Трифенілмета́нові барвники́ (триарилметанові барвники) — органічні сполуки, похідні трифенілметану, що застосовуються як барвники. Належать до широшої групи , до якої входять також . Трифенілметанові барвники — одні з перших синтетичних барвників, перший представник класу — , описав 1856 року Якуб Натансон, а перший промисловий синтез для цього ж барвника розроблено 1859 року.
У сучасній хімії барвники арилметанового ряду, включно з трифенілметановими, відносять до поліметинових барвників і розглядають як розгалужені поліметини.
Найбільш характерними відтінками цього класу барвників є червоний, фіолетовий, зелений та синій, при цьому барвники мають високу яскравість та інтенсивність.
Номенклатура та класифікація
Найважливіші підгрупи трифенілметанових барвників, виділені на основі їхньої хімічної будови:
- діамінотриарилметанові (група [en]);
- триамінотриарилметанові (група ), наприклад, кристалічний фіолетовий;
- гідрокситриарилметанові (група [en]), які є похідними .
За способом застосування в класі виділяють такі різновиди:
- . Застосовують для фарбування бавовни по протраві, а також із кислих ванн для вовни та шовку;
- . Використовують для вовни та шовку;
- протравні барвники. Використовують для протравного фарбування вовни та шовку. На бавовні використовують для кольорового друку;
- лаки основних та кислотних барвників.
Примітки
- Перевалов.
- Венкатараман, 1957, с. 807.
- Hunger, 2003, с. 59.
- Венкатараман, 1957, с. 811.
Література
- Химия синтетических красителей. — Л. : Государственное научно-техническое издательство химической литературы, 1957. — Т. 2.
- Industrial dyes. Chemistry, properties, applications / ed. Hunger K. — Weinheim : Wiley-vch, 2003. — .
Посилання
- Перевалов В. П. Арилметановые красители // Большая российская энциклопедия : [в 36 т.] / председ. ред. кол. Ю. С. Осипов, отв. ред. С. Л. Кравец. — М. : Науч. изд-во «БРЭ», 2004—2017. (рос.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Trifenilmeta novi barvniki triarilmetanovi barvniki organichni spoluki pohidni trifenilmetanu sho zastosovuyutsya yak barvniki Nalezhat do shiroshoyi grupi do yakoyi vhodyat takozh Trifenilmetanovi barvniki odni z pershih sintetichnih barvnikiv pershij predstavnik klasu opisav 1856 roku Yakub Natanson a pershij promislovij sintez dlya cogo zh barvnika rozrobleno 1859 roku Zagalna struktura trifenilmetanovih barvnikiv U suchasnij himiyi barvniki arilmetanovogo ryadu vklyuchno z trifenilmetanovimi vidnosyat do polimetinovih barvnikiv i rozglyadayut yak rozgaluzheni polimetini Najbilsh harakternimi vidtinkami cogo klasu barvnikiv ye chervonij fioletovij zelenij ta sinij pri comu barvniki mayut visoku yaskravist ta intensivnist Nomenklatura ta klasifikaciyaNajvazhlivishi pidgrupi trifenilmetanovih barvnikiv vidileni na osnovi yihnoyi himichnoyi budovi diaminotriarilmetanovi grupa en triaminotriarilmetanovi grupa napriklad kristalichnij fioletovij gidroksitriarilmetanovi grupa en yaki ye pohidnimi Za sposobom zastosuvannya v klasi vidilyayut taki riznovidi Zastosovuyut dlya farbuvannya bavovni po protravi a takozh iz kislih vann dlya vovni ta shovku Vikoristovuyut dlya vovni ta shovku protravni barvniki Vikoristovuyut dlya protravnogo farbuvannya vovni ta shovku Na bavovni vikoristovuyut dlya kolorovogo druku laki osnovnih ta kislotnih barvnikiv PrimitkiPerevalov Venkataraman 1957 s 807 Hunger 2003 s 59 Venkataraman 1957 s 811 LiteraturaHimiya sinteticheskih krasitelej L Gosudarstvennoe nauchno tehnicheskoe izdatelstvo himicheskoj literatury 1957 T 2 Industrial dyes Chemistry properties applications ed Hunger K Weinheim Wiley vch 2003 ISBN 3 527 30426 6 PosilannyaPerevalov V P Arilmetanovye krasiteli Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 36 t predsed red kol Yu S Osipov otv red S L Kravec M Nauch izd vo BRE 2004 2017 ros