Свято-Троїцький Кафедральний собор — православний кафедральний собор УПЦ московського патріархату у місті Дніпро, побудований в XIX столітті за проєктом Людвіга Шарлемань-Боде і Пьєтро Вісконті. Протягом усього XIX століття іменувався то Троїцькою церквою, то церквою Зішестя Святого Духа.
Свято-Троїцький собор | |
---|---|
Свято-Троїцький Кафедральний собор | |
48°27′46″ пн. ш. 35°02′43″ сх. д. / 48.46294400002777536° пн. ш. 35.04544400002777849° сх. д.Координати: 48°27′46″ пн. ш. 35°02′43″ сх. д. / 48.46294400002777536° пн. ш. 35.04544400002777849° сх. д. | |
Тип споруди | собор |
Сучасний статус | працює |
Розташування | Україна, Дніпро, Троїцька площа, 7 |
Архітектор | Людвіг Шарлемань-Боде, Пьєтро Вісконті |
Початок будівництва | 1862 |
Кінець будівництва | XIX ст. |
Будівельна система | цегла |
Належність | УПЦ |
Стан | пам'ятка архітектури місцевого значення України і d |
Свято-Троїцький собор (Дніпро) (Україна) | |
Свято-Троїцький собор у Вікісховищі |
Історія
Свято-Троїцький собор зведено у 1845-1855 роках східніше від Свято-Духівської церкви, що височила над Привізною площею (тепер площа Героїв Майдану і ).
Дерев’яна будівля храму Святого Духу була вперше зведена у 1780-1781 роках у старому Катеринославі (Кільченському) і 1791 року перенесена до нового Катеринославу у Половицю (біля будинку на Успенській площі, 1) з освятою 15 січня Катеринославським і Херсонес-Таврійським єпископом Амвросієм (Серебрянніковим) на честь ікони Казанської Богоматері. 1797 року на тій же Успенській площі була зведена дерев’яна власне Свято-Успенська церква, а Казанська церква вирушила на Привізну площу, де у 1799-1800 майстер Самійло Доруденко на замовленням Міської Думи спорудив іконостас. Збором коштів для перенесення храму займались місцеві купці Григорій Христофорів, Кирило Остроухів и Григорій Полуянів.
1837 східніше Святодухівської церкви було освячено місце під кам’яний Троїцький собор. Купецтво міста звернулося за допомогою до петербурзьким архітекторам Людвігу Шарлемань-Боде і Петру Вісконті, що вже спроєктували Успенський собор (1837 рік). Архітектори роком раніше виконали новий проєкт цього купецького храму.
Будівництво почалося 1845 року на кошти лісопромисловця Феодора Дупленко, який виділив 103 тисячі карбованців. Освячення Свято-Троїцької церкви відбулося 1855 року за Катеринославського і Таганрізького єпископа Леоніда (Заріцького). Відбулося перейменування навколишніх вулиці за внутрішнім устроєм храму: за центральним вівтарем Животворної Трійці назвали Троїцьку вулиця, за правобічним вівтарем ікони Казанської Богоматері назвали вулицю праворуч - Казанську (тепере вулиця Михайла Грушевського), і за лівобічним вівтарем Андрія Першозваного назвали вулицю ліворуч - Першозванівську (тепер вулиця Короленка).
У 1862 році на пожертву купця Андрія Кирпичникова у 15 тисяч карбованців була зведена дзвіниця, що стала найвищою спорудою в Катеринославі того часу. В кінці XIX сторіччя будівлі храму і дзвіниці були з'єднані між собою сполучним приділом, що збільшили площу храму у 2 рази.
У другій половині XIX століття собор виконував функції міської парафіяльної церкви. Згідно «Єпархіальних відомостях», причт собору складався з трьох священиків, одного диякона, кількох псаломщиків. Духовенство крім прямих священичих обов'язків брала участь у роботі церковних адміністративних установ, займався викладацькою діяльністю і проповідувало.
За клопотами старости Троїцької церкви Івана Олексієнка наприкінці 19 сторіччя храм будує будинок Причта і Троїцької церковно-парафіяльної школи, відкриває на Троїцькому базарі свічну і 12 інших лавок,
В кінці 1900-х років у храмі провадилися великі ремонтні роботи. Для малювання нових ікон і фресок у 1909 році сюди запросили видатного українського митця Івана Сидоровича Їжакевича (1864-1962).
В роки радянської влади, після того, як закрився Спасо-Преображенський собор, сюди переміщається кафедра правлячого архієрея. Архієрейський будинок розмістився по сусідству, на Червоній вулиці; його першим насельником став владика Агапіт.
У 1934 році, під час боротьби з релігією в СРСР, собор було закрито.
Будівлю було віддано під фуражний склад. У цей період стіни храму прорубані для спорудження ярусів-настилів. Перепади температур, бруд завдали великої шкоди внутрішньому оздобленню собору, особливо розписам.
Богослужіння відновилися в 1941 році, після окупації міста німецькими військами — і більше не припинялися. У листопаді 1941 року у Троїцькому соборі відновили архієпископську кафедру і богослужіння. 11 червня 1942 року на кафедру був хіротонізований Димитрій (Маган) в єпископа Дніпропетровського і Запорізького. Протягом 1942 року за проєктом Володимира Самодриги собор через відсутність коштів не у повному обсязі відремонтували зовні: повісили дзвони, поштукатурили й вибілили стіни, знову пофарбували в зелений колір купола й повернули на них золоті хрести, усередині встигли розібрати перекриття і розчистити зафарбований розпис.
У 1943 році, під час зайняття міста радянськими військами, загинув настоятель храму протоієрей Володимир Капустинський (до революції був інспектором єпархіального жіночого училища і настоятелем Введенської церкви). 27 жовтня 1943 року, через два дні після звільнення Дніпропетровська, у дворі храму був розстріляний протодиякон собору Іларіон (його могила розташована на території собору).
З 1944 року церква відновлюється і ремонтується. Приблизно в цей же час відбувається реорганізація Дніпропетровської єпархії, і собор стає кафедральним, тобто резиденцією правлячого архієрея. Підвищення статусу собору дозволило розпочати капітальні реставраційні роботи, розпочаті в 1956 році.
Приведення в порядок зовнішнього і внутрішнього оздоблення храму та благоустрій навколишньої території ведуться настоятелем, протоієреєм Володимиром Аксютиним завдяки підтримці Владики Іринея, який очолює єпархію з 1993 року.
Біля стін собору поховані єпархіальні архієреї Андрій (Комарів), Варлаам (Ільющенко), Кронід (Міщенко), настоятеля собору, розстріляний протодиякон Іларіон, а також мешканці міста, які стали жертвами німецьких бомбардувань в 1941 році.
У соборі знаходяться святині: ікона Святої Трійці з часткою Мамврійського дуба, ікона «Плачу Спаситель», ікони Божої Матері «Іверська», «Казанська», «Достойно є», «Самарська», два хрести-мощевик з частками мощей шанованих у православ'ї святих. Серед реліквій зберігаються іконостас Казанської церкви і гробниця з Свято-Миколаївського (Брянського) собору.
У соборі проходять щоденні служби, відбуваються треби. У святкові дні вранці — дві служби: о 7:00 і 9:00. У недільні дні на вечірній службі — читання акафіста, а в суботні дні — єлеєпомазання здійснює правлячий архієрей.
Див. також
Література
- Феодосій (Макаревський), єп. Матеріали для історико-статистичного опису Катеринославської єпархії. Церкви та приходи минулого XVIII ст. — Дніпропетровськ: ВАТ «Дніпрокнига», 2000.
- Єпархіальні відомості Катеринославської єпархії. — 1872: офіційний і неофіційний відділи.
- Весь Катеринослав: довідкова книга. — Катеринослав: вид. Л. В. Сатановського, 1913.
- Скалозуб Ю. Історія Катеринославської єпархії — Дніпропетровськ: «Січ», 2001 р.
Посилання
- Свято-Троїцький кафедральний собор [ 8 жовтня 2016 у Wayback Machine.]
- Історія собору
- Свято-Троїцький кафедральний собор в Дніпрі. [ 14 вересня 2016 у Wayback Machine.] Фотоподорож [ 14 вересня 2016 у Wayback Machine.]
Примітки
- Жизнь епархии в стенах кафедрального собора. gorod.dp.ua. 2005. Процитовано 7 грудня 2020.
{{}}
:|first=
з пропущеним|last=
()
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Svyato Troyickij Kafedralnij sobor pravoslavnij kafedralnij sobor UPC moskovskogo patriarhatu u misti Dnipro pobudovanij v XIX stolitti za proyektom Lyudviga Sharleman Bode i Pyetro Viskonti Protyagom usogo XIX stolittya imenuvavsya to Troyickoyu cerkvoyu to cerkvoyu Zishestya Svyatogo Duha Svyato Troyickij soborSvyato Troyickij Kafedralnij sobor48 27 46 pn sh 35 02 43 sh d 48 46294400002777536 pn sh 35 04544400002777849 sh d 48 46294400002777536 35 04544400002777849 Koordinati 48 27 46 pn sh 35 02 43 sh d 48 46294400002777536 pn sh 35 04544400002777849 sh d 48 46294400002777536 35 04544400002777849Tip sporudi soborSuchasnij status pracyuyeRoztashuvannya Ukrayina Dnipro Troyicka plosha 7Arhitektor Lyudvig Sharleman Bode Pyetro ViskontiPochatok budivnictva 1862Kinec budivnictva XIX st Budivelna sistema ceglaNalezhnist UPCStan pam yatka arhitekturi miscevogo znachennya Ukrayini i dSvyato Troyickij sobor Dnipro Ukrayina Svyato Troyickij sobor u VikishovishiIstoriyaSvyato Troyickij sobor zvedeno u 1845 1855 rokah shidnishe vid Svyato Duhivskoyi cerkvi sho visochila nad Priviznoyu plosheyu teper plosha Geroyiv Majdanu i Derev yana budivlya hramu Svyatogo Duhu bula vpershe zvedena u 1780 1781 rokah u staromu Katerinoslavi Kilchenskomu i 1791 roku perenesena do novogo Katerinoslavu u Polovicyu bilya budinku na Uspenskij ploshi 1 z osvyatoyu 15 sichnya Katerinoslavskim i Hersones Tavrijskim yepiskopom Amvrosiyem Serebryannikovim na chest ikoni Kazanskoyi Bogomateri 1797 roku na tij zhe Uspenskij ploshi bula zvedena derev yana vlasne Svyato Uspenska cerkva a Kazanska cerkva virushila na Priviznu ploshu de u 1799 1800 majster Samijlo Dorudenko na zamovlennyam Miskoyi Dumi sporudiv ikonostas Zborom koshtiv dlya perenesennya hramu zajmalis miscevi kupci Grigorij Hristoforiv Kirilo Ostrouhiv i Grigorij Poluyaniv 1837 shidnishe Svyatoduhivskoyi cerkvi bulo osvyacheno misce pid kam yanij Troyickij sobor Kupectvo mista zvernulosya za dopomogoyu do peterburzkim arhitektoram Lyudvigu Sharleman Bode i Petru Viskonti sho vzhe sproyektuvali Uspenskij sobor 1837 rik Arhitektori rokom ranishe vikonali novij proyekt cogo kupeckogo hramu Budivnictvo pochalosya 1845 roku na koshti lisopromislovcya Feodora Duplenko yakij vidiliv 103 tisyachi karbovanciv Osvyachennya Svyato Troyickoyi cerkvi vidbulosya 1855 roku za Katerinoslavskogo i Taganrizkogo yepiskopa Leonida Zarickogo Vidbulosya perejmenuvannya navkolishnih vulici za vnutrishnim ustroyem hramu za centralnim vivtarem Zhivotvornoyi Trijci nazvali Troyicku vulicya za pravobichnim vivtarem ikoni Kazanskoyi Bogomateri nazvali vulicyu pravoruch Kazansku tepere vulicya Mihajla Grushevskogo i za livobichnim vivtarem Andriya Pershozvanogo nazvali vulicyu livoruch Pershozvanivsku teper vulicya Korolenka U 1862 roci na pozhertvu kupcya Andriya Kirpichnikova u 15 tisyach karbovanciv bula zvedena dzvinicya sho stala najvishoyu sporudoyu v Katerinoslavi togo chasu V kinci XIX storichchya budivli hramu i dzvinici buli z yednani mizh soboyu spoluchnim pridilom sho zbilshili ploshu hramu u 2 razi U drugij polovini XIX stolittya sobor vikonuvav funkciyi miskoyi parafiyalnoyi cerkvi Zgidno Yeparhialnih vidomostyah pricht soboru skladavsya z troh svyashenikiv odnogo diyakona kilkoh psalomshikiv Duhovenstvo krim pryamih svyashenichih obov yazkiv brala uchast u roboti cerkovnih administrativnih ustanov zajmavsya vikladackoyu diyalnistyu i propoviduvalo Za klopotami starosti Troyickoyi cerkvi Ivana Oleksiyenka naprikinci 19 storichchya hram buduye budinok Prichta i Troyickoyi cerkovno parafiyalnoyi shkoli vidkrivaye na Troyickomu bazari svichnu i 12 inshih lavok V kinci 1900 h rokiv u hrami provadilisya veliki remontni roboti Dlya malyuvannya novih ikon i fresok u 1909 roci syudi zaprosili vidatnogo ukrayinskogo mitcya Ivana Sidorovicha Yizhakevicha 1864 1962 Troyicka cerkva Pochatok HH stolittya V roki radyanskoyi vladi pislya togo yak zakrivsya Spaso Preobrazhenskij sobor syudi peremishayetsya kafedra pravlyachogo arhiyereya Arhiyerejskij budinok rozmistivsya po susidstvu na Chervonij vulici jogo pershim naselnikom stav vladika Agapit Svyato Troyickij sobor vnochi U 1934 roci pid chas borotbi z religiyeyu v SRSR sobor bulo zakrito Budivlyu bulo viddano pid furazhnij sklad U cej period stini hramu prorubani dlya sporudzhennya yarusiv nastiliv Perepadi temperatur brud zavdali velikoyi shkodi vnutrishnomu ozdoblennyu soboru osoblivo rozpisam Bogosluzhinnya vidnovilisya v 1941 roci pislya okupaciyi mista nimeckimi vijskami i bilshe ne pripinyalisya U listopadi 1941 roku u Troyickomu sobori vidnovili arhiyepiskopsku kafedru i bogosluzhinnya 11 chervnya 1942 roku na kafedru buv hirotonizovanij Dimitrij Magan v yepiskopa Dnipropetrovskogo i Zaporizkogo Protyagom 1942 roku za proyektom Volodimira Samodrigi sobor cherez vidsutnist koshtiv ne u povnomu obsyazi vidremontuvali zovni povisili dzvoni poshtukaturili j vibilili stini znovu pofarbuvali v zelenij kolir kupola j povernuli na nih zoloti hresti useredini vstigli rozibrati perekrittya i rozchistiti zafarbovanij rozpis U 1943 roci pid chas zajnyattya mista radyanskimi vijskami zaginuv nastoyatel hramu protoiyerej Volodimir Kapustinskij do revolyuciyi buv inspektorom yeparhialnogo zhinochogo uchilisha i nastoyatelem Vvedenskoyi cerkvi 27 zhovtnya 1943 roku cherez dva dni pislya zvilnennya Dnipropetrovska u dvori hramu buv rozstrilyanij protodiyakon soboru Ilarion jogo mogila roztashovana na teritoriyi soboru Z 1944 roku cerkva vidnovlyuyetsya i remontuyetsya Priblizno v cej zhe chas vidbuvayetsya reorganizaciya Dnipropetrovskoyi yeparhiyi i sobor staye kafedralnim tobto rezidenciyeyu pravlyachogo arhiyereya Pidvishennya statusu soboru dozvolilo rozpochati kapitalni restavracijni roboti rozpochati v 1956 roci Privedennya v poryadok zovnishnogo i vnutrishnogo ozdoblennya hramu ta blagoustrij navkolishnoyi teritoriyi vedutsya nastoyatelem protoiyereyem Volodimirom Aksyutinim zavdyaki pidtrimci Vladiki Irineya yakij ocholyuye yeparhiyu z 1993 roku Bilya stin soboru pohovani yeparhialni arhiyereyi Andrij Komariv Varlaam Ilyushenko Kronid Mishenko nastoyatelya soboru rozstrilyanij protodiyakon Ilarion a takozh meshkanci mista yaki stali zhertvami nimeckih bombarduvan v 1941 roci U sobori znahodyatsya svyatini ikona Svyatoyi Trijci z chastkoyu Mamvrijskogo duba ikona Plachu Spasitel ikoni Bozhoyi Materi Iverska Kazanska Dostojno ye Samarska dva hresti moshevik z chastkami moshej shanovanih u pravoslav yi svyatih Sered relikvij zberigayutsya ikonostas Kazanskoyi cerkvi i grobnicya z Svyato Mikolayivskogo Bryanskogo soboru U sobori prohodyat shodenni sluzhbi vidbuvayutsya trebi U svyatkovi dni vranci dvi sluzhbi o 7 00 i 9 00 U nedilni dni na vechirnij sluzhbi chitannya akafista a v subotni dni yeleyepomazannya zdijsnyuye pravlyachij arhiyerej Div takozhHrami DnipraLiteraturaFeodosij Makarevskij yep Materiali dlya istoriko statistichnogo opisu Katerinoslavskoyi yeparhiyi Cerkvi ta prihodi minulogo XVIII st Dnipropetrovsk VAT Dniprokniga 2000 Yeparhialni vidomosti Katerinoslavskoyi yeparhiyi 1872 oficijnij i neoficijnij viddili Ves Katerinoslav dovidkova kniga Katerinoslav vid L V Satanovskogo 1913 Skalozub Yu Istoriya Katerinoslavskoyi yeparhiyi Dnipropetrovsk Sich 2001 r PosilannyaSvyato Troyickij kafedralnij sobor 8 zhovtnya 2016 u Wayback Machine Istoriya soboru Svyato Troyickij kafedralnij sobor v Dnipri 14 veresnya 2016 u Wayback Machine Fotopodorozh 14 veresnya 2016 u Wayback Machine PrimitkiZhizn eparhii v stenah kafedralnogo sobora gorod dp ua 2005 Procitovano 7 grudnya 2020 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a first z propushenim last dovidka