Повстання сестер Чинг — повстання лакв'єтів проти китайської влади в ханському командирстві Цзяочжі (сучасний Північний В'єтнам) у 40—43 роках.
Повстання сестер Чинг | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Сторони | |||||||
імперія Хань | Лакв'єти | ||||||
Командувачі | |||||||
Ма Юань Лю Лун | Чинг Чак† Чинг Ньї† | ||||||
Військові сили | |||||||
32 тис. 2 тис. джонок | невідомо | ||||||
Втрати | |||||||
бл. 10 тис. | бл. 10 тис., понад 20 тис. полонених |
Передумови
111 року до н. е. ханський уряд скористався внутрішнім безладом у державі Намв'єт, внаслідок чого вдалося повалити династію Ч'єу, приєднавши Намв'єт до імперії Хань. Втім збройний спротив в'єтів тривав до 98 року до н. е. Колишню державу було перетворено на китайське командирство Цзяочжі.
На початку I ст. з часів династії Сінь починається відбуватися покитайчення місцевого населення, яке особливо посилилося у 30-х роках за часів губернаторів Сі Гуана і Жень Яня, які сприяли переселенню сюди китайців, упровадженню шлюбу у китайському стилі, відкриттю китайських шкіл.
У березні 40 року новий ханський губернатор Су Дін вступив у конфлікт з лакв'єтським вождем Тьі Шатем, якого зрештою було вбито або страчено. Це спричинило повстання, яке очолила дружина загиблого — Чинг Чак.
Перебіг
Чинг Чак спочатку діяла в нижній частині долини Хат (сучасна Деу). Повстання стало швидко поширюватися Цзяочжі. Невдовзі Чинг Чак та її сестра Чинг Ньї захопили більше 60 містечок й поселень, змусивши Су Дін тікати з столиці командирства — Луілау. До повстання доєдналися гірські в'єти (аулаки). Після цього повсталі оголосили Чинг Чак вионгом (князем-правителем).
Оскільки центральний ханський уряд повільно реагував на ситуацію, Чинг Чак змогла закріпитися, створивши потужне військо. Лише наприкінці травня або на початку червня 42 року імператор Ґуан У відправив проти вионга 20-тисячне військо на чолі із фубо-цзянцзюнєм (генералом, що заспокоює хвилі) Ма Юанєм. Останній в Гуандуні до нього приєдналося ще 12 тис. вояків. Також він відправив флот у 2 тис.судендля блокади узбережжя.
Північ держави Чинг захищав з Тхань Тхієн, а південь — До Зионг. Спочатку ханське військо вдерлося до гірської місцини Тьєн Ду (в сучасній провінції Бакнінь, де біля Лангбаку сестри Чинг в багатоденній битві зазнали поразки, втративши декілька тисяч вбитими й близько 10 тис. полоненими. Чинг відступили до власним володінь в Цзіньсі, де зазнали декількох поразок. На початку 43 року сестри потрапили у полон, де були страчені. У листопаді того ж року придушено рештки загонів повсталих в гірських районах В'єтбаку та в Таккхау (сучасна провінція Ніньбінь).
Наслідки
Знаті лакв'єтів було завдано значного удару, більшість якої було страчено або переселено до внутрішніх районів імперії Хань. 44 року ліквідовано усі напівнезалежні володіння лакв'єтів. Період після 43 року вважається . Посилилося покитайчення місцевого населення.
Джерела
- Li, Tana (2011), Jiaozhi (Giao Chỉ) in the Han Period Tongking Gulf, in Cooke, Nola; Li, Tana; Anderson, James A. (eds.), The Tongking Gulf Through History, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press, pp. 39–53,
- Brindley, Erica (2015). Ancient China and the Yue: Perceptions and Identities on the Southern Frontier, C.400 BCE-50 CE. Cambridge University Press. .
- Kiernan, Ben (2019). Việt Nam: a history from earliest time to the present. Oxford University Press.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Povstannya sester Ching povstannya lakv yetiv proti kitajskoyi vladi v hanskomu komandirstvi Czyaochzhi suchasnij Pivnichnij V yetnam u 40 43 rokah Povstannya sester Ching Data 40 43 Misce Pivnichnij V yetnam Rezultat Peremoga imperiyi Han Storoni imperiya Han Lakv yeti Komanduvachi Ma Yuan Lyu Lun Ching Chak Ching Nyi Vijskovi sili 32 tis 2 tis dzhonok nevidomo Vtrati bl 10 tis bl 10 tis ponad 20 tis polonenihPeredumovi111 roku do n e hanskij uryad skoristavsya vnutrishnim bezladom u derzhavi Namv yet vnaslidok chogo vdalosya povaliti dinastiyu Ch yeu priyednavshi Namv yet do imperiyi Han Vtim zbrojnij sprotiv v yetiv trivav do 98 roku do n e Kolishnyu derzhavu bulo peretvoreno na kitajske komandirstvo Czyaochzhi Na pochatku I st z chasiv dinastiyi Sin pochinayetsya vidbuvatisya pokitajchennya miscevogo naselennya yake osoblivo posililosya u 30 h rokah za chasiv gubernatoriv Si Guana i Zhen Yanya yaki spriyali pereselennyu syudi kitajciv uprovadzhennyu shlyubu u kitajskomu stili vidkrittyu kitajskih shkil U berezni 40 roku novij hanskij gubernator Su Din vstupiv u konflikt z lakv yetskim vozhdem Ti Shatem yakogo zreshtoyu bulo vbito abo stracheno Ce sprichinilo povstannya yake ocholila druzhina zagiblogo Ching Chak PerebigChing Chak spochatku diyala v nizhnij chastini dolini Hat suchasna Deu Povstannya stalo shvidko poshiryuvatisya Czyaochzhi Nevdovzi Ching Chak ta yiyi sestra Ching Nyi zahopili bilshe 60 mistechok j poselen zmusivshi Su Din tikati z stolici komandirstva Luilau Do povstannya doyednalisya girski v yeti aulaki Pislya cogo povstali ogolosili Ching Chak viongom knyazem pravitelem Oskilki centralnij hanskij uryad povilno reaguvav na situaciyu Ching Chak zmogla zakripitisya stvorivshi potuzhne vijsko Lishe naprikinci travnya abo na pochatku chervnya 42 roku imperator Guan U vidpraviv proti vionga 20 tisyachne vijsko na choli iz fubo czyanczyunyem generalom sho zaspokoyuye hvili Ma Yuanyem Ostannij v Guanduni do nogo priyednalosya she 12 tis voyakiv Takozh vin vidpraviv flot u 2 tis sudendlya blokadi uzberezhzhya Pivnich derzhavi Ching zahishav z Than Thiyen a pivden Do Ziong Spochatku hanske vijsko vderlosya do girskoyi miscini Tyen Du v suchasnij provinciyi Baknin de bilya Langbaku sestri Ching v bagatodennij bitvi zaznali porazki vtrativshi dekilka tisyach vbitimi j blizko 10 tis polonenimi Ching vidstupili do vlasnim volodin v Czinsi de zaznali dekilkoh porazok Na pochatku 43 roku sestri potrapili u polon de buli stracheni U listopadi togo zh roku pridusheno reshtki zagoniv povstalih v girskih rajonah V yetbaku ta v Takkhau suchasna provinciya Ninbin NaslidkiZnati lakv yetiv bulo zavdano znachnogo udaru bilshist yakoyi bulo stracheno abo pereseleno do vnutrishnih rajoniv imperiyi Han 44 roku likvidovano usi napivnezalezhni volodinnya lakv yetiv Period pislya 43 roku vvazhayetsya Posililosya pokitajchennya miscevogo naselennya DzherelaLi Tana 2011 Jiaozhi Giao Chỉ in the Han Period Tongking Gulf in Cooke Nola Li Tana Anderson James A eds The Tongking Gulf Through History Pennsylvania University of Pennsylvania Press pp 39 53 ISBN 978 0 812 20502 2 Brindley Erica 2015 Ancient China and the Yue Perceptions and Identities on the Southern Frontier C 400 BCE 50 CE Cambridge University Press ISBN 978 1 10708 478 0 Kiernan Ben 2019 Việt Nam a history from earliest time to the present Oxford University Press