Штамп — технологічне оснащення за допомогою якого заготовка набуває форми та (або) розмірів, що відповідають поверхні або контуру робочих елементів штампа. Технологічний процес або операції виготовлення деталей у штампах носить назву — штампування.
Принцип дії
Штампи пластично деформують і (або) розділяють матеріал заготовки, надаючи йому форму робочої частини штампа. Штамп встановлюється на обладнання для штампування — преси або молоти, які і приводять штампи в дію. Деформування металу здійснюється шляхом відносного зміщення робочих елементів штампа. При штампуванні на молотах таких робочих елементів зазвичай два: верхня половина штампа прикріплюється до баби молота, і нижня половина — до шабота (ковадла) молота.
Щоб деталь легше витягувалася з порожнини штампа, на бічних поверхнях порожнини роблять штампувальні ухили. Ухили можуть бути зменшені, якщо в штампі передбачені виштовхувачі, що примусово видаляють поковку з порожнини штампа. При штампуванні деталей складної конфігурації в закритих штампах для забезпечення можливості видалення поковки з порожнини штампа число робочих елементів збільшують і штамп може мати декілька площин розняття.
Класифікація
Розрізняють відкриті штампи, у яких зазор між робочими елементами зменшується в процесі деформації заготовки, і закриті штампи, в яких цей зазор не змінюється. У відкритих штампах метал при деформації частково витісняється у зазор, утворюючи облой, що видаляється у подальшому в спеціальних обрізних штампах. Для реалізації поступового наближення форми заготовки до форми деталі у відкритих штампах роблять декілька порожнин (рівчаків), в яких заготовка послідовно деформується за відповідне число ходів рухомої частини штампа (штампи послідовної дії). Інколи ці рівчаки виготовляють в окремих штампах для виконання однієї чи кількох однойменних технологічних операцій на одній позиції за один хід рухомої частини штампа (штампи простої дії), і тоді заготовка послідовно передається від одного штампа до іншого.
За технологією штампування бувають:
- штампи для холодного штампування;
- штампи для гарячого штампування.
За видом обладнання, на якому використовуються штампи вони бувають:
Молотові штампи
Цей вид штампів відрізняється невеликою кількістю деталей, так як формування відбувається в рівчаках. Штамп складається з двох масивних половин, прикріплених до баби і шабота молота за допомогою хвостовиків типу «ластівчин хвіст». Дві половини завжди повністю збігаються по поверхні розняття штампу (ПРШ). На ПРШ можуть бути декілька рівчаків:
- Остаточний (чистовий). Має форму готової поковки і розташований в центрі тиску штампа.
- Висадочний, протяжний і підкатний. Заготівельні рівчаки, які оптимізують форму заготовки, наближаючи її форму до форми кінцевого продукту. Розташовуються по кутах штампа.
- Відрубний. Розділяє заготовку. Також розташований в одному з кутів штампа.
- Згинальний. Згинає заготовку.
- Осадковий. «Сплющує» заготовку, також наближаючи її форму до кінцевого продукту. Зазвичай має плоску форму і зветься «майданчик для осадки»
Штампи для пресів
Найпоширенішими є штампи для листового штампування. Якраз вони мають найхарактернішу конструкцію, яка включає:
- дві плити, верхня з яких за допомогою циліндричного хвостовика приєднується до повзуна, нижня ж встановлюється на стіл преса;
- робочі деталі — пуансон і матриця різноманітних конструктивних виконань;
- від двох до чотирьох напрямних по кутах плит.
Штампи для листового штампування поділяються за технологічним ознаками в залежності від виконуваних операцій — вирубні, згинальні, витяжні тощо.
Втім, існують і інші конструкції штампів. Приміром, штампи для кривошипних гарячештампувальних пресів (КГШП) складаються з верхнього і нижнього блоків, оснащених штовхачами, в пази яких вставляються рівчакові вставки (штамп зі знімними робочими елементами — штамп, в якому передбачена заміна пуансона та матриці чи їх частин).
Штампи для холодного штампування в залежності від числа виконуваних операцій бувають простої дії (виконують одну операцію) і багатоопераційні. Останні поділяються на штампи послідовної дії і штампи суміщеної дії (різні операції виконуються в одній позиції).
Див. також
Примітки
- ДСТУ 2261-93 Штампи для оброблення металу тиском. Терміни та визначення.
Джерела
- Попович В. В.// Технологія конструкційних матеріалів і матеріалознавство: [підручник для студ. вищ. навч. закл.] / В. В. Попович, В. В. Попович. — Львів: Світ, 2006. — 624 с. — .
- Матеріалознавство і технологія конструкційних матеріалів / [навч. посібник для учнів прф. навч. зал.] /Хільчевський В. В., Кондратюк С. Є., Степаненко В. О., Лопатько К. Г. К.: Либідь, 2002. — 328 с. .
- Боков, В. М. Конструювання та виготовлення штампів. Проектування штампів: формозмінних, складної дії, для складання та автоматичного штампування : [навч. посіб.]. — Кіровоград : Імекс-ЛТД, 2010. — 321 с. —
- Боков, В. М. Технологія холодного штампування. Курсове проектування. Листове штампування : навч. посіб. — Кіровоград : Імекс-ЛТД, 2010. — 249 с. —
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshi znachennya cogo termina Shtamp Shtamp tehnologichne osnashennya za dopomogoyu yakogo zagotovka nabuvaye formi ta abo rozmiriv sho vidpovidayut poverhni abo konturu robochih elementiv shtampa Tehnologichnij proces abo operaciyi vigotovlennya detalej u shtampah nosit nazvu shtampuvannya Shtamp i produkciya shtampuvannyaPrincip diyiShtampi plastichno deformuyut i abo rozdilyayut material zagotovki nadayuchi jomu formu robochoyi chastini shtampa Shtamp vstanovlyuyetsya na obladnannya dlya shtampuvannya presi abo moloti yaki i privodyat shtampi v diyu Deformuvannya metalu zdijsnyuyetsya shlyahom vidnosnogo zmishennya robochih elementiv shtampa Pri shtampuvanni na molotah takih robochih elementiv zazvichaj dva verhnya polovina shtampa prikriplyuyetsya do babi molota i nizhnya polovina do shabota kovadla molota Shob detal legshe vityaguvalasya z porozhnini shtampa na bichnih poverhnyah porozhnini roblyat shtampuvalni uhili Uhili mozhut buti zmensheni yaksho v shtampi peredbacheni vishtovhuvachi sho primusovo vidalyayut pokovku z porozhnini shtampa Pri shtampuvanni detalej skladnoyi konfiguraciyi v zakritih shtampah dlya zabezpechennya mozhlivosti vidalennya pokovki z porozhnini shtampa chislo robochih elementiv zbilshuyut i shtamp mozhe mati dekilka ploshin roznyattya KlasifikaciyaRozriznyayut vidkriti shtampi u yakih zazor mizh robochimi elementami zmenshuyetsya v procesi deformaciyi zagotovki i zakriti shtampi v yakih cej zazor ne zminyuyetsya U vidkritih shtampah metal pri deformaciyi chastkovo vitisnyayetsya u zazor utvoryuyuchi obloj sho vidalyayetsya u podalshomu v specialnih obriznih shtampah Dlya realizaciyi postupovogo nablizhennya formi zagotovki do formi detali u vidkritih shtampah roblyat dekilka porozhnin rivchakiv v yakih zagotovka poslidovno deformuyetsya za vidpovidne chislo hodiv ruhomoyi chastini shtampa shtampi poslidovnoyi diyi Inkoli ci rivchaki vigotovlyayut v okremih shtampah dlya vikonannya odniyeyi chi kilkoh odnojmennih tehnologichnih operacij na odnij poziciyi za odin hid ruhomoyi chastini shtampa shtampi prostoyi diyi i todi zagotovka poslidovno peredayetsya vid odnogo shtampa do inshogo Za tehnologiyeyu shtampuvannya buvayut shtampi dlya holodnogo shtampuvannya shtampi dlya garyachogo shtampuvannya Za vidom obladnannya na yakomu vikoristovuyutsya shtampi voni buvayut molotovi shtampi shtampi dlya presiv inshi Molotovi shtampi Cej vid shtampiv vidriznyayetsya nevelikoyu kilkistyu detalej tak yak formuvannya vidbuvayetsya v rivchakah Shtamp skladayetsya z dvoh masivnih polovin prikriplenih do babi i shabota molota za dopomogoyu hvostovikiv tipu lastivchin hvist Dvi polovini zavzhdi povnistyu zbigayutsya po poverhni roznyattya shtampu PRSh Na PRSh mozhut buti dekilka rivchakiv Ostatochnij chistovij Maye formu gotovoyi pokovki i roztashovanij v centri tisku shtampa Visadochnij protyazhnij i pidkatnij Zagotivelni rivchaki yaki optimizuyut formu zagotovki nablizhayuchi yiyi formu do formi kincevogo produktu Roztashovuyutsya po kutah shtampa Vidrubnij Rozdilyaye zagotovku Takozh roztashovanij v odnomu z kutiv shtampa Zginalnij Zginaye zagotovku Osadkovij Splyushuye zagotovku takozh nablizhayuchi yiyi formu do kincevogo produktu Zazvichaj maye plosku formu i zvetsya majdanchik dlya osadki Shtampi dlya presiv Najposhirenishimi ye shtampi dlya listovogo shtampuvannya Yakraz voni mayut najharakternishu konstrukciyu yaka vklyuchaye dvi pliti verhnya z yakih za dopomogoyu cilindrichnogo hvostovika priyednuyetsya do povzuna nizhnya zh vstanovlyuyetsya na stil presa robochi detali puanson i matricya riznomanitnih konstruktivnih vikonan vid dvoh do chotiroh napryamnih po kutah plit Shtampi dlya listovogo shtampuvannya podilyayutsya za tehnologichnim oznakami v zalezhnosti vid vikonuvanih operacij virubni zginalni vityazhni tosho Vtim isnuyut i inshi konstrukciyi shtampiv Primirom shtampi dlya krivoshipnih garyacheshtampuvalnih presiv KGShP skladayutsya z verhnogo i nizhnogo blokiv osnashenih shtovhachami v pazi yakih vstavlyayutsya rivchakovi vstavki shtamp zi znimnimi robochimi elementami shtamp v yakomu peredbachena zamina puansona ta matrici chi yih chastin Shtampi dlya holodnogo shtampuvannya v zalezhnosti vid chisla vikonuvanih operacij buvayut prostoyi diyi vikonuyut odnu operaciyu i bagatooperacijni Ostanni podilyayutsya na shtampi poslidovnoyi diyi i shtampi sumishenoyi diyi rizni operaciyi vikonuyutsya v odnij poziciyi Div takozhShtampuvannyaPrimitkiDSTU 2261 93 Shtampi dlya obroblennya metalu tiskom Termini ta viznachennya DzherelaPopovich V V Tehnologiya konstrukcijnih materialiv i materialoznavstvo pidruchnik dlya stud vish navch zakl V V Popovich V V Popovich Lviv Svit 2006 624 s ISBN 966 603 452 2 Materialoznavstvo i tehnologiya konstrukcijnih materialiv navch posibnik dlya uchniv prf navch zal Hilchevskij V V Kondratyuk S Ye Stepanenko V O Lopatko K G K Libid 2002 328 s ISBN 966 06 0247 2 Bokov V M Konstruyuvannya ta vigotovlennya shtampiv Proektuvannya shtampiv formozminnih skladnoyi diyi dlya skladannya ta avtomatichnogo shtampuvannya navch posib Kirovograd Imeks LTD 2010 321 s ISBN 978 966 189 058 8 Bokov V M Tehnologiya holodnogo shtampuvannya Kursove proektuvannya Listove shtampuvannya navch posib Kirovograd Imeks LTD 2010 249 s ISBN 978 966 189 057 1