Гірничий удар (англ. rock bump, rock burst; нім. Gebirgsschlag, Bergschlag) — швидке руйнування критично напруженої частини масиву вугілля (порід), що прилягає до гірничої виробки.
Загальна інформація
Г.у. виникає внаслідок миттєвого перетворення в кінетичну енергію накопиченої в масиві потенційної енергії пружного стиснення масиву поблизу Г.у. та пружних деформацій вмісних порід.
Супроводжується викидом вугілля (порід) в гірничу виробку, її руйнуванням, сильним звуковим ефектом та виникненням потужної повітряної хвилі. Г.у. звичайно відбуваються при глибинах розробки понад 200 м.
За силою вияву виділяють стріляння, поштовхи, мікроудари і власне Г.у.
Способи боротьби з гірничими ударами
Боротьба з Г.у. ведеться:
- шляхом зниження гірничого тиску на пласт, рудне тіло за допомогою спец. поділу родовища на шахтні поля і порядку їх відробки, які виключають утворення ділянок з великою концентрацією напружень;
- випереджуючою відробкою безпечних, захисних, сусідніх пластів, шарів, покладів;
- бесціликовою технологією відробки, скороченням кількості гірн. виробок попереду фронту очисних робіт;
- зменшенням здатності пласта корисної копалини (породи) до накопичення пружної енергії (камуфлетними вибухами, нагнітанням води в пласт, розвантажувальними свердловинами і щілинами) та інш.
Обмеження сили вияву Г.у. досягається застосуванням саморозпірних прохідницьких комбайнів, щитів, податливого кріплення, оптимізацією параметрів буропідривних робіт, переходом на проведення гірничих виробок комбайнами, гідравлічним способом, вибуховим способом в режимі струсного висадження.
ГІРНИЧИЙ УДАР З РУЙНУВАННЯМ ПОРІД (ВУГІЛЛЯ) ПІДОШВИ (ПОКРІВЛІ) ВИРОБКИ
ГІРНИЧИЙ УДАР З РУЙНУВАННЯМ ПОРІД (ВУГІЛЛЯ) ПІДОШВИ (ПОКРІВЛІ) ВИРОБКИ — миттєве крихке руйнування порід підготовчої виробки, що супроводжується частковим або повним заповненням виробки зруйнованою породою, струсом масиву, різким звуком і пилоутворенням. Можливе раптове виділення газу або(і) раптовий викид вугілля та газу. Розвитку явища сприяє напружений стан масиву гірських порід, високі міцнісні і пружні властивості порід підошви (покрівлі) виробки, розташування за цими породами більш слабкої породи (вугілля), первинні посадки основної покрівлі в очисних вибоях, яка складена міцними породами. За спостереженнями, описаний Г.у. має місце коли ширина виробки знаходиться в межах (1,5-4)m, де m — потужність шару породи підошви (покрівлі), схильного до руйнування у формі Г.у. Попереджувальні ознаки явища відсутні.
ГІРНИЧО-ТЕКТОНІЧНИЙ УДАР
ГІРНИЧО-ТЕКТОНІЧНИЙ УДАР — миттєве крихке руйнування породи (вугілля) в глибині масиву з виникненням сейсмічної хвилі енергією 103—1010 Дж і більше, що спричиняє крихке руйнування крайової частини масиву (цілика) вугілля у формі гірничого удару. Г.-т.у. відрізняється підвищеною інтенсивністю, виявом одночасно в ряді гірничих виробок шахти або навіть сусідніх шахт. Характер руйнування виробок (ціликів) такий самий, як і при звичайних гірничих ударах, але може виявлятися більш інтенсивно. Умови виникнення Г.-т.у. теж такі ж, як і при звичайних гірничих ударах, але з обов'язковим деформуванням гірського масиву і появою сейсмічної хвилі. Розвитку Г.-т.у. сприяє напружений стан масиву гірських порід, високі міцнісні та пружні властивості вугілля і бічних порід, наявність струсів масиву, які викликані крихким руйнуванням гірських порід. Попереджувальні ознаки відсутні.
Література
- Мала гірнича енциклопедія : у 3 т. / за ред. В. С. Білецького. — Д. : Донбас, 2004. — Т. 1 : А — К. — 640 с. — .
Посилання
- Удар тектонічний // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К. : Тека, 2006.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Girnichij udar angl rock bump rock burst nim Gebirgsschlag Bergschlag shvidke rujnuvannya kritichno napruzhenoyi chastini masivu vugillya porid sho prilyagaye do girnichoyi virobki Zagalna informaciyaG u vinikaye vnaslidok mittyevogo peretvorennya v kinetichnu energiyu nakopichenoyi v masivi potencijnoyi energiyi pruzhnogo stisnennya masivu poblizu G u ta pruzhnih deformacij vmisnih porid Suprovodzhuyetsya vikidom vugillya porid v girnichu virobku yiyi rujnuvannyam silnim zvukovim efektom ta viniknennyam potuzhnoyi povitryanoyi hvili G u zvichajno vidbuvayutsya pri glibinah rozrobki ponad 200 m Za siloyu viyavu vidilyayut strilyannya poshtovhi mikroudari i vlasne G u Sposobi borotbi z girnichimi udaramiBorotba z G u vedetsya shlyahom znizhennya girnichogo tisku na plast rudne tilo za dopomogoyu spec podilu rodovisha na shahtni polya i poryadku yih vidrobki yaki viklyuchayut utvorennya dilyanok z velikoyu koncentraciyeyu napruzhen viperedzhuyuchoyu vidrobkoyu bezpechnih zahisnih susidnih plastiv shariv pokladiv bescilikovoyu tehnologiyeyu vidrobki skorochennyam kilkosti girn virobok poperedu frontu ochisnih robit zmenshennyam zdatnosti plasta korisnoyi kopalini porodi do nakopichennya pruzhnoyi energiyi kamufletnimi vibuhami nagnitannyam vodi v plast rozvantazhuvalnimi sverdlovinami i shilinami ta insh Obmezhennya sili viyavu G u dosyagayetsya zastosuvannyam samorozpirnih prohidnickih kombajniv shitiv podatlivogo kriplennya optimizaciyeyu parametriv buropidrivnih robit perehodom na provedennya girnichih virobok kombajnami gidravlichnim sposobom vibuhovim sposobom v rezhimi strusnogo visadzhennya GIRNIChIJ UDAR Z RUJNUVANNYaM PORID VUGILLYa PIDOShVI POKRIVLI VIROBKIGIRNIChIJ UDAR Z RUJNUVANNYaM PORID VUGILLYa PIDOShVI POKRIVLI VIROBKI mittyeve krihke rujnuvannya porid pidgotovchoyi virobki sho suprovodzhuyetsya chastkovim abo povnim zapovnennyam virobki zrujnovanoyu porodoyu strusom masivu rizkim zvukom i piloutvorennyam Mozhlive raptove vidilennya gazu abo i raptovij vikid vugillya ta gazu Rozvitku yavisha spriyaye napruzhenij stan masivu girskih porid visoki micnisni i pruzhni vlastivosti porid pidoshvi pokrivli virobki roztashuvannya za cimi porodami bilsh slabkoyi porodi vugillya pervinni posadki osnovnoyi pokrivli v ochisnih viboyah yaka skladena micnimi porodami Za sposterezhennyami opisanij G u maye misce koli shirina virobki znahoditsya v mezhah 1 5 4 m de m potuzhnist sharu porodi pidoshvi pokrivli shilnogo do rujnuvannya u formi G u Poperedzhuvalni oznaki yavisha vidsutni GIRNIChO TEKTONIChNIJ UDARGIRNIChO TEKTONIChNIJ UDAR mittyeve krihke rujnuvannya porodi vugillya v glibini masivu z viniknennyam sejsmichnoyi hvili energiyeyu 103 1010 Dzh i bilshe sho sprichinyaye krihke rujnuvannya krajovoyi chastini masivu cilika vugillya u formi girnichogo udaru G t u vidriznyayetsya pidvishenoyu intensivnistyu viyavom odnochasno v ryadi girnichih virobok shahti abo navit susidnih shaht Harakter rujnuvannya virobok cilikiv takij samij yak i pri zvichajnih girnichih udarah ale mozhe viyavlyatisya bilsh intensivno Umovi viniknennya G t u tezh taki zh yak i pri zvichajnih girnichih udarah ale z obov yazkovim deformuvannyam girskogo masivu i poyavoyu sejsmichnoyi hvili Rozvitku G t u spriyaye napruzhenij stan masivu girskih porid visoki micnisni ta pruzhni vlastivosti vugillya i bichnih porid nayavnist strusiv masivu yaki viklikani krihkim rujnuvannyam girskih porid Poperedzhuvalni oznaki vidsutni LiteraturaMala girnicha enciklopediya u 3 t za red V S Bileckogo D Donbas 2004 T 1 A K 640 s ISBN 966 7804 14 3 PosilannyaUdar tektonichnij Universalnij slovnik enciklopediya 4 te vid K Teka 2006