Шихани також відомий як ЦВХП ((рос.) Центральный военно-химический полигон) — військовий полігон в Росії (в/ч 42734), орієнтований на випробування хімічної зброї. Розташований в Саратовській області поблизу міста Шихани.
рос. ЦВХП «Шиханы» | ||||
Загальна інформація | ||||
---|---|---|---|---|
52°05′52″ пн. ш. 47°06′52″ сх. д. / 52.09778° пн. ш. 47.11444° сх. д.Координати: 52°05′52″ пн. ш. 47°06′52″ сх. д. / 52.09778° пн. ш. 47.11444° сх. д. | ||||
Водойма | Волга | |||
Площа | 450 км² | |||
Поблизу полігону знаходяться також селища Шихани (Вольск-17) та Шихани-2 (Вольск-18), де знаходяться пов'язані військові частини та різні державні організації, що займались дослідженням і виготовленням хімічної зброї.
Згідно з заявами міністерства закордонних справ Великобританії, саме тут розроблялась отрута, якою було отруєно Сергія та Юлію Скрипаль у Солсбері у 2018.
Історія
Військовий полігон «Шихани» був створений у 1920-х роках, спочатку як танковий. І тільки у 1928 вийшла постанова РВР СРСР про необхідність створення окремого військово-хімічного полігону. Потреба в окремому полігоні була нагальною — активні випробування хімічної зброї проводились в 1920-х Інститутом Хімічної Оборони (ІХО) на полігоні в Кузьмінках, в передмісті Москви. Проводити випробування хімзброї так близько від міської межі столиці ставало дедалі небезпечнішим, і в 1929 місце для нового полігону було вибране поблизу міста Вольська, серед переваг вибраного полігону розміром 130 км² була можливість проводити випробування в різних умовах, і в лісистій місцевості й на воді.
Поряд з полігоном існувала хімічна лабораторія, основана у 1926, так званий «об'єкт „Томка“», де проводились спільні радянсько-німецькі дослідження хімічної зброї. Ці дві країни, які опинилися на той момент в міжнародній ізоляції, уклали Рапалльський договір про співпрацю, у тому числі його секретну частину про співробітництво у військовій галузі. Саме в рамках цієї угоди на радянській території було створено об'єкт для спільної розробки та випробування хімічної зброї та засобів захисту від неї.
В 1930 році почались перші випробування хімічної зброї, перш за все іприту, за їх результатами перш за все було прийнято рішення розширити полігон до 400 км², виселивши навколишні два села. Проте і цих мір було недостатньо. Випробування хімічної зброї велись з таким нехтуванням необхідних заходів безпеки, що про отруєння цивільного населення навіть доповідали наркому: «ввиду непрекращающихся случаев поражения местного населения при проведении опытов на полигоне…». А в 1934 через помилки при скиданні бомб з великої висоти отруїли 66 людей, в тому числі 61 дитину в сусідньому селі Ключі.
Випробування активно проводились й на тваринах, і не лише на мишах, наприклад лише за 1932 через полігон пройшло майже 2 тис. собак і 1 тис. кролів. Випробування 1931—1932 включали стрільбу снарядами та бомбардування бомбами з іпритом і подальші дослідження впливу на місцевість. Наступні роки досліджувалась можливість перетинання зараженої місцевості бійцями без хімзахисту. За результатами було прийняте рішення про необхідність прийняття на озброєння 5-кілограмових авіабомб з іпритовою начинкою. Активну участь у випробуваннях на полігоні брав керівник Військово-хімічного управління РСЧА Яків Фішман.
1936 року полігон в черговий раз розширили, до 450 кв.км, а персонал налічував 670 осіб, не враховуючи військ охорони.
На полігоні базувався особливий мобільний загін № 123 по ліквідації наслідків ядерних аварій, який брав активну участь в ліквідації наслідків Чорнобильської катастрофи.
В 1980-х в СРСР існував ще один полігон для випробування хімічної зброї — в Узбекистані, на плато Устюрт.
Станом на 2016 на території полігону знаходились значні запаси іприту. Ці отруйні речовини давно не використовувались, але їх утилізація є серйозною проблемою, тому МО РФ продовжують витрачати значні кошти на прилади контролю для полігону.
Станом на 2021 полігон продовжує залишатись місцем тренувань для військ радіаційного, хімічного та біологічного захисту (РХБЗ) Росії.
Підрозділи
33-й науково-дослідний випробувальний інститут
Головною науковою організацією з розробки та випробування хімічної зброї в СРСР з 1928 року був московський «Інститут хімічної оборони» (розташовувався на Яузі неподалік Преображенської площі), саме йому належав випробувальний полігон у Кузьминках. У 1930-их ІХО був перейменований в НДХІ РСЧА (рос. НИХИ), а після війни, в 1946 році — в Центральний науково-дослідний військово-технічний інститут (рос. ЦНИВТИ). Наприкінці 1950-х вирішили перевезти його з Москви до Шихан, ближче до полігону. ЦНДВТІ кількома ешелонами переїхав до Саратовської області 1960 року. У 1961 році головний інститут радянської військової хімії був структурно злитий з полігоном і знову, тепер востаннє, змінив назву на 33-й Центральний науково-дослідний випробувальний інститут (рос. ЦНИИИ) МО СРСР, під яким діє в структурі Міноборони Росії по сьогодні. Він знаходиться у селищі Шихани-2.
Цивільний інститут технологій органічного синтезу
Цивільний інститут технологій органічного синтезу (рос. Гражданский институт технологии органического синтеза (ГИТОС)) також займався розробкою та виробництвом хімічної зброї, як філіал московського Державного науково-дослідного інституту органічної хімії та технології (рос. ГосНИИОХТ), і теж був переведений на полігон у 1960-х, в селище Шихани-1 (Вольськ-17). Цей науково-дослідний інститут знаходився у віданні міністерств військово-промислового комплексу і КДБ СРСР. Існувала певного роду конкуренція між двома установами. За свідченнями Віла Мірзоянова (вчений-хімік, який розсекретив розробки хімічної зброї, в тому числі сімейство отрут «Новічок»), саме тут виробляли отруту рицин, яким ймовірно був отруєний в 1978 Георгій Марков, болгарський журналіст і дисидент
Після гучного скандалу з отруєнням Сергія Скрипаля і ще кількох осіб у Солсбері у 2018 в селищі Шихани збирались знести кілька корпусів інституту технологій органічного синтезу, нібито у зв'язку з закінченням програми розробки хімічної зброї
1-ша мобільна бригада РХБЗ
1-ша мобільна бригада радіаційно-хімічно-біологічного захисту (в/ч 71432), знаходиться в селищі Шихани-2 (Вольск-18).
9-й полк радіохімічної розвідки
9-й полк радіохімічної розвідки (рос. 9-й полк радиохимической разведки и засечки), в/ч 29753, знаходиться в селищі Шихани-2 (Вольск-18). З'єднання займається забезпеченням захисту військ, цивільних осіб від радіоактивної, хімічної та біологічної небезпеки.
Шихани-4
Шихани-4 — арсенал 9-го полку радіохімічної розвідки.
Примітки
- . malaya-zemlya.livejournal.com (рос.). Архів оригіналу за 6 вересня 2023. Процитовано 6 вересня 2023.
- . wwii.space (рос.). Архів оригіналу за 5 червня 2023. Процитовано 6 вересня 2023.
- . business-vector.info (рос.). Архів оригіналу за 28 вересня 2022. Процитовано 6 вересня 2023.
- . ru.krymr.com (рос.). Архів оригіналу за 4 грудня 2020. Процитовано 6 вересня 2023.
- . pravda.com.ua. Архів оригіналу за 24 лютого 2022. Процитовано 6 вересня 2023.
- . theguardian.com (англ.). Архів оригіналу за 5 червня 2023. Процитовано 6 вересня 2023.
- . ru.krymr.com (рос.). Архів оригіналу за 9 серпня 2020. Процитовано 6 вересня 2023.
- . levfedorov.ru (рос.). Архів оригіналу за 10 травня 2017. Процитовано 6 вересня 2023.
- . picturehistory.livejournal.com (рос.). Архів оригіналу за 18 лютого 2018. Процитовано 6 вересня 2023.
- Российский государственный военный архив: ф. 31, оп. 7, д. 182, л. 14
- . 845-93.ru (рос.). Архів оригіналу за 26 вересня 2020. Процитовано 6 вересня 2023.
- . m.saratovnews.ru (рос.). Архів оригіналу за 19 травня 2021. Процитовано 6 вересня 2023.
- В Саратовской области на полигоне Шиханы прошла торжественная церемония награждения участников Всеармейского конкурса среди тяжелых огнеметных подразделений войск РХБ защиты «Белое солнце». function.mil.ru (рос.). Процитовано 6 вересня 2023.
- . ens.mil.ru (рос.). Архів оригіналу за 6 квітня 2018. Процитовано 6 вересня 2023.
- . antisovetsky.livejournal.com (рос.). Архів оригіналу за 25 листопада 2017. Процитовано 6 вересня 2023.
- . nv.ua (рос.). Архів оригіналу за 1 травня 2018. Процитовано 6 вересня 2023.
- . komandirovka.ru (рос.). Архів оригіналу за 27 липня 2023. Процитовано 6 вересня 2023.
- . voinskayachast.net (рос.). Архів оригіналу за 26 січня 2021. Процитовано 6 вересня 2023.
Джерела
Л. А. Федоров. . — М : Лесная страна, 2009. — Т. Том 2. — 240 с. — .
Л. А. Федоров. «Новичок»: история тайного оружия. — М : Родина, 2021. — 560 с. — .
Посилання
- Объект «Томка»[ 2017-03-28 у Wayback Machine.](рос.)
- Ядовитые Шиханы, родина «Новичка»[ 2023-09-06 у Wayback Machine.](рос.)
- Немецкий центр «химической войны» в СССР[ 2023-09-06 у Wayback Machine.](рос.)
- Филиал ФГУП «ГосНИИОХТ» «Шиханы»[ 2023-09-06 у Wayback Machine.](рос.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Shihani takozh vidomij yak CVHP ros Centralnyj voenno himicheskij poligon vijskovij poligon v Rosiyi v ch 42734 oriyentovanij na viprobuvannya himichnoyi zbroyi Roztashovanij v Saratovskij oblasti poblizu mista Shihani ros CVHP Shihany Zagalna informaciya 52 05 52 pn sh 47 06 52 sh d 52 09778 pn sh 47 11444 sh d 52 09778 47 11444 Koordinati 52 05 52 pn sh 47 06 52 sh d 52 09778 pn sh 47 11444 sh d 52 09778 47 11444Vodojma VolgaPlosha 450 km Poblizu poligonu znahodyatsya takozh selisha Shihani Volsk 17 ta Shihani 2 Volsk 18 de znahodyatsya pov yazani vijskovi chastini ta rizni derzhavni organizaciyi sho zajmalis doslidzhennyam i vigotovlennyam himichnoyi zbroyi Zgidno z zayavami ministerstva zakordonnih sprav Velikobritaniyi same tut rozroblyalas otruta yakoyu bulo otruyeno Sergiya ta Yuliyu Skripal u Solsberi u 2018 IstoriyaVijskovij poligon Shihani buv stvorenij u 1920 h rokah spochatku yak tankovij I tilki u 1928 vijshla postanova RVR SRSR pro neobhidnist stvorennya okremogo vijskovo himichnogo poligonu Potreba v okremomu poligoni bula nagalnoyu aktivni viprobuvannya himichnoyi zbroyi provodilis v 1920 h Institutom Himichnoyi Oboroni IHO na poligoni v Kuzminkah v peredmisti Moskvi Provoditi viprobuvannya himzbroyi tak blizko vid miskoyi mezhi stolici stavalo dedali nebezpechnishim i v 1929 misce dlya novogo poligonu bulo vibrane poblizu mista Volska sered perevag vibranogo poligonu rozmirom 130 km bula mozhlivist provoditi viprobuvannya v riznih umovah i v lisistij miscevosti j na vodi Nimeckij personal na sekretnomu ob yekti Tomka v Shihanah 1928 Poryad z poligonom isnuvala himichna laboratoriya osnovana u 1926 tak zvanij ob yekt Tomka de provodilis spilni radyansko nimecki doslidzhennya himichnoyi zbroyi Ci dvi krayini yaki opinilisya na toj moment v mizhnarodnij izolyaciyi uklali Rapallskij dogovir pro spivpracyu u tomu chisli jogo sekretnu chastinu pro spivrobitnictvo u vijskovij galuzi Same v ramkah ciyeyi ugodi na radyanskij teritoriyi bulo stvoreno ob yekt dlya spilnoyi rozrobki ta viprobuvannya himichnoyi zbroyi ta zasobiv zahistu vid neyi V 1930 roci pochalis pershi viprobuvannya himichnoyi zbroyi persh za vse ipritu za yih rezultatami persh za vse bulo prijnyato rishennya rozshiriti poligon do 400 km viselivshi navkolishni dva sela Prote i cih mir bulo nedostatno Viprobuvannya himichnoyi zbroyi velis z takim nehtuvannyam neobhidnih zahodiv bezpeki sho pro otruyennya civilnogo naselennya navit dopovidali narkomu vvidu neprekrashayushihsya sluchaev porazheniya mestnogo naseleniya pri provedenii opytov na poligone A v 1934 cherez pomilki pri skidanni bomb z velikoyi visoti otruyili 66 lyudej v tomu chisli 61 ditinu v susidnomu seli Klyuchi Viprobuvannya aktivno provodilis j na tvarinah i ne lishe na mishah napriklad lishe za 1932 cherez poligon projshlo majzhe 2 tis sobak i 1 tis kroliv Viprobuvannya 1931 1932 vklyuchali strilbu snaryadami ta bombarduvannya bombami z ipritom i podalshi doslidzhennya vplivu na miscevist Nastupni roki doslidzhuvalas mozhlivist peretinannya zarazhenoyi miscevosti bijcyami bez himzahistu Za rezultatami bulo prijnyate rishennya pro neobhidnist prijnyattya na ozbroyennya 5 kilogramovih aviabomb z ipritovoyu nachinkoyu Aktivnu uchast u viprobuvannyah na poligoni brav kerivnik Vijskovo himichnogo upravlinnya RSChA Yakiv Fishman 1936 roku poligon v chergovij raz rozshirili do 450 kv km a personal nalichuvav 670 osib ne vrahovuyuchi vijsk ohoroni Na poligoni bazuvavsya osoblivij mobilnij zagin 123 po likvidaciyi naslidkiv yadernih avarij yakij brav aktivnu uchast v likvidaciyi naslidkiv Chornobilskoyi katastrofi V 1980 h v SRSR isnuvav she odin poligon dlya viprobuvannya himichnoyi zbroyi v Uzbekistani na plato Ustyurt Stanom na 2016 na teritoriyi poligonu znahodilis znachni zapasi ipritu Ci otrujni rechovini davno ne vikoristovuvalis ale yih utilizaciya ye serjoznoyu problemoyu tomu MO RF prodovzhuyut vitrachati znachni koshti na priladi kontrolyu dlya poligonu Stanom na 2021 poligon prodovzhuye zalishatis miscem trenuvan dlya vijsk radiacijnogo himichnogo ta biologichnogo zahistu RHBZ Rosiyi Pidrozdili33 j naukovo doslidnij viprobuvalnij institut Golovnoyu naukovoyu organizaciyeyu z rozrobki ta viprobuvannya himichnoyi zbroyi v SRSR z 1928 roku buv moskovskij Institut himichnoyi oboroni roztashovuvavsya na Yauzi nepodalik Preobrazhenskoyi ploshi same jomu nalezhav viprobuvalnij poligon u Kuzminkah U 1930 ih IHO buv perejmenovanij v NDHI RSChA ros NIHI a pislya vijni v 1946 roci v Centralnij naukovo doslidnij vijskovo tehnichnij institut ros CNIVTI Naprikinci 1950 h virishili perevezti jogo z Moskvi do Shihan blizhche do poligonu CNDVTI kilkoma eshelonami pereyihav do Saratovskoyi oblasti 1960 roku U 1961 roci golovnij institut radyanskoyi vijskovoyi himiyi buv strukturno zlitij z poligonom i znovu teper vostannye zminiv nazvu na 33 j Centralnij naukovo doslidnij viprobuvalnij institut ros CNIII MO SRSR pid yakim diye v strukturi Minoboroni Rosiyi po sogodni Vin znahoditsya u selishi Shihani 2 Civilnij institut tehnologij organichnogo sintezu Civilnij institut tehnologij organichnogo sintezu ros Grazhdanskij institut tehnologii organicheskogo sinteza GITOS takozh zajmavsya rozrobkoyu ta virobnictvom himichnoyi zbroyi yak filial moskovskogo Derzhavnogo naukovo doslidnogo institutu organichnoyi himiyi ta tehnologiyi ros GosNIIOHT i tezh buv perevedenij na poligon u 1960 h v selishe Shihani 1 Volsk 17 Cej naukovo doslidnij institut znahodivsya u vidanni ministerstv vijskovo promislovogo kompleksu i KDB SRSR Isnuvala pevnogo rodu konkurenciya mizh dvoma ustanovami Za svidchennyami Vila Mirzoyanova vchenij himik yakij rozsekretiv rozrobki himichnoyi zbroyi v tomu chisli simejstvo otrut Novichok same tut viroblyali otrutu ricin yakim jmovirno buv otruyenij v 1978 Georgij Markov bolgarskij zhurnalist i disident Pislya guchnogo skandalu z otruyennyam Sergiya Skripalya i she kilkoh osib u Solsberi u 2018 v selishi Shihani zbiralis znesti kilka korpusiv institutu tehnologij organichnogo sintezu nibito u zv yazku z zakinchennyam programi rozrobki himichnoyi zbroyi 1 sha mobilna brigada RHBZ Dokladnishe 1 sha mobilna brigada radiacijno himichno biologichnogo zahistu RF 1 sha mobilna brigada radiacijno himichno biologichnogo zahistu v ch 71432 znahoditsya v selishi Shihani 2 Volsk 18 9 j polk radiohimichnoyi rozvidki 9 j polk radiohimichnoyi rozvidki ros 9 j polk radiohimicheskoj razvedki i zasechki v ch 29753 znahoditsya v selishi Shihani 2 Volsk 18 Z yednannya zajmayetsya zabezpechennyam zahistu vijsk civilnih osib vid radioaktivnoyi himichnoyi ta biologichnoyi nebezpeki Shihani 4 Shihani 4 arsenal 9 go polku radiohimichnoyi rozvidki Primitki malaya zemlya livejournal com ros Arhiv originalu za 6 veresnya 2023 Procitovano 6 veresnya 2023 wwii space ros Arhiv originalu za 5 chervnya 2023 Procitovano 6 veresnya 2023 business vector info ros Arhiv originalu za 28 veresnya 2022 Procitovano 6 veresnya 2023 ru krymr com ros Arhiv originalu za 4 grudnya 2020 Procitovano 6 veresnya 2023 pravda com ua Arhiv originalu za 24 lyutogo 2022 Procitovano 6 veresnya 2023 theguardian com angl Arhiv originalu za 5 chervnya 2023 Procitovano 6 veresnya 2023 ru krymr com ros Arhiv originalu za 9 serpnya 2020 Procitovano 6 veresnya 2023 levfedorov ru ros Arhiv originalu za 10 travnya 2017 Procitovano 6 veresnya 2023 picturehistory livejournal com ros Arhiv originalu za 18 lyutogo 2018 Procitovano 6 veresnya 2023 Rossijskij gosudarstvennyj voennyj arhiv f 31 op 7 d 182 l 14 845 93 ru ros Arhiv originalu za 26 veresnya 2020 Procitovano 6 veresnya 2023 m saratovnews ru ros Arhiv originalu za 19 travnya 2021 Procitovano 6 veresnya 2023 V Saratovskoj oblasti na poligone Shihany proshla torzhestvennaya ceremoniya nagrazhdeniya uchastnikov Vsearmejskogo konkursa sredi tyazhelyh ognemetnyh podrazdelenij vojsk RHB zashity Beloe solnce function mil ru ros Procitovano 6 veresnya 2023 ens mil ru ros Arhiv originalu za 6 kvitnya 2018 Procitovano 6 veresnya 2023 antisovetsky livejournal com ros Arhiv originalu za 25 listopada 2017 Procitovano 6 veresnya 2023 nv ua ros Arhiv originalu za 1 travnya 2018 Procitovano 6 veresnya 2023 komandirovka ru ros Arhiv originalu za 27 lipnya 2023 Procitovano 6 veresnya 2023 voinskayachast net ros Arhiv originalu za 26 sichnya 2021 Procitovano 6 veresnya 2023 DzherelaL A Fedorov M Lesnaya strana 2009 T Tom 2 240 s ISBN 978 5 91505 014 2 L A Fedorov Novichok istoriya tajnogo oruzhiya M Rodina 2021 560 s ISBN 978 5 00180 157 3 PosilannyaObekt Tomka 2017 03 28 u Wayback Machine ros Yadovitye Shihany rodina Novichka 2023 09 06 u Wayback Machine ros Nemeckij centr himicheskoj vojny v SSSR 2023 09 06 u Wayback Machine ros Filial FGUP GosNIIOHT Shihany 2023 09 06 u Wayback Machine ros