Семен Іванович Сулима (близько 1704 — 1766) — переяславський полковник (1739–1766). Державний та військовий діяч Гетьманської України.
Семен Сулима | |
---|---|
Портрет із родинної галереї, Національний художній музей України | |
Помер | 1766 Сулимівка |
Військове звання | полковник |
Рід | Сулими |
Батько | Іван Сулима |
У шлюбі з | Параска Савич |
Діти | Яким, Христофор, Микола |
| |
|
Родовід
Семен Іванович Сулима доводиться правнуком гетьману Івану Сулимі, він так само продовжив військові традиції роду. Військову службу почав 1722 року. В універсалі гетьмана Данила Апостола від 30 вересня 1729 року на прохання про затвердження виборів баришівського сотника, з одного боку, вимагалося, «аби згаданої сотні отамання і товариство його, пана Семена Сулими, знаючи свого командира, віддавали йому честь і послух зі звичайного повинування». З другого ж боку, гетьман своїм універсалом вимагав від сотника виконання належних обов'язків перед товариством: «Він же взаємно повинен з тими сотняками обходитися чинно і порядно, задовольняючи кожного в потребі його слушною розправою і сатисфакцією, без образ, чого заради і корогву сотенну на зборах товариства вручити йому наказуємо».
Приблизно з середини XVII ст. з'явилися універсали гетьманів про те, що вони беруть того або іншого знатного товариша «під свій бунчук». Такі особи вилучалися з загальної полкової та сотенної юрисдикції і підпорядковувалися лише гетьманові, а також його суду. Наприкінці XVII ст. така категорія козацтва дістала назву «бунчукових товаришів». Отже, бунчуковий товариш Сулима став виконавцем гетьманських доручень військового та адміністративного характеру. Зокрема, 1729 року він мав особливі повноваження, коли приймав і супроводжував турецького посла при переїзді через Україну.
Життєпис
Відзначився полковник і в походах на турків і татар. Семен Сулима брав участь у першому Кримському поході і навіть захопив у полон 12 татар. За мужність під час Кримського походу 1736 року він отримав похвальний лист від Людвіга, ландграфа Гессен-Гамбургського. В цьому поході Мініх (командувач військами) утратив половину армії, особливо великі втрати були серед українських козаків, крім того, у війську почалися пошесті. Не обминула хвороба і козацького воїна Семена Сулиму, внаслідок чого його відпустили з походу. 1737 року почався Карасубазарський похід на Очаків та Азов, в якому брали участь гетьманські, слобідські та запорізькі козаки, разом близько 50 тис. осіб. 1737 року Сулима мав військове звання переяславського полкового обозного і брав участь у цьому поході. За виявлену хоробрість в бою він отримав похвальний лист від генерала-фельдмаршала фон Леслі. Очаків здобули, але п'ять тисяч українців загинуло. Знову у війську почалися хвороби, які змусили армію відступити. Під час відступу загинуло ще кілька тисяч козаків та близько 40 тис. коней, взятих з України.
Семен Іванович Сулима продовжував здобувати славу і виказувати військову звитягу 1738 року в Бендерському, а 1739 року в Хотинському походах (у цьому поході також був його родич — Іван Павлович Сулима, полковий обозний, пізніше полтавський наказний полковник). За участь у Хотинському поході, в Таучанській баталії при взятті Хотина і при підкоренні всієї Молдавії Семен Сулима отримав царську грамоту і універсал Генеральної військової канцелярії на уряд полковництва. Отже, з 1739 року Сулима — переяславський полковник, і був на цьому уряді до смерті. Слід згадати, що полковник у межах свого полку мав величезні права. Він був воєначальником на війні, а на території полку — найвищим адміністратором. Йому були підпорядковані всі урядовці; він мав судові функції, отже міг карати їх; головував на раді старшин полку. Крім того, полковник був членом колегії генеральних старшин та з'їздів старшин, на які прибував на чолі полкової делегації. Уряд полковника був найвпливовішим в Україні після гетьмана.
За свої численні воєнні заслуги Сулима отримав гетьманські універсали на містечка: частину Баришівки та Переяслава, частину Сулимівки (дідівської) та Сулимівку над річкою Журавкою, села Каратуль, Михальчину Слободу, Власівку, Коржі, Богданівку.
Семен Іванович Сулима мав кохану дружину — Параску Василівну Савич, дочку лубенського полковника, з якою нажив найдорожчий скарб: шестеро синів та п'ять дочок. Своїм дітям вони прищепили любов до рідного краю, навчили творити добрі справи.
1740 року полковник Сулима виконував особливі доручення гетьмана щодо зустрічі посла Туреччини, оскільки було враховано, що він був високоосвіченою і поважною особою. Крім хисту до дипломатії та знання кількох мов, він також мав неабиякий природний художній смак.
Того ж року Сулима найняв талановитих художників (їхні прізвища поки що невідомі), які витворили іконостас Покровської церкви в с. Сулимівка (збудованої стараннями його прадіда — гетьмана Івана Сулими). Від цього іконостасу збереглися кілька ікон, портрети Семена Сулими та його дружини Параски. Ці твори вважаються шедеврами українського живопису заключного періоду козацького бароко. Основна храмова ікона Покрова Богородиці — своєрідний ктиторський портрет, властивий для тогочасної доби, він має величезне історичне, культове та родове значення. На ктиторських портретах художники зображували осіб (навіть померлих), які підтримували церкву або монастир. Таке мистецтво існувало ще з часів Київської Русі і доповнювало зображення інтер'єрів православних храмів для прославлення благочинності і добрих справ.
Серед сулимівських ікон є такі, що можуть за своєю художньою цінністю конкурувати з творами Рубенса, бо творці цих шедеврів — західні художники. Саме такою вважають фахівці ікону «Халев та Ісус Навін» — розглядачі Ханаана — землі обітованої" на сюжет Старого Завіту. Одна з сулимівських ікон — «Зустріч Марії та Єлизавети» зберігається у Львівському національному музеї. Були й інші: ікона «Зняття з хреста», написана на пергаменті, ікона на металі, виконана учнями Васнецова, ікона «Нев'янучий цвіт» — безцінні родинні скарби, доля яких невідома. Сулими завжди прикрашали свій родовий храм, виділяли кошти на його утримання. Тож коли полковник Сулима закінчив свій життєвий шлях 1766 року, його було поховано в родинній усипальниці — Покровській церкві с. Сулимівка. Цікава доля і його синів, вже далеких від козацької слави.
Джерела
- «Патріарх козацького роду» (автор Сулима Л. М.) - стаття у газеті «День» № 100, за 11 червня 2010 року. Першоджерело http://www.day.kiev.ua/299184
Це незавершена стаття про особу, що має стосунок до України. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Semen Ivanovich Sulima blizko 1704 1766 pereyaslavskij polkovnik 1739 1766 Derzhavnij ta vijskovij diyach Getmanskoyi Ukrayini Semen SulimaPortret iz rodinnoyi galereyi Nacionalnij hudozhnij muzej UkrayiniPomer 1766 1766 SulimivkaVijskove zvannya polkovnikRid SulimiBatko Ivan SulimaU shlyubi z Paraska SavichDiti Yakim Hristofor MikolaGerb Mediafajli u VikishovishiU Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Sulima RodovidSemen Ivanovich Sulima dovoditsya pravnukom getmanu Ivanu Sulimi vin tak samo prodovzhiv vijskovi tradiciyi rodu Vijskovu sluzhbu pochav 1722 roku V universali getmana Danila Apostola vid 30 veresnya 1729 roku na prohannya pro zatverdzhennya viboriv barishivskogo sotnika z odnogo boku vimagalosya abi zgadanoyi sotni otamannya i tovaristvo jogo pana Semena Sulimi znayuchi svogo komandira viddavali jomu chest i posluh zi zvichajnogo povinuvannya Z drugogo zh boku getman svoyim universalom vimagav vid sotnika vikonannya nalezhnih obov yazkiv pered tovaristvom Vin zhe vzayemno povinen z timi sotnyakami obhoditisya chinno i poryadno zadovolnyayuchi kozhnogo v potrebi jogo slushnoyu rozpravoyu i satisfakciyeyu bez obraz chogo zaradi i korogvu sotennu na zborah tovaristva vruchiti jomu nakazuyemo Priblizno z seredini XVII st z yavilisya universali getmaniv pro te sho voni berut togo abo inshogo znatnogo tovarisha pid svij bunchuk Taki osobi viluchalisya z zagalnoyi polkovoyi ta sotennoyi yurisdikciyi i pidporyadkovuvalisya lishe getmanovi a takozh jogo sudu Naprikinci XVII st taka kategoriya kozactva distala nazvu bunchukovih tovarishiv Otzhe bunchukovij tovarish Sulima stav vikonavcem getmanskih doruchen vijskovogo ta administrativnogo harakteru Zokrema 1729 roku vin mav osoblivi povnovazhennya koli prijmav i suprovodzhuvav tureckogo posla pri pereyizdi cherez Ukrayinu ZhittyepisVidznachivsya polkovnik i v pohodah na turkiv i tatar Semen Sulima brav uchast u pershomu Krimskomu pohodi i navit zahopiv u polon 12 tatar Za muzhnist pid chas Krimskogo pohodu 1736 roku vin otrimav pohvalnij list vid Lyudviga landgrafa Gessen Gamburgskogo V comu pohodi Minih komanduvach vijskami utrativ polovinu armiyi osoblivo veliki vtrati buli sered ukrayinskih kozakiv krim togo u vijsku pochalisya poshesti Ne obminula hvoroba i kozackogo voyina Semena Sulimu vnaslidok chogo jogo vidpustili z pohodu 1737 roku pochavsya Karasubazarskij pohid na Ochakiv ta Azov v yakomu brali uchast getmanski slobidski ta zaporizki kozaki razom blizko 50 tis osib 1737 roku Sulima mav vijskove zvannya pereyaslavskogo polkovogo oboznogo i brav uchast u comu pohodi Za viyavlenu horobrist v boyu vin otrimav pohvalnij list vid generala feldmarshala fon Lesli Ochakiv zdobuli ale p yat tisyach ukrayinciv zaginulo Znovu u vijsku pochalisya hvorobi yaki zmusili armiyu vidstupiti Pid chas vidstupu zaginulo she kilka tisyach kozakiv ta blizko 40 tis konej vzyatih z Ukrayini Semen Ivanovich Sulima prodovzhuvav zdobuvati slavu i vikazuvati vijskovu zvityagu 1738 roku v Benderskomu a 1739 roku v Hotinskomu pohodah u comu pohodi takozh buv jogo rodich Ivan Pavlovich Sulima polkovij oboznij piznishe poltavskij nakaznij polkovnik Za uchast u Hotinskomu pohodi v Tauchanskij bataliyi pri vzyatti Hotina i pri pidkorenni vsiyeyi Moldaviyi Semen Sulima otrimav carsku gramotu i universal Generalnoyi vijskovoyi kancelyariyi na uryad polkovnictva Otzhe z 1739 roku Sulima pereyaslavskij polkovnik i buv na comu uryadi do smerti Slid zgadati sho polkovnik u mezhah svogo polku mav velichezni prava Vin buv voyenachalnikom na vijni a na teritoriyi polku najvishim administratorom Jomu buli pidporyadkovani vsi uryadovci vin mav sudovi funkciyi otzhe mig karati yih golovuvav na radi starshin polku Krim togo polkovnik buv chlenom kolegiyi generalnih starshin ta z yizdiv starshin na yaki pribuvav na choli polkovoyi delegaciyi Uryad polkovnika buv najvplivovishim v Ukrayini pislya getmana Za svoyi chislenni voyenni zaslugi Sulima otrimav getmanski universali na mistechka chastinu Barishivki ta Pereyaslava chastinu Sulimivki didivskoyi ta Sulimivku nad richkoyu Zhuravkoyu sela Karatul Mihalchinu Slobodu Vlasivku Korzhi Bogdanivku Semen Ivanovich Sulima mav kohanu druzhinu Parasku Vasilivnu Savich dochku lubenskogo polkovnika z yakoyu nazhiv najdorozhchij skarb shestero siniv ta p yat dochok Svoyim dityam voni prishepili lyubov do ridnogo krayu navchili tvoriti dobri spravi 1740 roku polkovnik Sulima vikonuvav osoblivi doruchennya getmana shodo zustrichi posla Turechchini oskilki bulo vrahovano sho vin buv visokoosvichenoyu i povazhnoyu osoboyu Krim histu do diplomatiyi ta znannya kilkoh mov vin takozh mav neabiyakij prirodnij hudozhnij smak Togo zh roku Sulima najnyav talanovitih hudozhnikiv yihni prizvisha poki sho nevidomi yaki vitvorili ikonostas Pokrovskoyi cerkvi v s Sulimivka zbudovanoyi starannyami jogo pradida getmana Ivana Sulimi Vid cogo ikonostasu zbereglisya kilka ikon portreti Semena Sulimi ta jogo druzhini Paraski Ci tvori vvazhayutsya shedevrami ukrayinskogo zhivopisu zaklyuchnogo periodu kozackogo baroko Osnovna hramova ikona Pokrova Bogorodici svoyeridnij ktitorskij portret vlastivij dlya togochasnoyi dobi vin maye velichezne istorichne kultove ta rodove znachennya Na ktitorskih portretah hudozhniki zobrazhuvali osib navit pomerlih yaki pidtrimuvali cerkvu abo monastir Take mistectvo isnuvalo she z chasiv Kiyivskoyi Rusi i dopovnyuvalo zobrazhennya inter yeriv pravoslavnih hramiv dlya proslavlennya blagochinnosti i dobrih sprav Sered sulimivskih ikon ye taki sho mozhut za svoyeyu hudozhnoyu cinnistyu konkuruvati z tvorami Rubensa bo tvorci cih shedevriv zahidni hudozhniki Same takoyu vvazhayut fahivci ikonu Halev ta Isus Navin rozglyadachi Hanaana zemli obitovanoyi na syuzhet Starogo Zavitu Odna z sulimivskih ikon Zustrich Mariyi ta Yelizaveti zberigayetsya u Lvivskomu nacionalnomu muzeyi Buli j inshi ikona Znyattya z hresta napisana na pergamenti ikona na metali vikonana uchnyami Vasnecova ikona Nev yanuchij cvit bezcinni rodinni skarbi dolya yakih nevidoma Sulimi zavzhdi prikrashali svij rodovij hram vidilyali koshti na jogo utrimannya Tozh koli polkovnik Sulima zakinchiv svij zhittyevij shlyah 1766 roku jogo bulo pohovano v rodinnij usipalnici Pokrovskij cerkvi s Sulimivka Cikava dolya i jogo siniv vzhe dalekih vid kozackoyi slavi Dzherela Patriarh kozackogo rodu avtor Sulima L M stattya u gazeti Den 100 za 11 chervnya 2010 roku Pershodzherelo http www day kiev ua 299184 Ce nezavershena stattya pro osobu sho maye stosunok do Ukrayini Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi