Ко́ртик — холодна колюча зброя з прямим тонким гранованим (в основному ромбічного перерізу) клинком двосічної форми. Грані клинка не заточені. Носиться в піхвах на поясній портупеї.
Кортик | |
Кортик з'явився наприкінці XVI століття. Спочатку застосовувався як зброя в абордажному бою. У дореволюційній Росії кортик носили офіцери та цивільні чиновники морського відомства.
Кортик є предметом форменого одягу в військово-морських флотах і сухопутних підрозділах, а також поліції різних держав. У ВМФ входить до складу форменого одягу адміралів, генералів, офіцерів, мічманів. Носиться за особливою вказівкою при парадно-вихідній формі, на парадах.
Походження назви
Згідно з основною етимологічною версією, слово «кортик» походить з пол. kordzik — зменшеної форми від kord (скорочена форма від mizerykordia — «кинджал-мізерикордія»).
Слово «корд» у значенні виду зброї походить від перського слова «кард», яким перси свого часу означали різновид залізного ножа. В європейських країнах цим словом називали кинджали з досить довгим клинком (інколи до 60 см), товщина якого була середньою між товщиною шаблі й меча, аналог європейського палаша. У польських кіннотників був на озброєнні до кінця 18 ст. У Росії так іменували коротку шпагу, що стала прототипом кортика.
За іншою версією, назва зброї пов'язана з нід. korte — «короткий».
Історія
Кортики з'являються з кінця XVI століття. Їх поява зумовлена необхідністю мати клинкову зброю, довшу за звичайний кинджал і коротшу за меч, зручну для абордажного бою. Клинок 50-80 см завдовжки вдовольняв вимогам для сутичок у стіснених корабельних просторах; крім того, його можна було швидко вийняти з піхов, перейшовши на палубу ворожого корабля. Англійський кортик являв собою морський варіант дирка. В Іспанії в другій половині XVII ст. для абордажного бою була розроблена спеціальна вкорочена важка шпага, аналогічна англійському морському дирку. Поряд з кортиками, для рукопашних сутичок на морі використовувалися абордажні шаблі («катласси») та абордажні палаші.
У Російській імперії кортик входив до складу озброєння офіцерських і цивільних чинів морського відомства. За імператриці Анни Іоанівни він замінив шпагу у деяких немуштрових чинів у сухопутних військах, наприклад, у полкових майстрів. У 1777 р. були впроваджені кортики в 13,5 вершка (60 см) завдовжки, замість шпаг, для унтер-офіцерів єгерських батальйонів (вони могли насаджуватися на штуцери як багнет-ножі); пізніше ними були озброєні і немуштрові чини названих батальйонів. Кортик носили на поясній муаровій портупеї з оксамитовою підкладкою, без темляка.
У Радянській Армії кортик був елементом парадної і повсякденної форми офіцерів і генералів до 1958 року, до початку 1990-х років — елементом парадної форми.
У 1914 носити кортик стали і льотчики, серед яких було чимало морських офіцерів. Скасована в 1917, у 1949 році традиція його носіння повернулася у ВПС, і кортик до 1958 року був частиною повсякденної і парадної форми офіцерів і генералів. З 1958 року видають кортик тільки для участі в парадах.
Кортик ВМС України
У 1918 за правління гетьмана Павла Скоропадського розроблявся проект власного вітчизняного кортика як обов'язкового атрибута форми для офіцерського складу. При цьому він не був копією кортика Російського імператорського флоту.
З 1991 Міністерством оборони України розглядалося декілька зразків кортика ВМС України — було оголошено відповідний конкурс на створення кращого зразка цього виду холодної зброї. Через певні причини робота зі створення кортика затягнулася на декілька років. І нарешті у 1994 р. кортик ВМС України було прийнято на озброєння. Авторами проекту та розробки дизайну стали К. Федорчук, Б. Кіча, А. Скворцов та С. Жук.
Серійне виробництво кортика здійснювалося на судно-механічному заводі Міноборони у Феодосії. Клинок кортика виготовлений із нержавіючої сталі, деталі прибора литі з латуні, піхви дерев'яні, обтягнуті шкірою, малюнки на усті піхов виконані методом .
Опис та розміри кортика ВМС Збройних сил України:
- загальна довжина — 33 см;
- довжина клинка — 22,7 см;
- довжина — 10,3 см;
- ширина клинка — 1,8 см;
- ширина хрестовини — 8,4 см.
З обох боків клинок має по одному долу завдовжки 12,7 см і завширшки 0,3 см. У латунній хрестовині кортика, яка має вигляд лап якоря, вмонтовано кнопковий фіксатор, що дозволяє утримувати кортик у піхвах від випадкового випадання. Щічки руків'я монолітні, круглі у поперечному розрізі, виготовлені із чорного ебоніту і мають гвинтовий наріз (заглиблення) по всій довжині поверхні від хрестовини до верхів'я. Верхів'я руків'я має загальний вигляд зрізаного конуса з розширенням до його закінчення. Прибор піхов складається з устя, двох гайок з кільцями і наконечника (так званого стакана). На усті піхов з одного боку вигравірувано герб України — тризуб на щиті, з іншого — розу вітрів.
Портупея складається з двох тканих синтетичних ремінців чорного кольору і латунного ланцюжка з гачком на кінці. На ремінцях з обох сторін є карабіни для кріплення до поясного ременя і піхов, а також дві овальні латунні пряжки, кожна з яких складається з двох круглих блях із зображенням якоря в обрамленні лаврових гілок. Темляк не використовується.
Див. також
Примітки
- Черкас Б. В. Корд [ 13 квітня 2016 у Wayback Machine.] // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2007. — Т. 4 : Ка — Ком. — 528 с. : іл. — .
- O'Brian, Patrick, Men-of-War: Life In Nelson's Navy, New York: W.W. Norton & Co., (1974), p. 35
- Дзюбак С. Символ морської слави України. Журнал «Камуфляж», 2012, № 7. с. 28
Джерела
- Кортик // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп. т.). — СПб., 1890—1907. (рос. дореф.)
- Кортик // Военная энциклопедия : [в 18 т.] : ( )[рос.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва [ru], 1911—1915. (рос.)
Посилання
- Кортики в России. Энциклопедия холодного оружия [ 2 квітня 2011 у Wayback Machine.] (рос.)
- Дзюбак С. Символ морської слави України. Журнал «Камуфляж», 2012, № 7. с. 28
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshi znachennya cogo termina Kortik znachennya Ko rtik holodna kolyucha zbroya z pryamim tonkim granovanim v osnovnomu rombichnogo pererizu klinkom dvosichnoyi formi Grani klinka ne zatocheni Nositsya v pihvah na poyasnij portupeyi Kortik Kortik VMS Ukrayini Shotlandskij kortik dirk Kortik z yavivsya naprikinci XVI stolittya Spochatku zastosovuvavsya yak zbroya v abordazhnomu boyu U dorevolyucijnij Rosiyi kortik nosili oficeri ta civilni chinovniki morskogo vidomstva Kortik ye predmetom formenogo odyagu v vijskovo morskih flotah i suhoputnih pidrozdilah a takozh policiyi riznih derzhav U VMF vhodit do skladu formenogo odyagu admiraliv generaliv oficeriv michmaniv Nositsya za osoblivoyu vkazivkoyu pri paradno vihidnij formi na paradah Pohodzhennya nazviZgidno z osnovnoyu etimologichnoyu versiyeyu slovo kortik pohodit z pol kordzik zmenshenoyi formi vid kord skorochena forma vid mizerykordia kindzhal mizerikordiya Slovo kord u znachenni vidu zbroyi pohodit vid perskogo slova kard yakim persi svogo chasu oznachali riznovid zaliznogo nozha V yevropejskih krayinah cim slovom nazivali kindzhali z dosit dovgim klinkom inkoli do 60 sm tovshina yakogo bula serednoyu mizh tovshinoyu shabli j mecha analog yevropejskogo palasha U polskih kinnotnikiv buv na ozbroyenni do kincya 18 st U Rosiyi tak imenuvali korotku shpagu sho stala prototipom kortika Za inshoyu versiyeyu nazva zbroyi pov yazana z nid korte korotkij Istoriya1 Kortik radyanskij morskij oficerskij 1940 2 Kortik radyanskij morskij oficerskij nagorodnij zr 1945 Vijskovo istorichnij muzej artileriyi inzhenernih vijsk ta vijsk zv yazku Sankt Peterburg Kortiki z yavlyayutsya z kincya XVI stolittya Yih poyava zumovlena neobhidnistyu mati klinkovu zbroyu dovshu za zvichajnij kindzhal i korotshu za mech zruchnu dlya abordazhnogo boyu Klinok 50 80 sm zavdovzhki vdovolnyav vimogam dlya sutichok u stisnenih korabelnih prostorah krim togo jogo mozhna bulo shvidko vijnyati z pihov perejshovshi na palubu vorozhogo korablya Anglijskij kortik yavlyav soboyu morskij variant dirka V Ispaniyi v drugij polovini XVII st dlya abordazhnogo boyu bula rozroblena specialna vkorochena vazhka shpaga analogichna anglijskomu morskomu dirku Poryad z kortikami dlya rukopashnih sutichok na mori vikoristovuvalisya abordazhni shabli katlassi ta abordazhni palashi U Rosijskij imperiyi kortik vhodiv do skladu ozbroyennya oficerskih i civilnih chiniv morskogo vidomstva Za imperatrici Anni Ioanivni vin zaminiv shpagu u deyakih nemushtrovih chiniv u suhoputnih vijskah napriklad u polkovih majstriv U 1777 r buli vprovadzheni kortiki v 13 5 vershka 60 sm zavdovzhki zamist shpag dlya unter oficeriv yegerskih bataljoniv voni mogli nasadzhuvatisya na shtuceri yak bagnet nozhi piznishe nimi buli ozbroyeni i nemushtrovi chini nazvanih bataljoniv Kortik nosili na poyasnij muarovij portupeyi z oksamitovoyu pidkladkoyu bez temlyaka U Radyanskij Armiyi kortik buv elementom paradnoyi i povsyakdennoyi formi oficeriv i generaliv do 1958 roku do pochatku 1990 h rokiv elementom paradnoyi formi U 1914 nositi kortik stali i lotchiki sered yakih bulo chimalo morskih oficeriv Skasovana v 1917 u 1949 roci tradiciya jogo nosinnya povernulasya u VPS i kortik do 1958 roku buv chastinoyu povsyakdennoyi i paradnoyi formi oficeriv i generaliv Z 1958 roku vidayut kortik tilki dlya uchasti v paradah Kortik VMS UkrayiniSuchasnij variant kortika sho vikoristovuyetsya u VMS ZS Ukrayini 2016 U 1918 za pravlinnya getmana Pavla Skoropadskogo rozroblyavsya proekt vlasnogo vitchiznyanogo kortika yak obov yazkovogo atributa formi dlya oficerskogo skladu Pri comu vin ne buv kopiyeyu kortika Rosijskogo imperatorskogo flotu Z 1991 Ministerstvom oboroni Ukrayini rozglyadalosya dekilka zrazkiv kortika VMS Ukrayini bulo ogolosheno vidpovidnij konkurs na stvorennya krashogo zrazka cogo vidu holodnoyi zbroyi Cherez pevni prichini robota zi stvorennya kortika zatyagnulasya na dekilka rokiv I nareshti u 1994 r kortik VMS Ukrayini bulo prijnyato na ozbroyennya Avtorami proektu ta rozrobki dizajnu stali K Fedorchuk B Kicha A Skvorcov ta S Zhuk Serijne virobnictvo kortika zdijsnyuvalosya na sudno mehanichnomu zavodi Minoboroni u Feodosiyi Klinok kortika vigotovlenij iz nerzhaviyuchoyi stali detali pribora liti z latuni pihvi derev yani obtyagnuti shkiroyu malyunki na usti pihov vikonani metodom Opis ta rozmiri kortika VMS Zbrojnih sil Ukrayini zagalna dovzhina 33 sm dovzhina klinka 22 7 sm dovzhina 10 3 sm shirina klinka 1 8 sm shirina hrestovini 8 4 sm Z oboh bokiv klinok maye po odnomu dolu zavdovzhki 12 7 sm i zavshirshki 0 3 sm U latunnij hrestovini kortika yaka maye viglyad lap yakorya vmontovano knopkovij fiksator sho dozvolyaye utrimuvati kortik u pihvah vid vipadkovogo vipadannya Shichki rukiv ya monolitni krugli u poperechnomu rozrizi vigotovleni iz chornogo ebonitu i mayut gvintovij nariz zagliblennya po vsij dovzhini poverhni vid hrestovini do verhiv ya Verhiv ya rukiv ya maye zagalnij viglyad zrizanogo konusa z rozshirennyam do jogo zakinchennya Pribor pihov skladayetsya z ustya dvoh gajok z kilcyami i nakonechnika tak zvanogo stakana Na usti pihov z odnogo boku vigraviruvano gerb Ukrayini trizub na shiti z inshogo rozu vitriv Portupeya skladayetsya z dvoh tkanih sintetichnih reminciv chornogo koloru i latunnogo lancyuzhka z gachkom na kinci Na remincyah z oboh storin ye karabini dlya kriplennya do poyasnogo remenya i pihov a takozh dvi ovalni latunni pryazhki kozhna z yakih skladayetsya z dvoh kruglih blyah iz zobrazhennyam yakorya v obramlenni lavrovih gilok Temlyak ne vikoristovuyetsya Div takozhMizerikordiya zbroya Stilet DirkPrimitkiCherkas B V Kord 13 kvitnya 2016 u Wayback Machine Enciklopediya istoriyi Ukrayini u 10 t redkol V A Smolij golova ta in Institut istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini K Naukova dumka 2007 T 4 Ka Kom 528 s il ISBN 978 966 00 0692 8 O Brian Patrick Men of War Life In Nelson s Navy New York W W Norton amp Co ISBN 0 393 03858 0 1974 p 35 Dzyubak S Simvol morskoyi slavi Ukrayini Zhurnal Kamuflyazh 2012 7 s 28DzherelaKortik Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop t SPb 1890 1907 ros doref Kortik Voennaya enciklopediya v 18 t ros pod red V F Novickogo i dr SPb M Tip t va ru 1911 1915 ros PosilannyaKortiki v Rossii Enciklopediya holodnogo oruzhiya 2 kvitnya 2011 u Wayback Machine ros Dzyubak S Simvol morskoyi slavi Ukrayini Zhurnal Kamuflyazh 2012 7 s 28