Капіля́рність (рос. капиллярность; англ. capillarity; нім. Kapilarität f) — явище зміни висоти рівня рідини в капілярах, що пов'язане із змочуванням поверхні мікропор і капілярів рідиною.
Загальний опис
Капілярність виявляється в русі рідини по них (підняття при змочуванні, відштовхування при незмочуванні) завдяки додатковим силам під криволінійним меніском. Висота h підняття змочувальної рідини в капілярі залежить від коефіцієнта поверхневого натягу рідини; крайового кута змочування; r — радіусу трубки; густини рідини; прискорення вільного падіння.
Рідина в капілярі піднімається або опускається на таку висоту h, при якій тиск стовпа рідини (гідростатичний тиск) зрівноважується надлишковим, капілярним тиском. Висота підняття (опускання) рідини в капілярі обернено пропорціональна його радіусу. В тонких капілярах рідина піднімається досить високо. Так, при повному змочуванні вода в капілярі діаметром 10 мкм піднімається на висоту h = 3 м.
Електрокапілярність
Див. докладніше Електрокапілярні явища
Електрокапілярність проявляється в залежності поверхневого натягу від електричного стану міжфазної поверхні.
Електрокапілярні явища — явища, що виникають при існуванні різниці електричних напруг між дотичними тілами і пов'язані із залежністю від потенціалу електрода поверхневого натягу на межі електрода і електроліту. Залежність коефіцієнта тертя електрода, змочуваності і твердості від його потенціалу також відноситься до електрокапілярних явищам.
Капілярність у грунтах і гірських породах
Висота капілярного здіймання рідини в порах є обернено пропорційною до діаметра пор. Розміри пор у породі збільшуються залежно від розмірів часток, що її складають. Практично можна вважати, що за величини часток породи понад 2 мм капілярне здіймання відсутнє. У пісків середньої за розмірами зернистості воно складає 15–35 см, у супісків – 100–150 см i у глин – 400–500 cм. Час капілярного здіймання до граничної висоти для різних порід є різним. Встановлено, що чим більшою є висота капілярного здіймання, тим меншою є швидкість самого підйому.
Капілярні явища в одних випадках приносять користь, в інших – шкоду. Завдяки висхідному капілярному руху рослини отримують водне живлення з глибших шарів. А ось у районах поширення високомінералізованих підземних вод капілярний висхідний рух призводить до засолення ґрунтів i утворення солончаків. Це явище шкідливо позначається на стійкості порід у підвалах споруд i на стійкості схилів. Тому з капілярним явищем у породах часто доводиться боротися.
Див. також
Література
- Мала гірнича енциклопедія : у 3 т. / за ред. В. С. Білецького. — Д. : Донбас, 2004. — Т. 1 : А — К. — 640 с. — .
- Біленко І. І. Фізичний словник. — К.: Вища школа, Головне видав. 1979. — 336 с.
- Физическая энциклопедия. Т.2. Гл.ред. А. М. Прохоров. М.:Сов.энциклопедия. 1988.
- Айвазов В. В. Практикум по химии поверхностных явлений и адсорбции.- М.: Высшая школа, 1973. — 206 с.
Це незавершена стаття з фізики. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kapilya rnist ros kapillyarnost angl capillarity nim Kapilaritat f yavishe zmini visoti rivnya ridini v kapilyarah sho pov yazane iz zmochuvannyam poverhni mikropor i kapilyariv ridinoyu Kapilyarnij efekt u tonkih trubkah riznoyi tovshini j z riznim zmochuvannyamZagalnij opisKapilyarnist viyavlyayetsya v rusi ridini po nih pidnyattya pri zmochuvanni vidshtovhuvannya pri nezmochuvanni zavdyaki dodatkovim silam pid krivolinijnim meniskom Visota h pidnyattya zmochuvalnoyi ridini v kapilyari zalezhit vid koeficiyenta poverhnevogo natyagu ridini krajovogo kuta zmochuvannya r radiusu trubki gustini ridini priskorennya vilnogo padinnya Ridina v kapilyari pidnimayetsya abo opuskayetsya na taku visotu h pri yakij tisk stovpa ridini gidrostatichnij tisk zrivnovazhuyetsya nadlishkovim kapilyarnim tiskom Visota pidnyattya opuskannya ridini v kapilyari oberneno proporcionalna jogo radiusu V tonkih kapilyarah ridina pidnimayetsya dosit visoko Tak pri povnomu zmochuvanni voda v kapilyari diametrom 10 mkm pidnimayetsya na visotu h 3 m ElektrokapilyarnistDiv dokladnishe Elektrokapilyarni yavisha Elektrokapilyarnist proyavlyayetsya v zalezhnosti poverhnevogo natyagu vid elektrichnogo stanu mizhfaznoyi poverhni Elektrokapilyarni yavisha yavisha sho vinikayut pri isnuvanni riznici elektrichnih naprug mizh dotichnimi tilami i pov yazani iz zalezhnistyu vid potencialu elektroda poverhnevogo natyagu na mezhi elektroda i elektrolitu Zalezhnist koeficiyenta tertya elektroda zmochuvanosti i tverdosti vid jogo potencialu takozh vidnositsya do elektrokapilyarnih yavisham Kapilyarnist u gruntah i girskih porodahVisota kapilyarnogo zdijmannya ridini v porah ye oberneno proporcijnoyu do diametra por Rozmiri por u porodi zbilshuyutsya zalezhno vid rozmiriv chastok sho yiyi skladayut Praktichno mozhna vvazhati sho za velichini chastok porodi ponad 2 mm kapilyarne zdijmannya vidsutnye U piskiv serednoyi za rozmirami zernistosti vono skladaye 15 35 sm u supiskiv 100 150 sm i u glin 400 500 cm Chas kapilyarnogo zdijmannya do granichnoyi visoti dlya riznih porid ye riznim Vstanovleno sho chim bilshoyu ye visota kapilyarnogo zdijmannya tim menshoyu ye shvidkist samogo pidjomu Kapilyarni yavisha v odnih vipadkah prinosyat korist v inshih shkodu Zavdyaki vishidnomu kapilyarnomu ruhu roslini otrimuyut vodne zhivlennya z glibshih shariv A os u rajonah poshirennya visokomineralizovanih pidzemnih vod kapilyarnij vishidnij ruh prizvodit do zasolennya gruntiv i utvorennya solonchakiv Ce yavishe shkidlivo poznachayetsya na stijkosti porid u pidvalah sporud i na stijkosti shiliv Tomu z kapilyarnim yavishem u porodah chasto dovoditsya borotisya Div takozhkapilyarnij efekt kapilyarLiteraturaMala girnicha enciklopediya u 3 t za red V S Bileckogo D Donbas 2004 T 1 A K 640 s ISBN 966 7804 14 3 Bilenko I I Fizichnij slovnik K Visha shkola Golovne vidav 1979 336 s Fizicheskaya enciklopediya T 2 Gl red A M Prohorov M Sov enciklopediya 1988 Ajvazov V V Praktikum po himii poverhnostnyh yavlenij i adsorbcii M Vysshaya shkola 1973 206 s Ce nezavershena stattya z fiziki Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi