Нрі — держава на Заході Африки, що утворилася внаслідок об'єднання вождества народу ігбо в нижній течії річки Нігер. 1911 року підкорена Великою Британією, увійшовши до складу протекторату Південна Нігерія.
Ọ̀ràézè Ǹrì Нрі | ||||
| ||||
Столиця | Укву | |||
Мови | ігбо | |||
Релігії | одінала | |||
Форма правління | теократія | |||
езе | ||||
Історія | ||||
- Засновано | 1043 | |||
- Ліквідовано | 1911 | |||
|
Історія
Утворення протодержави народу ігбо відбулося в X ст. на основі культури Ігбо-Укву. Розвиток пов'язано з міфічним володарем Ері. Втім справжнім засновником держави став , що в середині XI ст. заснував перші державні інституції.
Постово відбувалося розширення меж держави. Проте воно не перетворилося на «велику імперію». Приєднання інших вождеств та поселень переважно відбувалося не військовим шляхом, а через ритуальну клятву.
Лише з XVI ст. відбувається розширення території Нрі за межі власне поселень ігбо, зокрема досягає міста Іда на півдні мешкання народу ігала (в північному напрямку). З XVII ст. на півдні до володінь включаються землі у нижній течії нігеру та на його західному узбережжя.
Напочатку XVIII ст. держава вступає в чергу внутрішніх конфліктів. Водночас розширюються контакти з європейцями. З кінця цього ж століття відбувається зменшення території. У XIX ст. Нрі повернулося до попереднього розміру.
У 1902 році після знищення конфедерації Аро та підкорення прибережних міст-держав, британці спрямували загарбницькі зусилля вглиб континенту. 1905 року починається відкритий конфлікт Нрі з британськими загонами. 1911 року британці здобули перемогу і змусили езе зректися своєї влади над іншими поселення ігбо, що призвело до зникнення держави. В подальшому представники династії зберегли церемоніальний титул езе, що зберігся до тепер.
Устрій
Нрі було теократією. На чолі стояв жрець-володар (езі Нрі), який здійснював урядування через своїх посадовців мбурічі ("навернених) та нді Нрі (ритуальні ніспектори). Останні постійно пересувалися між підвладними поселеннями. В останніх панували місцеві вожді, що визнавали священну владу езі, яку називали «кенга», та мбурічі. В подальшому мбурічі перетворилися на потужну знать.
Самого езе обирали представники жрецтва (нді Нрі), які серед кандидатів, що належали до правлячого роду, виявляли надприродні здібності. Його оголошували правителем після символічної подорожі до Агулері на річці Анамбра. там обраний віддавав шану святиням, божествам та могилам предків. На 7 день повертався, щоб пройти символічне поховання та ексгумацію, потім був помазаним білою глиною (символом чистоти) та отримував скіпетр (удуду-езе).
Держава була поділена на області — одінані.
Економіка
Основними галузями були сільське господарство, мисливство та торгівля. Работоргівля була заборонено З XVI ст. було видано наказ, за яким будь-який раб, що потрапляв на території Нрі оголошувався вільним. Розрахунки здійснювали бронзовими або мідними кільцями .
Культура
Релігія
Сповідували власну релігію ігбо, що називалася одінала. Основою її був пацифізм та релігійна терпимість. Цей релігійний пацифізм коренився у вірі, що насильство — це мерзота, яка забруднює землю. Втім езе міг «відлучити» любого ігбо за порушення табу. Завдяки цьому зберігався контроль над поселеннями. Водночас від езе та його представники нді залежала родючість землі та відсутність природних лих.
Існувало 6 типів типів табу: людини (наприклад, близнюки), тварини, об'єкти, тимчасові, поведінкові, мовні та місцеві табу. Правила щодо цих табу використовувались для навчання та управління. Це означало, що, хоча представники народу ігбо належали до різного соціального та політичного статусу вони усі слідували вірі одінала, а відповідно підкорялися її уособленню на Землі — езе Нрі.
Важливою частиною поєднання віри та світського життя було нижне пальмове листя (ому): людина, що його несла, мала захист. Її видавав лише езе у особливих випадках.
Мистецтво
Значних успіхів майстри Нрі досягли у бронзову литті. Його часто порівнюють з бенінським або з Іфе. Втім за дослідження технологія бронзи Нрі відрізняється, й воно давнішнє за інше з долини Нігеру.
З бронзи зображували тварин, переважно голови слона, птахів, равликів, хамелеонів, а також природні аспекти, наприклад птах, що висиджує яйця. З бронзи виготовляли різний посуд у вигляді гарбуза з ручками.
Джерела
- Onwuejeogwu, M. Angulu (1981). An Igbo civilization: Nri kingdom & hegemony. Ethnographica. .
- Fasi, Muhammad; Hrbek, Ivan (1988). Africa from the Seventh to the Eleventh Century. London: Heinemann. .
- Ehret, Christopher (2002). The civilizations of Africa: a history to 1800. James Currey Publishers. .
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Nri derzhava na Zahodi Afriki sho utvorilasya vnaslidok ob yednannya vozhdestva narodu igbo v nizhnij techiyi richki Niger 1911 roku pidkorena Velikoyu Britaniyeyu uvijshovshi do skladu protektoratu Pivdenna Nigeriya Ọ raeze Ǹri Nri1043 1911Nri istorichni kordoni na kartiStolicya UkvuMovi igboReligiyi odinalaForma pravlinnya teokratiyaezeIstoriya Zasnovano 1043 Likvidovano 1911Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Nri derzhava IstoriyaUtvorennya protoderzhavi narodu igbo vidbulosya v X st na osnovi kulturi Igbo Ukvu Rozvitok pov yazano z mifichnim volodarem Eri Vtim spravzhnim zasnovnikom derzhavi stav sho v seredini XI st zasnuvav pershi derzhavni instituciyi Postovo vidbuvalosya rozshirennya mezh derzhavi Prote vono ne peretvorilosya na veliku imperiyu Priyednannya inshih vozhdestv ta poselen perevazhno vidbuvalosya ne vijskovim shlyahom a cherez ritualnu klyatvu Lishe z XVI st vidbuvayetsya rozshirennya teritoriyi Nri za mezhi vlasne poselen igbo zokrema dosyagaye mista Ida na pivdni meshkannya narodu igala v pivnichnomu napryamku Z XVII st na pivdni do volodin vklyuchayutsya zemli u nizhnij techiyi nigeru ta na jogo zahidnomu uzberezhzhya Napochatku XVIII st derzhava vstupaye v chergu vnutrishnih konfliktiv Vodnochas rozshiryuyutsya kontakti z yevropejcyami Z kincya cogo zh stolittya vidbuvayetsya zmenshennya teritoriyi U XIX st Nri povernulosya do poperednogo rozmiru U 1902 roci pislya znishennya konfederaciyi Aro ta pidkorennya priberezhnih mist derzhav britanci spryamuvali zagarbnicki zusillya vglib kontinentu 1905 roku pochinayetsya vidkritij konflikt Nri z britanskimi zagonami 1911 roku britanci zdobuli peremogu i zmusili eze zrektisya svoyeyi vladi nad inshimi poselennya igbo sho prizvelo do zniknennya derzhavi V podalshomu predstavniki dinastiyi zberegli ceremonialnij titul eze sho zberigsya do teper UstrijNri bulo teokratiyeyu Na choli stoyav zhrec volodar ezi Nri yakij zdijsnyuvav uryaduvannya cherez svoyih posadovciv mburichi navernenih ta ndi Nri ritualni nispektori Ostanni postijno peresuvalisya mizh pidvladnimi poselennyami V ostannih panuvali miscevi vozhdi sho viznavali svyashennu vladu ezi yaku nazivali kenga ta mburichi V podalshomu mburichi peretvorilisya na potuzhnu znat Samogo eze obirali predstavniki zhrectva ndi Nri yaki sered kandidativ sho nalezhali do pravlyachogo rodu viyavlyali nadprirodni zdibnosti Jogo ogoloshuvali pravitelem pislya simvolichnoyi podorozhi do Aguleri na richci Anambra tam obranij viddavav shanu svyatinyam bozhestvam ta mogilam predkiv Na 7 den povertavsya shob projti simvolichne pohovannya ta eksgumaciyu potim buv pomazanim biloyu glinoyu simvolom chistoti ta otrimuvav skipetr ududu eze Derzhava bula podilena na oblasti odinani EkonomikaOsnovnimi galuzyami buli silske gospodarstvo mislivstvo ta torgivlya Rabotorgivlya bula zaboroneno Z XVI st bulo vidano nakaz za yakim bud yakij rab sho potraplyav na teritoriyi Nri ogoloshuvavsya vilnim Rozrahunki zdijsnyuvali bronzovimi abo midnimi kilcyami KulturaReligiya Spoviduvali vlasnu religiyu igbo sho nazivalasya odinala Osnovoyu yiyi buv pacifizm ta religijna terpimist Cej religijnij pacifizm korenivsya u viri sho nasilstvo ce merzota yaka zabrudnyuye zemlyu Vtim eze mig vidluchiti lyubogo igbo za porushennya tabu Zavdyaki comu zberigavsya kontrol nad poselennyami Vodnochas vid eze ta jogo predstavniki ndi zalezhala rodyuchist zemli ta vidsutnist prirodnih lih Isnuvalo 6 tipiv tipiv tabu lyudini napriklad bliznyuki tvarini ob yekti timchasovi povedinkovi movni ta miscevi tabu Pravila shodo cih tabu vikoristovuvalis dlya navchannya ta upravlinnya Ce oznachalo sho hocha predstavniki narodu igbo nalezhali do riznogo socialnogo ta politichnogo statusu voni usi sliduvali viri odinala a vidpovidno pidkoryalisya yiyi uosoblennyu na Zemli eze Nri Vazhlivoyu chastinoyu poyednannya viri ta svitskogo zhittya bulo nizhne palmove listya omu lyudina sho jogo nesla mala zahist Yiyi vidavav lishe eze u osoblivih vipadkah Mistectvo Bronzova mushlya Znachnih uspihiv majstri Nri dosyagli u bronzovu litti Jogo chasto porivnyuyut z beninskim abo z Ife Vtim za doslidzhennya tehnologiya bronzi Nri vidriznyayetsya j vono davnishnye za inshe z dolini Nigeru Z bronzi zobrazhuvali tvarin perevazhno golovi slona ptahiv ravlikiv hameleoniv a takozh prirodni aspekti napriklad ptah sho visidzhuye yajcya Z bronzi vigotovlyali riznij posud u viglyadi garbuza z ruchkami DzherelaOnwuejeogwu M Angulu 1981 An Igbo civilization Nri kingdom amp hegemony Ethnographica ISBN 978 123 105 X Fasi Muhammad Hrbek Ivan 1988 Africa from the Seventh to the Eleventh Century London Heinemann ISBN 0 435 94809 1 Ehret Christopher 2002 The civilizations of Africa a history to 1800 James Currey Publishers ISBN 0 85255 475 3