1-ша пролетарська ударна бригада (сербохорв. 1. proleterska udarna brigada), пізніше 1-ша пролетарська дивізія — перше формування розміру бригади, створене югославськими партизанами під час Другої світової війни. Підрозділ був одним з елітних формувань Народно-визвольної армії Югославії.
1-ша пролетарська бригада | |
---|---|
Prva proleterska brigada | |
Верховний головнокомандувач Тіто вручає прапор 1-й пролетарській бригаді в 1942 році | |
На службі | 21 грудня 1941–1945 |
Країна | Югославія |
Належність | югославські партизани |
Вид | піхота |
Чисельність | бригада, дивізія |
Розформовано | 1945 |
Командування | |
Визначні командувачі | |
Медіафайли на Вікісховищі |
Бригаду створили Йосип Броз Тіто і Центральний комітет Комуністичної партії Югославії 22 грудня 1941 року в селі в Боснії та Герцеговині. Спочатку вона складалася з 1200 найкращих сербських і чорногорських партизанів під командуванням ветерана громадянської війни в Іспанії Кочі Поповича, та з березня 1942 року почала набувати більш багатонаціонального характеру, коли в підрозділ влилися 15 босняків із Сараєва. Формування бригади стало для партизанів суттєвим здобутком, оскільки це дало партизанському верховному командуванню політично надійну й мобільну бойову одиницю, не прив'язану до певної географічної території. Це нововведення давало змогу партизанам легше зосередити військову силу в певній точці, щоб ухвалити рішення, і дозволяло відступити в разі зіткнення з численнішими силами противника. Бригада провела свій перший бій наступного ж дня після створення, коли, вирушивши з Рудо, зіткнулася з італійськими військами та четниками. День першого бою бригади 22 грудня 1941 року в Соціалістичній Федеративній Республіці Югославії святкували як день Югославської Народної Армії.
Під час операції «Південно-Східна Хорватія» бригада в мороз перетнула гору Ігман. Після операції «Тріо» брала участь у «довгому партизанському марші» від Зеленгори у східній Боснії на захід. Відведення бригади зі східної Боснії до Фочі спричинило низку проблем, зокрема взаємні звинувачення між Тіто та Светозаром Вукмановичем.
Від свого утворення до червня 1942 року це була самостійна бригада, після чого вона ввійшла до Ударної групи пролетарських бригад. З листопада 1942 року бригада стала 1-ю пролетарською дивізією. 1971 року в селі Рудо на вшанування цієї військової частини було відкрито Музей 1-ї пролетарської бригади.
На момент формування бригада налічувала 1186 вояків, сержантів і офіцерів, 71 із яких були жінками. Вона провела багато боїв проти італійців, німців, та їхніх пособників четників, а також військ маріонеткового утворення Осі Незалежної Держави Хорватія. Формування брало участь у відбитті шести з семи ворожих наступів, описаних в югославській історіографії. У більшості своїх воєнних дій бригада робила ставку на маневреність та ініціативу. Частими маршами вона подолала близько 20 000 км. Зміна тактики відбулася після Белградського наступу, коли вона перейшла на лобові атаки на Сремському фронті.
Її бойові якості цінували вороги. Командир V гірського корпусу СС Артур Флепс у своєму військовому журналі в 1944 році оцінював її як серйозного супротивника, дуже добре керованого та добре навченого, який бореться як регулярні війська.
За 41 місяць бойових дій у підрозділі воювало 13 443 чоловіків і 651 жінка, з них 4 818 загинуло в боях. Бригада дала країні понад 3000 керівників і 83 народних героїв. Її нагороджено орденами Національного визволення, Партизанської зірки, Братерства і єдності та За заслуги перед народом, а з нагоди 15-ї річниці битви на Сутєсці в червні 1958 року її відзначили орденом Народного героя.
Примітки
- Hoare, 2006, с. 190.
- Hoare, 2006, с. 165—166.
- Hoare, 2006, с. 166.
- . dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima. Архів оригіналу за 27. 1. 2019. Процитовано 9. 2. 2019.
- Hoare, 2006, с. 193—194.
- Miladinović, 1991, с. 1183—1187.
- Kumm, 1978, с. 231.
Посилання
- Hoare, Marko Attila (2006). Genocide and Resistance in Hitler's Bosnia: The Partisans and the Chetniks. New York: Oxford University Press. ISBN .
- Kumm, Otto (1978). VORWÄRTS, PRINZ EUGEN! - Geschichte der 7. SS-Freiwilligen-Division "Prinz Eugen" (de). Coburg: Munin-Verlag.
- PRVA PROLETERSKA BRIGADA - ILUSTROVANA MONOGRAFIJA. Zagreb: Globus. 1984.
- PRVA PROLETERSKA BRIGADA - ZBORNIK SEĆANJA (knjiga 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod JNA "Vojno delo". 1963.
- PRVA PROLETERSKA BRIGADA - ZBORNIK SEĆANJA (knjiga 2). Beograd: Vojnoizdavački zavod JNA "Vojno delo". 1963.
- PRVA PROLETERSKA BRIGADA - ZBORNIK SEĆANJA (knjiga 3). Beograd: Vojnoizdavački zavod JNA "Vojno delo".
- Miladinović, Veljko (1991). Prva proleterska. Knj. 4 [1st Proletarian Brigade. Book 4]. Beograd: Vojnoizdavački zavod JNA "Vojno delo". OCLC 441105996.
- DALMATINCI U PRVOJ PROLETERSKOJ - zbornik sjećanja. Split: Institut za historiju radničkog pokreta. 1982.
- Vuksanović, Miloš (1981). PRVA PROLETERSKA BRIGADA. Beograd - Podgorica: Narodna knjiga—ISI —Pobjeda.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
1 sha proletarska udarna brigada serbohorv 1 proleterska udarna brigada piznishe 1 sha proletarska diviziya pershe formuvannya rozmiru brigadi stvorene yugoslavskimi partizanami pid chas Drugoyi svitovoyi vijni Pidrozdil buv odnim z elitnih formuvan Narodno vizvolnoyi armiyi Yugoslaviyi 1 sha proletarska brigadaPrva proleterska brigadaVerhovnij golovnokomanduvach Tito vruchaye prapor 1 j proletarskij brigadi v 1942 rociNa sluzhbi21 grudnya 1941 1945Krayina YugoslaviyaNalezhnistyugoslavski partizaniVidpihotaChiselnistbrigada diviziyaRozformovano1945KomanduvannyaViznachni komanduvachiMediafajli na Vikishovishi Brigadu stvorili Josip Broz Tito i Centralnij komitet Komunistichnoyi partiyi Yugoslaviyi 22 grudnya 1941 roku v seli v Bosniyi ta Gercegovini Spochatku vona skladalasya z 1200 najkrashih serbskih i chornogorskih partizaniv pid komanduvannyam veterana gromadyanskoyi vijni v Ispaniyi Kochi Popovicha ta z bereznya 1942 roku pochala nabuvati bilsh bagatonacionalnogo harakteru koli v pidrozdil vlilisya 15 bosnyakiv iz Sarayeva Formuvannya brigadi stalo dlya partizaniv suttyevim zdobutkom oskilki ce dalo partizanskomu verhovnomu komanduvannyu politichno nadijnu j mobilnu bojovu odinicyu ne priv yazanu do pevnoyi geografichnoyi teritoriyi Ce novovvedennya davalo zmogu partizanam legshe zoserediti vijskovu silu v pevnij tochci shob uhvaliti rishennya i dozvolyalo vidstupiti v razi zitknennya z chislennishimi silami protivnika Brigada provela svij pershij bij nastupnogo zh dnya pislya stvorennya koli virushivshi z Rudo zitknulasya z italijskimi vijskami ta chetnikami Den pershogo boyu brigadi 22 grudnya 1941 roku v Socialistichnij Federativnij Respublici Yugoslaviyi svyatkuvali yak den Yugoslavskoyi Narodnoyi Armiyi Pid chas operaciyi Pivdenno Shidna Horvatiya brigada v moroz peretnula goru Igman Pislya operaciyi Trio brala uchast u dovgomu partizanskomu marshi vid Zelengori u shidnij Bosniyi na zahid Vidvedennya brigadi zi shidnoyi Bosniyi do Fochi sprichinilo nizku problem zokrema vzayemni zvinuvachennya mizh Tito ta Svetozarom Vukmanovichem Vid svogo utvorennya do chervnya 1942 roku ce bula samostijna brigada pislya chogo vona vvijshla do Udarnoyi grupi proletarskih brigad Z listopada 1942 roku brigada stala 1 yu proletarskoyu diviziyeyu 1971 roku v seli Rudo na vshanuvannya ciyeyi vijskovoyi chastini bulo vidkrito Muzej 1 yi proletarskoyi brigadi Na moment formuvannya brigada nalichuvala 1186 voyakiv serzhantiv i oficeriv 71 iz yakih buli zhinkami Vona provela bagato boyiv proti italijciv nimciv ta yihnih posobnikiv chetnikiv a takozh vijsk marionetkovogo utvorennya Osi Nezalezhnoyi Derzhavi Horvatiya Formuvannya bralo uchast u vidbitti shesti z semi vorozhih nastupiv opisanih v yugoslavskij istoriografiyi U bilshosti svoyih voyennih dij brigada robila stavku na manevrenist ta iniciativu Chastimi marshami vona podolala blizko 20 000 km Zmina taktiki vidbulasya pislya Belgradskogo nastupu koli vona perejshla na lobovi ataki na Sremskomu fronti Yiyi bojovi yakosti cinuvali vorogi Komandir V girskogo korpusu SS Artur Fleps u svoyemu vijskovomu zhurnali v 1944 roci ocinyuvav yiyi yak serjoznogo suprotivnika duzhe dobre kerovanogo ta dobre navchenogo yakij boretsya yak regulyarni vijska Za 41 misyac bojovih dij u pidrozdili voyuvalo 13 443 cholovikiv i 651 zhinka z nih 4 818 zaginulo v boyah Brigada dala krayini ponad 3000 kerivnikiv i 83 narodnih geroyiv Yiyi nagorodzheno ordenami Nacionalnogo vizvolennya Partizanskoyi zirki Braterstva i yednosti ta Za zaslugi pered narodom a z nagodi 15 yi richnici bitvi na Sutyesci v chervni 1958 roku yiyi vidznachili ordenom Narodnogo geroya PrimitkiHoare 2006 s 190 Hoare 2006 s 165 166 Hoare 2006 s 166 dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima Arhiv originalu za 27 1 2019 Procitovano 9 2 2019 Hoare 2006 s 193 194 Miladinovic 1991 s 1183 1187 Kumm 1978 s 231 PosilannyaHoare Marko Attila 2006 Genocide and Resistance in Hitler s Bosnia The Partisans and the Chetniks New York Oxford University Press ISBN 978 0 19 726380 8 Kumm Otto 1978 VORWARTS PRINZ EUGEN Geschichte der 7 SS Freiwilligen Division Prinz Eugen de Coburg Munin Verlag PRVA PROLETERSKA BRIGADA ILUSTROVANA MONOGRAFIJA Zagreb Globus 1984 PRVA PROLETERSKA BRIGADA ZBORNIK SECANJA knjiga 1 Beograd Vojnoizdavacki zavod JNA Vojno delo 1963 PRVA PROLETERSKA BRIGADA ZBORNIK SECANJA knjiga 2 Beograd Vojnoizdavacki zavod JNA Vojno delo 1963 PRVA PROLETERSKA BRIGADA ZBORNIK SECANJA knjiga 3 Beograd Vojnoizdavacki zavod JNA Vojno delo Miladinovic Veljko 1991 Prva proleterska Knj 4 1st Proletarian Brigade Book 4 Beograd Vojnoizdavacki zavod JNA Vojno delo OCLC 441105996 DALMATINCI U PRVOJ PROLETERSKOJ zbornik sjecanja Split Institut za historiju radnickog pokreta 1982 Vuksanovic Milos 1981 PRVA PROLETERSKA BRIGADA Beograd Podgorica Narodna knjiga ISI Pobjeda