Кизил-кобинська культура — археологічна культура доби фінальної бронзи — раннього заліза, що займає гірські і передгірні райони Криму, пам"ятки датуються XI—ІІІ століттями до н. е.
Назву отримала за місцем першої знахідки біля урочища Кизил-Коба (Червоні печери), (нині на території Сімферопольського району) археологами Глібом Бонч-Осмоловським й Миколою Ернстом у 1921—1924 роках.
Представлена поселеннями і могильниками.
Відомі укріплені поселення дотаврських етапів (Уч-Баш, Кизил-Коба, Сахарна Головка, Алма-Кермен, тощо) та неукріплені невеликі поселення у річкових долинах і могильники кам'яних скринь у горах таврського етапу культури.
Носії цієї культури мешкали у наземних житлах, землянках і напівземлянках, займалися землеробством, скотарством, рибальством і полюванням, знали ремесла. Носіями цієї культури були невідомі народи, що на пізньому етапі отримали в античних грецьких джерелах етнонім таври.
Вироби
Характеризується ліпним посудом: горщиками, корчагами, мисками, кубками, черпаками, орнаментованими і неорнаментованими. Знаряддя представлені виробами із бронзи, заліза, каменю, кременю, кістки, рогу, кераміки, тощо. Зброя, знайдена на пам'ятках — переважно кістяні, рогові і бронзові наконечники стріл, мечі і кинджали скіфських типів, кам'яні булави, сокири і молоти. У могильниках кам'яних скринь, характерних для таврського періоду культури представлені різноманітні бронзові прикраси, намисто, предмети озброєння і кінського обладунку, тощо.
Походження
Походження цієї культури дискусійне: при місцевому субстраті білозерської культури на етапі формування простежується потужний імпульс з заходу, де поширені культури фракійського гальштату.
Пізніше за доби раннього заліза превалюють східні впливи з Кавказу й Передкавказзя. На фінальному етапі знову проявляються балканські риси, але найбільший вплив в цей час племена отримували від античних полісів, з якими межували, від яких і отримали легендарну назву.
Примітки
- Кизилкобинская культура [ 31 жовтня 2009 у Wayback Machine.] (рос.)
- . Архів оригіналу за 23 Жовтня 2014. Процитовано 16 Жовтня 2014.
- . Архів оригіналу за 20 Жовтня 2014. Процитовано 16 Жовтня 2014.
- Тавры (Доколонизационный период): Национальный заповедник «Херсонес Таврический» [ 28 Жовтня 2014 у Wayback Machine.] (рос.)
- Зализняк Л. Л., Археология Украины: «Тавры» [ 20 Жовтня 2014 у Wayback Machine.] (рос.)
- . Архів оригіналу за 21 Липня 2015. Процитовано 16 Жовтня 2014.
- Кравченко, Евеліна (2011). Кизил-кобинська культура у Західному Криму (українська) . Київ: ІА НАНУ.
Джерела
- Кравченко Е. А. Кравченко Е. А. Кизил-кобинська культура у Західному Криму. — Київ: ІА НАН України, 2010. — 276 с.
- Кравченко Е. А. // «Хронологія молодшого дотаврського періоду кизил-кобинської культури» [Текст] / Археологія. — 2010 р. — № 1. — С. 11-27, ISSN 0235-3490
- Лесков А. М., «Горный Крым в І тысячелетии до нашей эры», г. Киев, 1965 г. (рос.)
- «Кизил-Кобинская культура» // том 32, «Большая советская энциклопедия», БСЭ, 1936 г. (рос.)
- Кравченко Е. А. Кизил-кобинська культура у Західному Криму. — Київ: ІА НАН України, 2010. — 276 с.
- Кравченко Э. А, Горбаненко С. А., Горобец Л. В., Кройтор Р. В., Разумов С. Н., Сергеева М. С., Яниш Е. Ю. От бронзы к железу: хозяйство жителей Инкерманской долины (по материалам исследований поселений Уч-Баш и Сахарная Головка). — Киев: ИА НАН Украины, 2016. — 318 с. (рос.)
Посилання
- Кизил-Кобинская культура // Большая советская энциклопедия : в 30 т. / главн. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : «Советская энциклопедия», 1969—1978. (рос.)
- Україна: Історія великого народу, «Кизил-Кобинська культура» [ 20 Жовтня 2014 у Wayback Machine.]
- Кравченко Евеліна Антонівна, Кизил-кобинська культура у Західному Криму: Дисертація канд. наук: 07.00.04 — 2008 р. [ 23 Жовтня 2014 у Wayback Machine.]
- КИЗИЛ-КОБИНСЬКА КУЛЬТУРА, «Лексика — українські енциклопедії та словники» [ 22 Жовтня 2014 у Wayback Machine.]
- Таври та їх культура [ 23 Жовтня 2014 у Wayback Machine.]
- сайт «Навчальні матеріали онлайн»: рубрика «Археологія України», стаття «Таври» [ 29 Листопада 2014 у Wayback Machine.]
- Зализняк Л. Л., Археология Украины: «Тавры» [ 20 Жовтня 2014 у Wayback Machine.] (рос.)
- Кизилкобинская культура в БСЭ [ 20 Жовтня 2014 у Wayback Machine.] (рос.)
- (рос.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kizil kobinska kultura arheologichna kultura dobi finalnoyi bronzi rannogo zaliza sho zajmaye girski i peredgirni rajoni Krimu pam yatki datuyutsya XI III stolittyami do n e Nazvu otrimala za miscem pershoyi znahidki bilya urochisha Kizil Koba Chervoni pecheri nini na teritoriyi Simferopolskogo rajonu arheologami Glibom Bonch Osmolovskim j Mikoloyu Ernstom u 1921 1924 rokah Predstavlena poselennyami i mogilnikami Vidomi ukripleni poselennya dotavrskih etapiv Uch Bash Kizil Koba Saharna Golovka Alma Kermen tosho ta neukripleni neveliki poselennya u richkovih dolinah i mogilniki kam yanih skrin u gorah tavrskogo etapu kulturi Nosiyi ciyeyi kulturi meshkali u nazemnih zhitlah zemlyankah i napivzemlyankah zajmalisya zemlerobstvom skotarstvom ribalstvom i polyuvannyam znali remesla Nosiyami ciyeyi kulturi buli nevidomi narodi sho na piznomu etapi otrimali v antichnih greckih dzherelah etnonim tavri VirobiHarakterizuyetsya lipnim posudom gorshikami korchagami miskami kubkami cherpakami ornamentovanimi i neornamentovanimi Znaryaddya predstavleni virobami iz bronzi zaliza kamenyu kremenyu kistki rogu keramiki tosho Zbroya znajdena na pam yatkah perevazhno kistyani rogovi i bronzovi nakonechniki stril mechi i kindzhali skifskih tipiv kam yani bulavi sokiri i moloti U mogilnikah kam yanih skrin harakternih dlya tavrskogo periodu kulturi predstavleni riznomanitni bronzovi prikrasi namisto predmeti ozbroyennya i kinskogo obladunku tosho PohodzhennyaPohodzhennya ciyeyi kulturi diskusijne pri miscevomu substrati bilozerskoyi kulturi na etapi formuvannya prostezhuyetsya potuzhnij impuls z zahodu de poshireni kulturi frakijskogo galshtatu Piznishe za dobi rannogo zaliza prevalyuyut shidni vplivi z Kavkazu j Peredkavkazzya Na finalnomu etapi znovu proyavlyayutsya balkanski risi ale najbilshij vpliv v cej chas plemena otrimuvali vid antichnih polisiv z yakimi mezhuvali vid yakih i otrimali legendarnu nazvu PrimitkiKizilkobinskaya kultura 31 zhovtnya 2009 u Wayback Machine ros Arhiv originalu za 23 Zhovtnya 2014 Procitovano 16 Zhovtnya 2014 Arhiv originalu za 20 Zhovtnya 2014 Procitovano 16 Zhovtnya 2014 Tavry Dokolonizacionnyj period Nacionalnyj zapovednik Hersones Tavricheskij 28 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine ros Zaliznyak L L Arheologiya Ukrainy Tavry 20 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine ros Arhiv originalu za 21 Lipnya 2015 Procitovano 16 Zhovtnya 2014 Kravchenko Evelina 2011 Kizil kobinska kultura u Zahidnomu Krimu ukrayinska Kiyiv IA NANU DzherelaKravchenko E A Kravchenko E A Kizil kobinska kultura u Zahidnomu Krimu Kiyiv IA NAN Ukrayini 2010 276 s ISBN 978 966 02 5745 0 Kravchenko E A Hronologiya molodshogo dotavrskogo periodu kizil kobinskoyi kulturi Tekst Arheologiya 2010 r 1 S 11 27 ISSN 0235 3490 Leskov A M Gornyj Krym v I tysyacheletii do nashej ery g Kiev 1965 g ros Kizil Kobinskaya kultura tom 32 Bolshaya sovetskaya enciklopediya BSE 1936 g ros Kravchenko E A Kizil kobinska kultura u Zahidnomu Krimu Kiyiv IA NAN Ukrayini 2010 276 s Kravchenko E A Gorbanenko S A Gorobec L V Krojtor R V Razumov S N Sergeeva M S Yanish E Yu Ot bronzy k zhelezu hozyajstvo zhitelej Inkermanskoj doliny po materialam issledovanij poselenij Uch Bash i Saharnaya Golovka Kiev IA NAN Ukrainy 2016 318 s ros ISBN 978 966 02 7802 8PosilannyaKizil Kobinskaya kultura Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t glavn red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 ros Ukrayina Istoriya velikogo narodu Kizil Kobinska kultura 20 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine Kravchenko Evelina Antonivna Kizil kobinska kultura u Zahidnomu Krimu Disertaciya kand nauk 07 00 04 2008 r 23 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine KIZIL KOBINSKA KULTURA Leksika ukrayinski enciklopediyi ta slovniki 22 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine Tavri ta yih kultura 23 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine sajt Navchalni materiali onlajn rubrika Arheologiya Ukrayini stattya Tavri 29 Listopada 2014 u Wayback Machine Zaliznyak L L Arheologiya Ukrainy Tavry 20 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine ros Kizilkobinskaya kultura v BSE 20 Zhovtnya 2014 u Wayback Machine ros ros