavleno blizko 2000 takih pecher Movoyu maya nazivalisya aktun Pechera BalankancheOpis ta znachennyaZgidno iz klasifikaciyeyu pecheri podilyayut na 3 grupi vidpovidno do yihnogo vikoristannya davnimi maya ritualni miscya robochi miscya dlya gospodarskih potreb abo timchasovi zhitla shahti yaki nazvali depozitnimi kamerami Kozhna kategoriya maye svoyi harakterni fizichni risi yaki dopomagayut doslidzhuvati shodenne zhittya starodavnih maya Tak ritualni pecheri vikoristovuvalisya tilki zhercyami U ritualnih pecherah maya zvodili stini z kam yanoyi kladki peremichki i kosyaki sho svidchit pro oblashtuvannya dlya ritualnih ceremonij Kultovij harakter yih pov yazanij z obryadovoyu ta legendarnoyu pam yatyu maya koli yihni predki meshkali u pecherah Ce vidobrazilasya v yihnih viruvannyah ta mifah pro Shibalbu misce pidzemnogo svitu Za inshoyu versiyeyu kult pecher mogli privnesti tolteki abo teotiuakanci Pro provedeni tut ritualni ceremoniyi svidchat znajdeni petroglifami i sini malyunkami kolir sho maye vidnoshennya do svyashennogo ruk oleniv i obraziv Chaka boga doshu Tut isnuvali svyashenni vodi suhuj ha do yakih nikoli ne dotorkalisya lyudski ruki Voni zbiralisya zi stalaktitiv v specialno vigraviyuvani dlya cih cilej zhorna Suchasni maya dosi zbirayut ritualnu ridinu yaka zastosovuyetsya v ceremoniyah v pecherah podibnih Aktun Usil v municipaliteti Mashkanu i Aktun Sabaha v Tekashi Pecheru Aktun Usil vikoristovuvali v astronomichnih cilyah de na dumku vchenih stvoryuvavsya kalendar dlya silskogo gospodarstva i suspilstva v cilomu Tut znajdeni chervoni malyunki nacherki storin svitu i chisel Viyavleni arheologami v nizci pecher pobutovi predmeti zokrema zhorna miski i taci ta inshij keramichnij posud sho harakterizuye pobut meshkanciv cih pecher Maya v razi neobhidnosti dobre tut oblashtovuvalisya peretvoryuyuchi sistemu pecher na pidzemni mista Deyaki pecheri pov yazani z senotami svoyeridnimi kolodyazyami a na pivostrovi Yukatan isnuvalo cile svyashenne misto z 11 hramiv ta 100 metrovoyu dorogoyu V inshih pecherah buli znajdeni freski na stinah Dlya takih pobutovih cilej starodavni maya osvoyuvali pecheri z prirodnim osvitlennyam zokrema El Ramonal v municipaliteti Tekash Tretij tip pecher vikoristovuvavsya dlya vidobutku mineraliv i glini yaku vikoristovuvali dlya vigotovlennya keramiki abo dlya finishnoyi obrobki budinkiv Do cogo vidu pecher nalezhit Aktun Ho on v Tekashi Oskilki isnuvalo pravilo vidpovidno do yakogo kozhen pevnij period chasu vsi gospodarski instrumenti znishuvalisya to yih vidnosili v pecheri DoslidzhennyaPershi doslidzhennya pecher maya rozpochalisya u 1939 roci koli bulo znajdeno vhid do pecheri Balankanche sho nepodalik vid Chichen Ici U 1954 roci v cij pecheri Hose Umberto Gomes viyaviv svyatilishe yake skladalosya z Vivtarya yaguara i Vivtarya nezajmanih vod Nadali vdalosya vstanoviti pribliznij chas sporudzhennya 842 rik U 1997 roci Nacionalnim institutom antropologiyi i istoriyi Meksiki zapochatkovano proyekt Pecheri opis doispanskih kulturnih svidoctv v oblasti Puuk dlya zberezhennya arheologichnoyi spadshini maya viznachennya misc znahodzhennya rozmiriv i topografichnih osoblivostej pecher za dopomogi suputnika Doslidzhuyetsya oblast Puuk sho ohoplyuye pivden i pivdennij shod shtatu Yukatan ohoplyuye arheologichni zoni Ushmal Chakmultun i Oshkintok Na sogodni opisano 300 pecher Informaciya zdobuta v cih pecherah pidtverdzhuye tradiciyi i zvichayi opisani v istorichnih dzherelah Useredini nih buli viyavleni slidi ritualnoyi ta gospodarskoyi diyalnosti cikavi z tochki zoru arheologiyi DzherelaMorehart Christopher T 2005 Plants and Caves in Ancient Maya Society In Stone Houses and Earth Lords Maya Religion in the Cave Context Edited by Keith M Prufer and James E Brady pp 167 185 U of Colorado P Boulder Colorado Brady James E and Keith M Prufer 2005 Maya Cave Archaeology A New Look at Religion and Cosmology In Stone Houses and Earth Lords Maya Religion in the Cave Context Edited by Keith M Prufer and James E Brady pp 365 379 U of Colorado P Boulder Colorado Maya Caves and Caverns Registration Continues