Улазів (пол. Ułazów, Улазув) — село в Польщі, у гміні Старий Диків Любачівського повіту Підкарпатського воєводства. Населення — 523 особи (2011). Село розташоване за 7 км на північний схід від Старого Диківа, за 16 км на північний захід від Любачева і за 77 км на схід від воєводського міста Ряшева.
Село церква св. Дмитра Координати 50°16′ пн. ш. 23°00′ сх. д. / 50.267° пн. ш. 23.000° сх. д.Координати: 50°16′ пн. ш. 23°00′ сх. д. / 50.267° пн. ш. 23.000° сх. д.
Улазів у Вікісховищі |
Назва
У 1977—1981 роках під час кампанії ліквідації українських назв село називалося Ломіни (пол. Łominy).
Населення
Демографічна структура станом на 31 березня 2011 року:
Загалом | Допрацездатний вік | Працездатний вік | Постпрацездатний вік | |
---|---|---|---|---|
Чоловіки | 274 | 48 | 192 | 34 |
Жінки | 249 | 47 | 129 | 73 |
Разом | 523 | 95 | 321 | 107 |
Географія
Село розташоване на Терногородському плато на р. Вирова (Wirową), лівій притоці р. Танви (басейн Вісли). На річці завжди освячували воду на Йордан. На освячення виходило все село, прорубували ополонку у вигляді хреста, і священик проводив обряд. Молоді хлопці на конях змагалися хто швидше додому доставить свячену воду.
Населення становить 586 осіб. За даними Володимира Кубійовича, у 1939 році у селі мешкало 2660 осіб, у тому числі 2070 українців, 20 поляків, 390 латинників і 180 гебреїв. Село загалом налічувало 350 господарств.
Історія
Поселення вперше згадується у 1469 році як власність Рамшів.
На початку XX століття тут діяли читальня «Просвіти» під головуванням Василя Янишевського, кооператива «Сила», товариство «Сокіл», дві школи — однокласна польська і чотирикласна українська.
У середині вересня 1939 року німці окупували село, однак вже 26 вересня 1939 року мусили відступити, оскільки за пактом Ріббентропа-Молотова ця територія належала до радянської зони окупації. Однак Сталін обміняв Закерзоння на Литву і на початку жовтня СРСР передав Улазів німцям.
Під час Другої світової війни улазівчани долучилися до боротьби за незалежність України. Тут було організовано вишкіл членів Похідної групи. 1943 року 19 хлопців зголосилися до дивізії «Галичина», згодом понад 20 хлопців поповнили лави УПА, дівчата працювали в підпільній мережі ОУН і УЧХ (Український червоний хрест).
У серпні 1944 року поблизу села, при так званій, Польській дорозі, в урочищі «Горай» відділи НКВС і польської міліції розстріляли взятих у полон вояків чоти УПА, сформованої із мешканців навколишніх українських сіл (Старого і Нового Дикова, Дахнова, Німстова, Улазова, Козіївки та Лазів) для захисту місцевого населення від нападів польських банд з армії Крайової. Загинули 45 повстанців (4 врятувалися) і 4 цивільних, яких поховали у спільній могилі. Влітку 1995 року на місці поховання встановлені залізний хрест і гранітна пропам'ятна таблиця із написом «Скажіть Україні, що ми виконали свій обов'язок і задля життя її загинули» та прізвищами 49 загиблих, серед яких 13 з Улазова. Могила впорядкована стараннями Катерини Піпки. Українськими греко-католицькими священиками відправлена панахида.
У липні 1944 року радянські війська зайняли цю територію. У жовтні 1944 року західні райони Львівської області віддані Польщі, а українське населення під час операції «Вісла» депортоване до СРСР та на понімецькі землі.
У 1975-1998 роках село належало до Перемишльського воєводства.
Пам'ятник
На захід від села, під лісом, є невелике поселення Діброва (між Козіївкою та Улазовом). Поблизу нього у 1983 році, на місці загибелі бригадного генерала Юзефа Кустроня — командира 21-ї гірської піхотної дивізії, встановлено меморіальний камінь і хрест. Під командуванням генерала 16 вересня 1939 року дивізія, намагаючись прорватися, була втягнута у запеклий бій з переважаючими силами німецької 45-ї піхотної дивізії під Олешичами. Після програної битви під м. Олешичі генерал з групою офіцерів і солдатів (налічувала менш як 200 осіб) пробирався зі Старого Дикова до підрозділів армії «Краків» поблизу Томашова. На лісовій галявині вони потрапили в німецьку засідку і потрапили під перехресний вогонь кулеметів. Під час нерівного бою, що тривав близько 14-ти годин, загинув поранений генерал та декілька солдатів, а решта потрапили у полон. Тіло генерала забрали німці, і згідно обіцянки, даної його офіцерам, поховали його наступного дня, з військовими почестями, на прицерковному цвинтарі в Улазові. В 1946 році останки генерала були ексгумовані та перепоховані на цвинтарі в Любачеві, а звідти у 1953 році перевезені до Балигороду, де перепоховані на місцевому військовому цвинтарі. Цього ж року родина відвезла його останки до рідного міста Новий Сонч..
Релігія
В Улазові парохія налічувала понад 2100 вірних та належала до Чесанівського деканату Перемиської єпархії. Сільським парохом, упродовж середини 1930-х — 1946 років був Нащочич Йосиф Іванович. Отець Йосиф навчався та закінчив духовну семінарію у Перемишлю, потім служив священиком в Улазові. Після примусового переселення до УРСР у 1946 році разом із нечисельною громадою Улазова оселився в селі Переможне, Городоцького району, що на Львівщині. У Переможному до 1966 року був парохом місцевої церкви. Помер у 1972 році..
Парафіяльна церква святого Димитрія (1835 або 1848 рік) з дерев'яною дзвіницею (1875 року). Всередині зберігся еклектичний іконостас із ХІХ століття та ікони. Після 1947 року використовувалася римо-католиками, як костел. У 1986 році у церкві сталася пожежа. Вогонь знищив половину старої дерев'яної церкви. Після пожежі не була відновлена й дотепер стоїть пусткою. Поряд із церквою стоїть дерев'яний хрест з каменем без таблички.
Перед другою світовою війною поряд зі старою дерев'яною церквою розпочалося будівництво великої мурованої церкви, бо стара дерев'яна церква не задовольняла вимог великої парохії. До кінця війни поставлено лише дві стіни. Після проведення акції з примусового виселення українців у 1947 році, поляки розібрали церкву, а з цегли збудували колгоспну студолу. В селі розташовані три цвинтарі з невеликою кількістю пам'ятників..
Відомі люди
З Улазова походить відомий журналіст з діаспори Віктор Сабаль (12 березня 1919 — 16 вересня 1990, Мюнхен, Німеччина). Працював у журналі «Сучасність», співпрацював із тижневиком «Українські вісті» та місячником «Нові дні».
Скаб Ярослава Федорівна (1916 — ? після серпня 1946) — лицар Срібного хреста заслуги УПА та Бронзового хреста заслуги УПА.
Примітки
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Улазів
- GUS. Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r. [Населення статистичних місцевостей за економічними групами віку. Стан на 31.03.2011]. Процитовано 12 серпня 2018.
- Згідно з методологією GUS працездатний вік для чоловіків становить 18-64 років, для жінок — 18-59 років GUS. Pojęcia stosowane w statystyce publicznej [Терміни, які використовуються в публічній статистиці]. Процитовано 14 серпня 2018.
- Байцар Андрій Улазів — українське село на Любачівщині
- Байцар Андрій Любачівщина — це українська земля. Село Улазів.
Джерела
- Ułazów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. — Warszawa : Druk «Wieku», 1892. — Т. XII. — S. 794. (пол.)
- Гаврилюк Ю. Земля на українському обрії. Надсяння: Любачівський повіт / З матеріалів до краєзнавчого словника. — С. 28.
- Байцар А. Любачівщина — це українська земля. Село Улазів.
- Байцар А. Улазів (Ułazów) — українське село на Любачівщині
Це незавершена стаття про Підкарпатське воєводство. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Ulaziv pol Ulazow Ulazuv selo v Polshi u gmini Starij Dikiv Lyubachivskogo povitu Pidkarpatskogo voyevodstva Naselennya 523 osobi 2011 Selo roztashovane za 7 km na pivnichnij shid vid Starogo Dikiva za 16 km na pivnichnij zahid vid Lyubacheva i za 77 km na shid vid voyevodskogo mista Ryasheva Selo Ulaziv pol Ulazow cerkva sv Dmitra Koordinati 50 16 pn sh 23 00 sh d 50 267 pn sh 23 000 sh d 50 267 23 000 Koordinati 50 16 pn sh 23 00 sh d 50 267 pn sh 23 000 sh d 50 267 23 000 Krayina PolshaPolshaVoyevodstvo Pidkarpatske voyevodstvoPovit Lyubachivskij povitGmina Starij DikivPersha zgadka 1469Naselennya 523 osobi 2011 Chasovij poyas UTC 1 vlitku UTC 2Telefonnij kod 48 16Poshtovij indeks 37 632Avtomobilnij kod RLUSIMC 0611577GeoNames 756358OSM 2004587 R Gmina Starij Dikiv UlazivUlaziv Polsha UlazivUlaziv Pidkarpatske voyevodstvo Ulaziv u VikishovishiNazvaU 1977 1981 rokah pid chas kampaniyi likvidaciyi ukrayinskih nazv selo nazivalosya Lomini pol Lominy NaselennyaDemografichna struktura stanom na 31 bereznya 2011 roku Zagalom Dopracezdatnij vik Pracezdatnij vik Postpracezdatnij vikCholoviki 274 48 192 34Zhinki 249 47 129 73Razom 523 95 321 107GeografiyaSelo roztashovane na Ternogorodskomu plato na r Virova Wirowa livij pritoci r Tanvi basejn Visli Na richci zavzhdi osvyachuvali vodu na Jordan Na osvyachennya vihodilo vse selo prorubuvali opolonku u viglyadi hresta i svyashenik provodiv obryad Molodi hlopci na konyah zmagalisya hto shvidshe dodomu dostavit svyachenu vodu Naselennya stanovit 586 osib Za danimi Volodimira Kubijovicha u 1939 roci u seli meshkalo 2660 osib u tomu chisli 2070 ukrayinciv 20 polyakiv 390 latinnikiv i 180 gebreyiv Selo zagalom nalichuvalo 350 gospodarstv IstoriyaPoselennya vpershe zgaduyetsya u 1469 roci yak vlasnist Ramshiv Na pochatku XX stolittya tut diyali chitalnya Prosviti pid golovuvannyam Vasilya Yanishevskogo kooperativa Sila tovaristvo Sokil dvi shkoli odnoklasna polska i chotiriklasna ukrayinska U seredini veresnya 1939 roku nimci okupuvali selo odnak vzhe 26 veresnya 1939 roku musili vidstupiti oskilki za paktom Ribbentropa Molotova cya teritoriya nalezhala do radyanskoyi zoni okupaciyi Odnak Stalin obminyav Zakerzonnya na Litvu i na pochatku zhovtnya SRSR peredav Ulaziv nimcyam Pid chas Drugoyi svitovoyi vijni ulazivchani doluchilisya do borotbi za nezalezhnist Ukrayini Tut bulo organizovano vishkil chleniv Pohidnoyi grupi 1943 roku 19 hlopciv zgolosilisya do diviziyi Galichina zgodom ponad 20 hlopciv popovnili lavi UPA divchata pracyuvali v pidpilnij merezhi OUN i UChH Ukrayinskij chervonij hrest U serpni 1944 roku poblizu sela pri tak zvanij Polskij dorozi v urochishi Goraj viddili NKVS i polskoyi miliciyi rozstrilyali vzyatih u polon voyakiv choti UPA sformovanoyi iz meshkanciv navkolishnih ukrayinskih sil Starogo i Novogo Dikova Dahnova Nimstova Ulazova Koziyivki ta Laziv dlya zahistu miscevogo naselennya vid napadiv polskih band z armiyi Krajovoyi Zaginuli 45 povstanciv 4 vryatuvalisya i 4 civilnih yakih pohovali u spilnij mogili Vlitku 1995 roku na misci pohovannya vstanovleni zaliznij hrest i granitna propam yatna tablicya iz napisom Skazhit Ukrayini sho mi vikonali svij obov yazok i zadlya zhittya yiyi zaginuli ta prizvishami 49 zagiblih sered yakih 13 z Ulazova Mogila vporyadkovana starannyami Katerini Pipki Ukrayinskimi greko katolickimi svyashenikami vidpravlena panahida U lipni 1944 roku radyanski vijska zajnyali cyu teritoriyu U zhovtni 1944 roku zahidni rajoni Lvivskoyi oblasti viddani Polshi a ukrayinske naselennya pid chas operaciyi Visla deportovane do SRSR ta na ponimecki zemli U 1975 1998 rokah selo nalezhalo do Peremishlskogo voyevodstva Pam yatnik Na zahid vid sela pid lisom ye nevelike poselennya Dibrova mizh Koziyivkoyu ta Ulazovom Poblizu nogo u 1983 roci na misci zagibeli brigadnogo generala Yuzefa Kustronya komandira 21 yi girskoyi pihotnoyi diviziyi vstanovleno memorialnij kamin i hrest Pid komanduvannyam generala 16 veresnya 1939 roku diviziya namagayuchis prorvatisya bula vtyagnuta u zapeklij bij z perevazhayuchimi silami nimeckoyi 45 yi pihotnoyi diviziyi pid Oleshichami Pislya progranoyi bitvi pid m Oleshichi general z grupoyu oficeriv i soldativ nalichuvala mensh yak 200 osib probiravsya zi Starogo Dikova do pidrozdiliv armiyi Krakiv poblizu Tomashova Na lisovij galyavini voni potrapili v nimecku zasidku i potrapili pid perehresnij vogon kulemetiv Pid chas nerivnogo boyu sho trivav blizko 14 ti godin zaginuv poranenij general ta dekilka soldativ a reshta potrapili u polon Tilo generala zabrali nimci i zgidno obicyanki danoyi jogo oficeram pohovali jogo nastupnogo dnya z vijskovimi pochestyami na pricerkovnomu cvintari v Ulazovi V 1946 roci ostanki generala buli eksgumovani ta perepohovani na cvintari v Lyubachevi a zvidti u 1953 roci perevezeni do Baligorodu de perepohovani na miscevomu vijskovomu cvintari Cogo zh roku rodina vidvezla jogo ostanki do ridnogo mista Novij Sonch ReligiyaNe realizovanij proyekt cerkvi sv Dimitriya v Ulazovi V Ulazovi parohiya nalichuvala ponad 2100 virnih ta nalezhala do Chesanivskogo dekanatu Peremiskoyi yeparhiyi Silskim parohom uprodovzh seredini 1930 h 1946 rokiv buv Nashochich Josif Ivanovich Otec Josif navchavsya ta zakinchiv duhovnu seminariyu u Peremishlyu potim sluzhiv svyashenikom v Ulazovi Pislya primusovogo pereselennya do URSR u 1946 roci razom iz nechiselnoyu gromadoyu Ulazova oselivsya v seli Peremozhne Gorodockogo rajonu sho na Lvivshini U Peremozhnomu do 1966 roku buv parohom miscevoyi cerkvi Pomer u 1972 roci Parafiyalna cerkva svyatogo Dimitriya 1835 abo 1848 rik z derev yanoyu dzviniceyu 1875 roku Vseredini zberigsya eklektichnij ikonostas iz HIH stolittya ta ikoni Pislya 1947 roku vikoristovuvalasya rimo katolikami yak kostel U 1986 roci u cerkvi stalasya pozhezha Vogon znishiv polovinu staroyi derev yanoyi cerkvi Pislya pozhezhi ne bula vidnovlena j doteper stoyit pustkoyu Poryad iz cerkvoyu stoyit derev yanij hrest z kamenem bez tablichki Pered drugoyu svitovoyu vijnoyu poryad zi staroyu derev yanoyu cerkvoyu rozpochalosya budivnictvo velikoyi murovanoyi cerkvi bo stara derev yana cerkva ne zadovolnyala vimog velikoyi parohiyi Do kincya vijni postavleno lishe dvi stini Pislya provedennya akciyi z primusovogo viselennya ukrayinciv u 1947 roci polyaki rozibrali cerkvu a z cegli zbuduvali kolgospnu studolu V seli roztashovani tri cvintari z nevelikoyu kilkistyu pam yatnikiv Vidomi lyudiZ Ulazova pohodit vidomij zhurnalist z diaspori Viktor Sabal 12 bereznya 1919 16 veresnya 1990 Myunhen Nimechchina Pracyuvav u zhurnali Suchasnist spivpracyuvav iz tizhnevikom Ukrayinski visti ta misyachnikom Novi dni Skab Yaroslava Fedorivna 1916 pislya serpnya 1946 licar Sribnogo hresta zaslugi UPA ta Bronzovogo hresta zaslugi UPA PrimitkiVikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Ulaziv GUS Ludnosc w miejscowosciach statystycznych wedlug ekonomicznych grup wieku Stan w dniu 31 03 2011 r Naselennya statistichnih miscevostej za ekonomichnimi grupami viku Stan na 31 03 2011 Procitovano 12 serpnya 2018 Zgidno z metodologiyeyu GUS pracezdatnij vik dlya cholovikiv stanovit 18 64 rokiv dlya zhinok 18 59 rokiv GUS Pojecia stosowane w statystyce publicznej Termini yaki vikoristovuyutsya v publichnij statistici Procitovano 14 serpnya 2018 Bajcar Andrij Ulaziv ukrayinske selo na Lyubachivshini Bajcar Andrij Lyubachivshina ce ukrayinska zemlya Selo Ulaziv DzherelaUlazow Slownik geograficzny Krolestwa Polskiego Warszawa Druk Wieku 1892 T XII S 794 pol Gavrilyuk Yu Zemlya na ukrayinskomu obriyi Nadsyannya Lyubachivskij povit Z materialiv do krayeznavchogo slovnika S 28 Bajcar A Lyubachivshina ce ukrayinska zemlya Selo Ulaziv Bajcar A Ulaziv Ulazow ukrayinske selo na LyubachivshiniPortal Polsha Ce nezavershena stattya pro Pidkarpatske voyevodstvo Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi