Бачинський Анатолій Діомидович | |
---|---|
Народився | 21 травня 1933 Одеса, Українська Соціалістична Радянська Республіка, СРСР |
Помер | 8 квітня 1995 (61 рік) Одеса, Україна |
Країна | СРСР → Україна |
Діяльність | педагог, історик, викладач університету |
Alma mater | Одеський університет |
Заклад | ОНУ ім. І. І. Мечникова |
Посада | професор кафедри історії України Одеського університету імені І. І. Мечникова |
Вчене звання | доцент |
Науковий ступінь | кандидат історичних наук |
Відомі учні | Хмарський Вадим Михайлович |
Аспіранти, докторанти | Хмарський Вадим Михайлович |
Діти | Бачинська Олена Анатоліївна |
Нагороди |
Анатолій Діомидович Бачинський (псевдоніми: С. Анатольєв, А. Демидов; 21 травня 1933, Одеса — 8 квітня 1995) — український історик, археограф, професор кафедри історії України Одеського університету імені І. І. Мечникова (1991).
Життєпис та науковий доробок
Народився в Одесі 21 травня 1933 року у родині лікарів.
У 1957 році закінчив історичний факультет Одеського університету імені І. І. Мечникова. Один із перших напрямків наукової діяльності був обраний ще у студентські роки за власною ініціативою студента й порадою наукового керівника д.і.н., професора . Цей напрямок, пов'язаний з історією козацтва й селянства на півдні України у XIX столітті, став провідним у подальших наукових дослідженнях вченого й пройшов червоною стрічкою через більшість його наукових праць. Саме з цим напрямком були пов'язані перші наукові публікації А. Д. Бачинського й знайомство з архівними документами. Після закінчення історичного факультету Анатолій Діомидович працював науковим співробітником Одеського державного археологічного музею (1957—1958 рр.) і старшим науковим співробітником Державного архіву Одеської області (1958—1963 рр.). Працюючи в Державному архіві А. Д. Бачинський підготував до друку (у співавторстві) путівник по фондах архіву, написавши до нього понад півсотні статей. Більшість з них не втратили своєї актуальності й сьогодні.
Одночасно, з 1960 року, він розпочав викладати на історичному факультеті Одеського університету імені І. І. Мечникова, на якому потім і пропрацював усе життя. Під впливом колишнього наукового керівника й видатних істориків І. О. Гуржія і В. О. Голобуцького відбувалось подальше накопичення й обробка документів і матеріалів за зазначеним напрямком, що згодом було оформлено у кандидатську дисертацію «Народна колонізація Придунайських степів у XVIII — на початку XIX ст.». Її захист відбувся в Одесі у 1969 р., опонентами виступили д.і.н., проф. В. О. Дядиченко та к.і.н. І. Л. Бутич.
В дисертації вперше в історіографії на основі архівних джерел зі сховищ Москви, Санкт-Петербурга, Краснодара, Києва, Одеси, Миколаєва, Херсона уведених у наукових обіг, А. Д. Бачинський дослідив питання перебування Буджацької орди на території пониззя Дунаю, історії створення Усть-Дунайського козацького війська, перебування задунайського й чорноморського козацтва на території межиріччя Дністра та Дунаю. У подальшому питання, пов'язані з історією задунайських запорожців і Задунайської Січі, отримали активний розвиток у науковому доробку А. Д. Бачинського: побачила світ монографія «Січ Задунайська. 1775—1828» (1994), яка мала бути підставою для захисту цієї теми у 1995 р. для отримання наукового ступеня доктора історичних наук.
Після захисту кандидатської дисертації, окремі наукові напрямки, над якими працював А. Д. Бачинський, присвячені соціально-економічному будівництву в Придунайських землях України в 40—50 років XX століття, історії Великої Вітчизняної війни Радянського Союзу 1941—1945 років в цьому регіоні; історії українсько-болгарських зв'язків у XIX — на початку XX століття, проблемам українського краєзнавства Одещини. В них вперше були досліджені питання включення Придунайських територій до складу УРСР, військові операції на території Нижнього Подунав'я у 1941—1945 роках, розкриті одеські сторінки біографії видатних болгарських громадських діячів, письменників — Г. Раковського, Л. Каравелова, І. Вазова, А. Константинова, А. Христєва, зв'язки болгарських діячів з революційним рухом у Російській імперії в останній чверті XIX — початку XX століття, з'ясовані цікаві й важливі сторінки життя літературних діячів І. Котляревського, М. Лермонтова, К. Стаматі-Чурі, М. Старицького, Б. Житкова, В. Катаєва, сходознавців К. Базілі, А. Рафаловича, історика О. І. Маркевича, діяльності члена товариства М. В. Буташевича-Петрашевського («петрашевців», 1845–1849 рр.)І. М. Дебу, «кирило-мефодіївця» (1848 р.)— М. І. Савича, революціонерів першої чверті XX століття — В. Боженка, С. Тер-Петросяна (Камо), Д. Ульянова та інших. Значення цих матеріалів підкреслювало те, що деякі з них, а саме нові матеріали з біографії Є. Петрова (Катаєва) під час його діяльності в карному розшуку, з історії втечі негрів-невільників в Росію, з організації грецького національного руху в Одесі були підготовлені А. Д. Бачинським і опубліковані «Агентством печати новости» в Ефіопії, Греції та СРСР (1962, 1976).
А. Д. Бачинський автор восьми монографій, півтори сотні наукових та близько двох сотень науково-популярних статей, багатьох археографічних публікацій. Деякі з них опубліковані в Болгарії, Росії, Молдові.
Анатолій Діомидович проводив активну громадську роботу. Він був членом редколегії «Науково-інформаційного бюлетеня Архівного управління УРСР» (1960–1964); член Бюро наукової Ради АН України з проблем історичної науки, секція давньої і нової історії України; Археографічної комісії АН України; Дирекції Державного архіву Одеської області (з 1987); членом редакційно-видавничої ради республіканського видавництва «Маяк» (з 1989); головою Одеського товариства краєзнавців (1992) та ін.
Наукові публікації
- Государственный архив Одесской области: Путеводитель. — Одеса, 1961 (у співавторстві).
- Дай руку, другар! — Одеса, 1965 (у співавторстві).
- Основные етапи крестьянско-казацкой колонизации Буджакской степи и низовий Дунаю в XVIII — начале XIX вв.// Ежегодник по аграрной истории Восточной Европы, 1964 г. — Кишинев, 1866.
- Происхождение и состав украинско-русского населения Буджака и низовий Дуная конца XVIII и начала XIX в. //Зап. Одес. археолог. о-ва. — Одеса, 1967. — Т. 2 (35).
- Справжні другарі (дореволюційний період). (українською мовою) та «Истински другари» (болгарською мовою) (обидві у співавторстві). — Одеса, 1969).
- Едисанские ногаи в степях Нижнего Побужжя// Тез. плен. і секційних доп. (Результати польових археолог. досліджень 1970—1971 років на території України). — Одеса,1972.
- В семье советской. Социалистическое строительство в придунайських землях Украинской ССР. — К.; Одеса, 1984.
- Непокоренный Дунай. — Одесса, 1985.
- А. Д. Бачинский (редактор-составитель), А. О. Добролюбский, Е. Ю. Новицкий. Книги для чтения по истории Одесчины. — Одесса : Редакционно-издательский отдел областного управления по печати; Одесское обл. упр. нар. образования, 1992. — Т. 1: с древнейших времён до начала XIX века. — 80 с.(рос.)
- Січ Задунайська. 1775—1828. Історико-документальний нарис. — Одеса, 1994.
- Буджацька заграва: Придунайські землі України в роки Великої Вітчизняної війни. — Одеса, 1995.
Нагороди
- орденом «Кирил і Мефодій» II ступеня (Болгарія, 1969) за внесок у розвиток і дослідження українсько-болгарських зв'язків.
- Грамотою Президії Верховної Ради УРСР за участь у підготовці і виданні «Історії міст і сіл УРСР» (1969).
- почесним званням «Заслужений працівник культури України» (1993).
Пам'ять
- А. Д. Бачинському в м. Одеса встановлена меморіальна таблиця.
Література
- Бачинський А. Д. Біобібліографія учених Одеського державного університету ім. І. І. Мечникова. Вип.: Історики. — Одеса, 1994.
- Бачинська О. А., Самойлов Ф. О. Українсько-болгарські зв'язки в працях А. Д. Бачинського (1933—1995) // Україна і Болгарія: віхи історичної дружби. Матеріали міжнародної конференції, присвяченої 120-річчю визволення Болгарії від османського іга. — Одеса, 1999;
- Хмарський В. М., В. П. Ващенко Бачинський А. Д. // Професори Одеського (Новоросійського) університету: Біографічний словник. — Одеса, 2005;
- Анатолій Діомидович Бачинський (1933—1995): До 75-річчя з дня народження (біографічні матеріали). — Одеса, 2008.
Посилання
- Бачинська О. А. Бачинський Анатолій Діомидович [ 24 вересня 2015 у Wayback Machine.] // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2003. — Т. 1 : А — В. — С. 207. — .
Це незавершена стаття про особу. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Batko Posada Diti Druzhina Cholovik Mati Bachinskij Anatolij DiomidovichNarodivsya 21 travnya 1933 1933 05 21 Odesa Ukrayinska Socialistichna Radyanska Respublika SRSRPomer 8 kvitnya 1995 1995 04 08 61 rik Odesa UkrayinaKrayina SRSR UkrayinaDiyalnist pedagog istorik vikladach universitetuAlma mater Odeskij universitetZaklad ONU im I I MechnikovaPosada profesor kafedri istoriyi Ukrayini Odeskogo universitetu imeni I I MechnikovaVchene zvannya docentNaukovij stupin kandidat istorichnih naukVidomi uchni Hmarskij Vadim MihajlovichAspiranti doktoranti Hmarskij Vadim MihajlovichDiti Bachinska Olena AnatoliyivnaNagorodi Zasluzhenij pracivnik kulturi Ukrayini Orden Svyatye Kirill i Mefodij II stepeni Bolgariya 1969 Gramota Prezidiuma Verhovnogo Soveta USSRU Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Bachinskij Anatolij Diomidovich Bachinskij psevdonimi S Anatolyev A Demidov 21 travnya 1933 Odesa 8 kvitnya 1995 ukrayinskij istorik arheograf profesor kafedri istoriyi Ukrayini Odeskogo universitetu imeni I I Mechnikova 1991 Zhittyepis ta naukovij dorobokNarodivsya v Odesi 21 travnya 1933 roku u rodini likariv U 1957 roci zakinchiv istorichnij fakultet Odeskogo universitetu imeni I I Mechnikova Odin iz pershih napryamkiv naukovoyi diyalnosti buv obranij she u studentski roki za vlasnoyu iniciativoyu studenta j poradoyu naukovogo kerivnika d i n profesora Cej napryamok pov yazanij z istoriyeyu kozactva j selyanstva na pivdni Ukrayini u XIX stolitti stav providnim u podalshih naukovih doslidzhennyah vchenogo j projshov chervonoyu strichkoyu cherez bilshist jogo naukovih prac Same z cim napryamkom buli pov yazani pershi naukovi publikaciyi A D Bachinskogo j znajomstvo z arhivnimi dokumentami Pislya zakinchennya istorichnogo fakultetu Anatolij Diomidovich pracyuvav naukovim spivrobitnikom Odeskogo derzhavnogo arheologichnogo muzeyu 1957 1958 rr i starshim naukovim spivrobitnikom Derzhavnogo arhivu Odeskoyi oblasti 1958 1963 rr Pracyuyuchi v Derzhavnomu arhivi A D Bachinskij pidgotuvav do druku u spivavtorstvi putivnik po fondah arhivu napisavshi do nogo ponad pivsotni statej Bilshist z nih ne vtratili svoyeyi aktualnosti j sogodni Odnochasno z 1960 roku vin rozpochav vikladati na istorichnomu fakulteti Odeskogo universitetu imeni I I Mechnikova na yakomu potim i propracyuvav use zhittya Pid vplivom kolishnogo naukovogo kerivnika j vidatnih istorikiv I O Gurzhiya i V O Golobuckogo vidbuvalos podalshe nakopichennya j obrobka dokumentiv i materialiv za zaznachenim napryamkom sho zgodom bulo oformleno u kandidatsku disertaciyu Narodna kolonizaciya Pridunajskih stepiv u XVIII na pochatku XIX st Yiyi zahist vidbuvsya v Odesi u 1969 r oponentami vistupili d i n prof V O Dyadichenko ta k i n I L Butich V disertaciyi vpershe v istoriografiyi na osnovi arhivnih dzherel zi shovish Moskvi Sankt Peterburga Krasnodara Kiyeva Odesi Mikolayeva Hersona uvedenih u naukovih obig A D Bachinskij doslidiv pitannya perebuvannya Budzhackoyi ordi na teritoriyi ponizzya Dunayu istoriyi stvorennya Ust Dunajskogo kozackogo vijska perebuvannya zadunajskogo j chornomorskogo kozactva na teritoriyi mezhirichchya Dnistra ta Dunayu U podalshomu pitannya pov yazani z istoriyeyu zadunajskih zaporozhciv i Zadunajskoyi Sichi otrimali aktivnij rozvitok u naukovomu dorobku A D Bachinskogo pobachila svit monografiya Sich Zadunajska 1775 1828 1994 yaka mala buti pidstavoyu dlya zahistu ciyeyi temi u 1995 r dlya otrimannya naukovogo stupenya doktora istorichnih nauk Pislya zahistu kandidatskoyi disertaciyi okremi naukovi napryamki nad yakimi pracyuvav A D Bachinskij prisvyacheni socialno ekonomichnomu budivnictvu v Pridunajskih zemlyah Ukrayini v 40 50 rokiv XX stolittya istoriyi Velikoyi Vitchiznyanoyi vijni Radyanskogo Soyuzu 1941 1945 rokiv v comu regioni istoriyi ukrayinsko bolgarskih zv yazkiv u XIX na pochatku XX stolittya problemam ukrayinskogo krayeznavstva Odeshini V nih vpershe buli doslidzheni pitannya vklyuchennya Pridunajskih teritorij do skladu URSR vijskovi operaciyi na teritoriyi Nizhnogo Podunav ya u 1941 1945 rokah rozkriti odeski storinki biografiyi vidatnih bolgarskih gromadskih diyachiv pismennikiv G Rakovskogo L Karavelova I Vazova A Konstantinova A Hristyeva zv yazki bolgarskih diyachiv z revolyucijnim ruhom u Rosijskij imperiyi v ostannij chverti XIX pochatku XX stolittya z yasovani cikavi j vazhlivi storinki zhittya literaturnih diyachiv I Kotlyarevskogo M Lermontova K Stamati Churi M Starickogo B Zhitkova V Katayeva shodoznavciv K Bazili A Rafalovicha istorika O I Markevicha diyalnosti chlena tovaristva M V Butashevicha Petrashevskogo petrashevciv 1845 1849 rr I M Debu kirilo mefodiyivcya 1848 r M I Savicha revolyucioneriv pershoyi chverti XX stolittya V Bozhenka S Ter Petrosyana Kamo D Ulyanova ta inshih Znachennya cih materialiv pidkreslyuvalo te sho deyaki z nih a same novi materiali z biografiyi Ye Petrova Katayeva pid chas jogo diyalnosti v karnomu rozshuku z istoriyi vtechi negriv nevilnikiv v Rosiyu z organizaciyi greckogo nacionalnogo ruhu v Odesi buli pidgotovleni A D Bachinskim i opublikovani Agentstvom pechati novosti v Efiopiyi Greciyi ta SRSR 1962 1976 A D Bachinskij avtor vosmi monografij pivtori sotni naukovih ta blizko dvoh soten naukovo populyarnih statej bagatoh arheografichnih publikacij Deyaki z nih opublikovani v Bolgariyi Rosiyi Moldovi Anatolij Diomidovich provodiv aktivnu gromadsku robotu Vin buv chlenom redkolegiyi Naukovo informacijnogo byuletenya Arhivnogo upravlinnya URSR 1960 1964 chlen Byuro naukovoyi Radi AN Ukrayini z problem istorichnoyi nauki sekciya davnoyi i novoyi istoriyi Ukrayini Arheografichnoyi komisiyi AN Ukrayini Direkciyi Derzhavnogo arhivu Odeskoyi oblasti z 1987 chlenom redakcijno vidavnichoyi radi respublikanskogo vidavnictva Mayak z 1989 golovoyu Odeskogo tovaristva krayeznavciv 1992 ta in Pomer v Odesi 8 kvitnya 1995 roku Naukovi publikaciyiGosudarstvennyj arhiv Odesskoj oblasti Putevoditel Odesa 1961 u spivavtorstvi Daj ruku drugar Odesa 1965 u spivavtorstvi Osnovnye etapi krestyansko kazackoj kolonizacii Budzhakskoj stepi i nizovij Dunayu v XVIII nachale XIX vv Ezhegodnik po agrarnoj istorii Vostochnoj Evropy 1964 g Kishinev 1866 Proishozhdenie i sostav ukrainsko russkogo naseleniya Budzhaka i nizovij Dunaya konca XVIII i nachala XIX v Zap Odes arheolog o va Odesa 1967 T 2 35 Spravzhni drugari dorevolyucijnij period ukrayinskoyu movoyu ta Istinski drugari bolgarskoyu movoyu obidvi u spivavtorstvi Odesa 1969 Edisanskie nogai v stepyah Nizhnego Pobuzhzhya Tez plen i sekcijnih dop Rezultati polovih arheolog doslidzhen 1970 1971 rokiv na teritoriyi Ukrayini Odesa 1972 V seme sovetskoj Socialisticheskoe stroitelstvo v pridunajskih zemlyah Ukrainskoj SSR K Odesa 1984 Nepokorennyj Dunaj Odessa 1985 A D Bachinskij redaktor sostavitel A O Dobrolyubskij E Yu Novickij Knigi dlya chteniya po istorii Odeschiny Odessa Redakcionno izdatelskij otdel oblastnogo upravleniya po pechati Odesskoe obl upr nar obrazovaniya 1992 T 1 s drevnejshih vremyon do nachala XIX veka 80 s ros Sich Zadunajska 1775 1828 Istoriko dokumentalnij naris Odesa 1994 Budzhacka zagrava Pridunajski zemli Ukrayini v roki Velikoyi Vitchiznyanoyi vijni Odesa 1995 Nagorodiordenom Kiril i Mefodij II stupenya Bolgariya 1969 za vnesok u rozvitok i doslidzhennya ukrayinsko bolgarskih zv yazkiv Gramotoyu Prezidiyi Verhovnoyi Radi URSR za uchast u pidgotovci i vidanni Istoriyi mist i sil URSR 1969 pochesnim zvannyam Zasluzhenij pracivnik kulturi Ukrayini 1993 Pam yatA D Bachinskomu v m Odesa vstanovlena memorialna tablicya LiteraturaBachinskij A D Biobibliografiya uchenih Odeskogo derzhavnogo universitetu im I I Mechnikova Vip Istoriki Odesa 1994 Bachinska O A Samojlov F O Ukrayinsko bolgarski zv yazki v pracyah A D Bachinskogo 1933 1995 Ukrayina i Bolgariya vihi istorichnoyi druzhbi Materiali mizhnarodnoyi konferenciyi prisvyachenoyi 120 richchyu vizvolennya Bolgariyi vid osmanskogo iga Odesa 1999 Hmarskij V M V P Vashenko Bachinskij A D Profesori Odeskogo Novorosijskogo universitetu Biografichnij slovnik Odesa 2005 Anatolij Diomidovich Bachinskij 1933 1995 Do 75 richchya z dnya narodzhennya biografichni materiali Odesa 2008 PosilannyaBachinska O A Bachinskij Anatolij Diomidovich 24 veresnya 2015 u Wayback Machine Enciklopediya istoriyi Ukrayini u 10 t redkol V A Smolij golova ta in Institut istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini K Naukova dumka 2003 T 1 A V S 207 ISBN 966 00 0734 5 Ce nezavershena stattya pro osobu Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi