А́нте Ма́ркович (хорв. Ante Marković, *25 листопада 1924, Коніц, нині Боснія і Герцеговина — †28 листопада 2011, Загреб, Республіка Хорватія) — югославський і хорватський державний діяч. Більш за все відомий як останній прем'єр-міністр Соціалістичної Федеративної Республіки Югославії.
Анте Маркович Ante Marković | |
---|---|
сербохорв. Ante Marković | |
Прем'єр-міністр Соціалістичної Федеративної Республіки Югославії Голова Союзної виконавчої ради | |
16 березня 1989 — 20 грудня 1991 | |
Президент | Янез Дрновшек (в/о) Стіпе Месич (в/о) |
Попередник | |
Наступник | Александар Митрович (виконувач обов'язків) (Посаду згодом скасовано) |
Президент Соціалістичної Республіки Хорватії Голова Президії СР Хорватії | |
10 травня 1986 — травень 1988 | |
Попередник | Ема Деросі-Б'єлаяц |
Наступник | Іво Латін |
Прем'єр-міністр Соціалістичної Республіки Хорватії Голова Виконавчої Ради Сабору СР Хорватії | |
липень 1980 — 20 листопада 1985 | |
Президент | |
Попередник | Петар Флекович |
Наступник | Ема Деросі-Б'єлаяц |
| |
Народився | 25 листопада 1924 Коніц, Королівство Сербів, Хорватів і Словенців |
Помер | 28 листопада 2011 (87 років) Загреб, Хорватія[1] |
Похований | Дубровник |
Відомий як | політик, комісар, інженер-електрик |
Країна | Югославія і Боснія і Герцеговина |
Національність | хорват |
Alma mater | d |
Політична партія | Союз комуністів Югославії, |
Релігія | атеїст |
Медіафайли у Вікісховищі | |
Життєпис
Маркович за походженням боснійський хорват, народився в Коніці, в тогочасному Королівстві сербів, хорватів і словенців. Закінчив електротехнічне відділення технічного факультету Загребського університету в 1954 р. Працевлаштувався на підприємстві «Раде Кончар», де в 1961 році став генеральним директором. Цю посаду займав протягом 23 років аж до 1984 року. У політику ввійшов у 1980 р., обійнявши посаду Голови Виконавчої Ради Сабору Соціалістичної Республіки Хорватії, тобто очоливши уряд тодішньої Хорватії. У 1986 році став Головою Президії СР Хорватії, змінивши на цій посаді Ему Деросі-Б'єлаяц. Займав цей пост до 1988 року, доки його не змінив . У березні 1989 р. після відставки став прем'єр-міністром Югославії. Після оприлюднення цього рішення США очікували налагодження співпраці, позаяк Маркович славився своєю «прихильністю до ринкових реформ», а BBC оголосило, що він «найкращий союзник Вашингтона в Югославії». У кінці того самого року Маркович розпочав нову і амбітну програму безпрецедентних економічних реформ, включаючи стабілізацію валюти та приватизацію, а також програму обмеженої лібералізації торгівлі. Результатом його грошової реформи було тимчасове припинення інфляції, що зумовило короткочасне піднесення рівня життя в Югославії, який перед цим неухильно падав. Тим не менш, короткочасний ефект розгорнутих Марковичем економічних реформ призвів до занепаду промислового сектора Югославії. У боротьбі з конкурентами у вільнішому ринковому середовищі ставалися численні банкрутства роздутих державних («самоврядних») підприємств, що пізніше дало козирі численним етнічним націоналістичним політичним супротивникам Марковича. До 1990 року річний темп зростання ВВП впав до -7,5 %. У 1991 році ВВП скоротився ще на 15 відсотків, а обсяг промислового виробництва знизився на 21 відсоток.
Маркович своєю популярністю завдячував своєму образу нового, сучасного політика західного стилю. Як такий він швидко став улюбленцем ліберальних кіл, які хотіли, щоб Югославія перетворилася на сучасну демократичну федерацію. Маркович також додавав собі популярності, стоячи осторонь дедалі запекліших чвар у керівництві Союзу комуністів Югославії або намагаючись виступати посередником між різними республіками. У липні 1990 року він створив (хорв. Savez reformskih snaga), політичну партію підтримки реформованої югославської федерації. За даними опитування, проведеного Союзною Виконавчою Радою (урядом СФРЮ), ця партія мала підтримку 14 % людей у Боснії і Герцеговині і менш ніж 5 % в інших республіках. Утворення Союзу реформаторських сил було сприйнято неоднозначно. Тодішній президент Югославії Борисав Йович прокоментував:
Загальний висновок полягає в тому, що Анте Маркович більше нам не є прийнятним або надійним. Ніхто більше не має ніяких сумнівів, що він це продовження руки Сполучених Штатів в плані повалення всякого, хто думав чи думає про соціалізм, і саме нашими голосами в Скупщині ми призначили його прем'єр-міністром. Він грає в найнебезпечнішу гру, в зраду.
Висновок Йовича про роль Марковича:
Він був, безсумнівно, найактивнішим творцем розвалу нашої економіки і, в значній мірі, важливим учасником розпаду Югославії. Інші, хвалячись тим, що розвалили Югославію, хотіли б узяти на себе цю безславну роль, але у всіх цих відношеннях їхні вчинки не йдуть ні в яке порівняння з тим, що зробив Маркович, який оголошував себе прибічником збереження Югославії
Пізніше його програму саботував Слободан Мілошевич, який
фактично обумовив невдачу Марковича до грудня 1990 року, таємно забезпечивши незаконну позику в 1,7 млрд. $ від головного банку Сербії для того, щоб полегшити своє переобрання в тому місяці. Позика підірвала економічну програму жорсткої економії Марковича, зводячи нанівець успіх, досягнутий у справі контролю інфляції в країні.
Або, як розповідає це Крістофер Беннет у книзі Криваве падіння Югославії:
Простіше кажучи, банк друкував стільки грошей, скільки, як відчував Мілошевич, він потребував, щоб переобратися, а розмір «позики» ставав ясним через кілька тижнів, коли інфляція знову злітала по всій країні. Коли економіка відновлювала сповзання, Маркович знав, що його заходи провалилися […]
Межі компетенції федерального уряду ще більше звузили сепаратистські рухи в Словенії та Хорватії. В останні місяці свого перебування на посаді Маркович намагався знайти компроміс між сепаратистами і тими, хто вимагав, щоб Югославія залишалася єдиним цілим. Його зусилля, яким хоч і сприяли нові демократичні уряди в Боснії і Македонії, в кінцевому підсумку провалились, тому що армія — яка мала бути його найбільшим союзником — перейшла на сторону Мілошевича і сербських націоналістів. Розчарований і політично безсилий, Маркович розповів своєму кабінету у вересні 1991 року, що́ він довідався з пристрою для прослуховування, який потрапив у його розпорядження::
Було чітко встановлено зв'язок [між сербським урядом, армією та сербськими політиками в Боснії]. Я знаю, бо я чув, що Мілошевич віддав наказ Караджичу вступити в контакт з генералом Узелацем і наказати, відповідно до рішень зборів військової верхівки, щоб зброю було роздано і щоб ТО Країни та Боснії була озброєна і використана при здійсненні плану RAM.
Маркович залишався на своїй посаді навіть після початку війни, пішовши у відставку тільки в грудні 1991 року, ізольований і не маючи ніякої влади. Після цього Маркович зник з поля зору громадськості. У 1993 році він, за чутками, був обранцем Туджмана на пост прем'єр-міністра Хорватії, очевидно, через його економічну компетентність. Посада, зрештою, дісталася Нікіці Валентичу, який використав деякі з рецептів Марковича, щоб зупинити інфляцію. Натомість Маркович присвятив себе кар'єрі ділової людини. На початку 2000-х він працював економічним радником уряду Македонії.
У 2003 році він з'явився як свідок на судовий процес МТКЮ у справі Мілошевича. Ця поява порушила 12 років мовчанки, після тих свідчень він дав інтерв'ю загребському журналу новин «Глобус». У своїх свідченнях він заявив, що Мілошевич, як і Туджман підтвердили йому, що в березні 1991 року в сербському селі Караджорджево вони уклали угоду з метою поділити Боснію і Герцеговину між собою.
Примітки
- Deutsche Nationalbibliothek Record #119426226 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- (хор.) Kristijan Zimmer (2004). Dodijeljene Zlatne diplome i priznanja «Josip Lončar». Архів оригіналу за 27 жовтня 2012. Процитовано 11 серпня 2011.
- Facts on File, January 27, 1989
- Misha Glenny, "The Massacre of Yugoslavia, " New York Review of Books, January 30, 1992
- . (сербською) . Архів оригіналу за 14 серпня 2011. Процитовано 15 серпня 2011.
- Testimony of Borisav Jović. Prosecutor v. Slobodan Milošević. ICTY. 20 листопада 2003. Архів оригіналу за 27 жовтня 2012. Процитовано 19 жовтня 2010.
- Rogel, Carole (1998). The Breakup of Yugoslavia and the War in Bosnia. Greenwood Publishing Group. с. 92. ISBN .
- Bennet, Christopher (1995). Yugoslavia's Bloody Collapse. C. Hurst & Co. Publishers. с. 121. ISBN .
- Judah, Tim (1997). The Serbs: History, Myth and the Destruction of Yugoslavia. New Haven and London: Yale University Press.
- Magazine Vreme, No. 48, 23 September 1991
- Croatian News Agency (2003). Report on Marković's testimony on ICTY. Архів оригіналу за 27 жовтня 2012. Процитовано 14 серпня 2011.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej z takim im yam Ante im ya U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Markovich A nte Ma rkovich horv Ante Markovic 25 listopada 1924 Konic nini Bosniya i Gercegovina 28 listopada 2011 Zagreb Respublika Horvatiya yugoslavskij i horvatskij derzhavnij diyach Bilsh za vse vidomij yak ostannij prem yer ministr Socialistichnoyi Federativnoyi Respubliki Yugoslaviyi Ante Markovich Ante Markovicserbohorv Ante MarkovicPrem yer ministr Socialistichnoyi Federativnoyi Respubliki Yugoslaviyi Golova Soyuznoyi vikonavchoyi radi16 bereznya 1989 20 grudnya 1991Prezident Yanez Drnovshek v o Stipe Mesich v o PoperednikNastupnik Aleksandar Mitrovich vikonuvach obov yazkiv Posadu zgodom skasovano Prezident Socialistichnoyi Respubliki Horvatiyi Golova Prezidiyi SR Horvatiyi10 travnya 1986 traven 1988Poperednik Ema Derosi B yelayacNastupnik Ivo LatinPrem yer ministr Socialistichnoyi Respubliki Horvatiyi Golova Vikonavchoyi Radi Saboru SR Horvatiyilipen 1980 20 listopada 1985PrezidentPoperednik Petar FlekovichNastupnik Ema Derosi B yelayacNarodivsya 25 listopada 1924 1924 11 25 Konic Korolivstvo Serbiv Horvativ i SlovencivPomer 28 listopada 2011 2011 11 28 87 rokiv Zagreb Horvatiya 1 Pohovanij DubrovnikVidomij yak politik komisar inzhener elektrikKrayina Yugoslaviya i Bosniya i GercegovinaNacionalnist horvatAlma mater dPolitichna partiya Soyuz komunistiv Yugoslaviyi Religiya ateyist Mediafajli u VikishovishiZhittyepisMarkovich za pohodzhennyam bosnijskij horvat narodivsya v Konici v togochasnomu Korolivstvi serbiv horvativ i slovenciv Zakinchiv elektrotehnichne viddilennya tehnichnogo fakultetu Zagrebskogo universitetu v 1954 r Pracevlashtuvavsya na pidpriyemstvi Rade Konchar de v 1961 roci stav generalnim direktorom Cyu posadu zajmav protyagom 23 rokiv azh do 1984 roku U politiku vvijshov u 1980 r obijnyavshi posadu Golovi Vikonavchoyi Radi Saboru Socialistichnoyi Respubliki Horvatiyi tobto ocholivshi uryad todishnoyi Horvatiyi U 1986 roci stav Golovoyu Prezidiyi SR Horvatiyi zminivshi na cij posadi Emu Derosi B yelayac Zajmav cej post do 1988 roku doki jogo ne zminiv U berezni 1989 r pislya vidstavki stav prem yer ministrom Yugoslaviyi Pislya oprilyudnennya cogo rishennya SShA ochikuvali nalagodzhennya spivpraci pozayak Markovich slavivsya svoyeyu prihilnistyu do rinkovih reform a BBC ogolosilo sho vin najkrashij soyuznik Vashingtona v Yugoslaviyi U kinci togo samogo roku Markovich rozpochav novu i ambitnu programu bezprecedentnih ekonomichnih reform vklyuchayuchi stabilizaciyu valyuti ta privatizaciyu a takozh programu obmezhenoyi liberalizaciyi torgivli Rezultatom jogo groshovoyi reformi bulo timchasove pripinennya inflyaciyi sho zumovilo korotkochasne pidnesennya rivnya zhittya v Yugoslaviyi yakij pered cim neuhilno padav Tim ne mensh korotkochasnij efekt rozgornutih Markovichem ekonomichnih reform prizviv do zanepadu promislovogo sektora Yugoslaviyi U borotbi z konkurentami u vilnishomu rinkovomu seredovishi stavalisya chislenni bankrutstva rozdutih derzhavnih samovryadnih pidpriyemstv sho piznishe dalo koziri chislennim etnichnim nacionalistichnim politichnim suprotivnikam Markovicha Do 1990 roku richnij temp zrostannya VVP vpav do 7 5 U 1991 roci VVP skorotivsya she na 15 vidsotkiv a obsyag promislovogo virobnictva znizivsya na 21 vidsotok Markovich svoyeyu populyarnistyu zavdyachuvav svoyemu obrazu novogo suchasnogo politika zahidnogo stilyu Yak takij vin shvidko stav ulyublencem liberalnih kil yaki hotili shob Yugoslaviya peretvorilasya na suchasnu demokratichnu federaciyu Markovich takozh dodavav sobi populyarnosti stoyachi ostoron dedali zapeklishih chvar u kerivnictvi Soyuzu komunistiv Yugoslaviyi abo namagayuchis vistupati poserednikom mizh riznimi respublikami U lipni 1990 roku vin stvoriv horv Savez reformskih snaga politichnu partiyu pidtrimki reformovanoyi yugoslavskoyi federaciyi Za danimi opituvannya provedenogo Soyuznoyu Vikonavchoyu Radoyu uryadom SFRYu cya partiya mala pidtrimku 14 lyudej u Bosniyi i Gercegovini i mensh nizh 5 v inshih respublikah Utvorennya Soyuzu reformatorskih sil bulo sprijnyato neodnoznachno Todishnij prezident Yugoslaviyi Borisav Jovich prokomentuvav Zagalnij visnovok polyagaye v tomu sho Ante Markovich bilshe nam ne ye prijnyatnim abo nadijnim Nihto bilshe ne maye niyakih sumniviv sho vin ce prodovzhennya ruki Spoluchenih Shtativ v plani povalennya vsyakogo hto dumav chi dumaye pro socializm i same nashimi golosami v Skupshini mi priznachili jogo prem yer ministrom Vin graye v najnebezpechnishu gru v zradu Visnovok Jovicha pro rol Markovicha Vin buv bezsumnivno najaktivnishim tvorcem rozvalu nashoyi ekonomiki i v znachnij miri vazhlivim uchasnikom rozpadu Yugoslaviyi Inshi hvalyachis tim sho rozvalili Yugoslaviyu hotili b uzyati na sebe cyu bezslavnu rol ale u vsih cih vidnoshennyah yihni vchinki ne jdut ni v yake porivnyannya z tim sho zrobiv Markovich yakij ogoloshuvav sebe pribichnikom zberezhennya Yugoslaviyi Piznishe jogo programu sabotuvav Slobodan Miloshevich yakij faktichno obumoviv nevdachu Markovicha do grudnya 1990 roku tayemno zabezpechivshi nezakonnu poziku v 1 7 mlrd vid golovnogo banku Serbiyi dlya togo shob polegshiti svoye pereobrannya v tomu misyaci Pozika pidirvala ekonomichnu programu zhorstkoyi ekonomiyi Markovicha zvodyachi nanivec uspih dosyagnutij u spravi kontrolyu inflyaciyi v krayini Abo yak rozpovidaye ce Kristofer Bennet u knizi Krivave padinnya Yugoslaviyi Prostishe kazhuchi bank drukuvav stilki groshej skilki yak vidchuvav Miloshevich vin potrebuvav shob pereobratisya a rozmir poziki stavav yasnim cherez kilka tizhniv koli inflyaciya znovu zlitala po vsij krayini Koli ekonomika vidnovlyuvala spovzannya Markovich znav sho jogo zahodi provalilisya Mezhi kompetenciyi federalnogo uryadu she bilshe zvuzili separatistski ruhi v Sloveniyi ta Horvatiyi V ostanni misyaci svogo perebuvannya na posadi Markovich namagavsya znajti kompromis mizh separatistami i timi hto vimagav shob Yugoslaviya zalishalasya yedinim cilim Jogo zusillya yakim hoch i spriyali novi demokratichni uryadi v Bosniyi i Makedoniyi v kincevomu pidsumku provalilis tomu sho armiya yaka mala buti jogo najbilshim soyuznikom perejshla na storonu Miloshevicha i serbskih nacionalistiv Rozcharovanij i politichno bezsilij Markovich rozpoviv svoyemu kabinetu u veresni 1991 roku sho vin dovidavsya z pristroyu dlya prosluhovuvannya yakij potrapiv u jogo rozporyadzhennya Bulo chitko vstanovleno zv yazok mizh serbskim uryadom armiyeyu ta serbskimi politikami v Bosniyi Ya znayu bo ya chuv sho Miloshevich viddav nakaz Karadzhichu vstupiti v kontakt z generalom Uzelacem i nakazati vidpovidno do rishen zboriv vijskovoyi verhivki shob zbroyu bulo rozdano i shob TO Krayini ta Bosniyi bula ozbroyena i vikoristana pri zdijsnenni planu RAM Markovich zalishavsya na svoyij posadi navit pislya pochatku vijni pishovshi u vidstavku tilki v grudni 1991 roku izolovanij i ne mayuchi niyakoyi vladi Pislya cogo Markovich znik z polya zoru gromadskosti U 1993 roci vin za chutkami buv obrancem Tudzhmana na post prem yer ministra Horvatiyi ochevidno cherez jogo ekonomichnu kompetentnist Posada zreshtoyu distalasya Nikici Valentichu yakij vikoristav deyaki z receptiv Markovicha shob zupiniti inflyaciyu Natomist Markovich prisvyativ sebe kar yeri dilovoyi lyudini Na pochatku 2000 h vin pracyuvav ekonomichnim radnikom uryadu Makedoniyi U 2003 roci vin z yavivsya yak svidok na sudovij proces MTKYu u spravi Miloshevicha Cya poyava porushila 12 rokiv movchanki pislya tih svidchen vin dav interv yu zagrebskomu zhurnalu novin Globus U svoyih svidchennyah vin zayaviv sho Miloshevich yak i Tudzhman pidtverdili jomu sho v berezni 1991 roku v serbskomu seli Karadzhordzhevo voni uklali ugodu z metoyu podiliti Bosniyu i Gercegovinu mizh soboyu PrimitkiDeutsche Nationalbibliothek Record 119426226 Gemeinsame Normdatei 2012 2016 d Track Q27302d Track Q36578 hor Kristijan Zimmer 2004 Dodijeljene Zlatne diplome i priznanja Josip Loncar Arhiv originalu za 27 zhovtnya 2012 Procitovano 11 serpnya 2011 Facts on File January 27 1989 Misha Glenny The Massacre of Yugoslavia New York Review of Books January 30 1992 serbskoyu Arhiv originalu za 14 serpnya 2011 Procitovano 15 serpnya 2011 Testimony of Borisav Jovic Prosecutor v Slobodan Milosevic ICTY 20 listopada 2003 Arhiv originalu za 27 zhovtnya 2012 Procitovano 19 zhovtnya 2010 Rogel Carole 1998 The Breakup of Yugoslavia and the War in Bosnia Greenwood Publishing Group s 92 ISBN 9780313299186 Bennet Christopher 1995 Yugoslavia s Bloody Collapse C Hurst amp Co Publishers s 121 ISBN 9781850652328 Judah Tim 1997 The Serbs History Myth and the Destruction of Yugoslavia New Haven and London Yale University Press Magazine Vreme No 48 23 September 1991 Croatian News Agency 2003 Report on Markovic s testimony on ICTY Arhiv originalu za 27 zhovtnya 2012 Procitovano 14 serpnya 2011