Ця стаття потребує для відповідності Вікіпедії. (січень 2021) |
Денмен, донме (фр. dönme , буквально — «відступник») — каббалістична секта, яка вийшла з юдаїзму, заснована Якобом Кверідо, братом останньої дружини Шабтея Цві (Саббатая Цеві).
Секта була заснована в 1683 році в м. Салоніки (звідси інша прийнята в Туреччині назва сектантів — Selânikliler). Згідно з ученням Денмен, Шабтай Цві є Месією. Його перехід в іслам пояснювався тим, що він повинен був опустити душу месії до самої глибини гріховності, щоб підібрати останні Іскри Божественного Світла, які впали в саму безодню. Слідом за засновником, формально перейшли в іслам і сектанти.
Пізніше з вченням Денмен познайомився Якоб Франк і сам заразився ідеєю месіанства і Святого відступництва, викликавши масовий перехід польських євреїв в католицтво.
В кінці XVII — початку XVIII ст. Денмен розкололися на гілку з Ізміра (Ізмірлілер) і гілка учня Шабтей Цві, Якоба Керіз (Якубілер).
У 1716 році частина Ізмірлілерів оголосили сина Якоба Керіз, Берахію Руссо (він же Осман-Баба), втіленням (гілгул) Шабтея Цві, так утворилася група Каракашлар (на турецькому — чорнобриві). У 1720 році виникла угруповання Капанджілар (власники ваг), що відкидає авторитет Якоба і Берахіі.
Різні групи Денмен перебували у сварці і не ріднилися одна з одною. Уже в XIX столітті чимало Денмен асимілювалися. Шлюби Денмен укладали тільки всередині громади, що призвело до часткової генетичної рецесії.
Під час обміну населенням між Грецією і Туреччиною прихильники Денмен були зараховані до мусульман і змушені були покинути Салоніки.
Одним із керівників змови з метою вбивства президента Ататюрка в Ізмірі після заснування Турецької Республіки був Мехмед Джавід-бей (1875—1926), член-засновник Комітету єдності та прогресу та колишній міністр фінансів Османської імперії, денме. Після всебічного розслідування, проведеного урядом, Джавід-бей був засуджений і пізніше страчений через повішення в Анкарі 26 серпня 1926 року.
Викриття окремих людей або родин як денме є невід'ємною частиною агітації турецьких антисемітів. Денме часто стають предметом теорій змови. Радикальні ісламісти звинувачують в революції трьох ворогів — «сіоністів, масонів і Денмен».
Так чи інакше, Денмен належали до інтелектуальної еліти і при цьому залишалися закритим співтовариством, що призводило до появи різних чуток і підозр у змовах. До кінця XX століття Денмен повністю інтегрувалися у світську Туреччину і перестали укладати шлюби виключно всередині громади. Зараз замкнутий характер має тільки група каракашларів.
Ставлення єврейської громади Туреччини до Денмен було різко негативним: члени секти розглядалися як відступники, що остаточно порвали зв'язок з юдаїзмои. Однак в побуті Денмен і євреї нерідко підтримували нормальні відносини.
Зараз в Туреччині проживають близько 2 500 Денмен. Зокрема, до них належав колишній міністр закордонних справ Ісмаїл Джем.
Турецькі антисемітські руху завжди атакували Денмен, їх також звинувачували в організації загального змови і в тому, що вони — таємна сила, яка керує турецьким урядом.
Турецький журналіст і активіст Денмен Ільгазі Зорлу, який заснував у 2000 році видавництво «Zvi Publishers», хотів визнання його євреєм, але бейт дін (рабинський суд) відмовився визнавати його євреєм без повного звернення в юдаїзм і відкинув його претензії. Зорлу заявив, що прийняв юдаїзм в Ізраїлі, і подав позов про офіційні зміни в його документах віросповідання з ісламу на юдаїзм. Суд задовольнив його вимоги 7 серпня 2000 р. Це також викликало скандал, зокрема, через те, що він співпрацював з антисемітськими активістами, такими як Мехмед Шевкет Ейгі (тур. Mehmed Şevket Eygi).
Примітки
- Andrew Mango, Atatürk, John Murray, 1999, pp. 448-453
- Ilgaz Zorlu, Evet, Ben Selânikliyim: Türkiye Sabetaycılığı, Belge Yayınları, 1999, p. 223.
- Yusuf Besalel, Osmanlı ve Türk Yahudileri, Gözlem Kitabevi, 1999, p. 210.
- Rıfat N. Bali, Musa'nın Evlatları, Cumhuriyet'in Yurttaşları, İletişim Yayınları, 2001, p. 54.
- . Архів оригіналу за 16 июня 2021. Процитовано 8 квітня 2022.
- Dönme. In: Klaus Kreiser: Kleines Türkei-Lexikon. Beck, München 1992.
- Mehr als nur Totschweigen.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Zorlu, Ilgaz. Evet Ben Selanikliyim (тур.) . İstanbul: Zvi Geyik, 2001. с. 272. ISBN .
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Cya stattya potrebuye uporyadkuvannya dlya vidpovidnosti standartam yakosti Vikipediyi Bud laska dopomozhit polipshiti cyu stattyu Mozhlivo mistit zauvazhennya shodo potribnih zmin sichen 2021 Denmen donme fr donme bukvalno vidstupnik kabbalistichna sekta yaka vijshla z yudayizmu zasnovana Yakobom Kverido bratom ostannoyi druzhini Shabteya Cvi Sabbataya Cevi Sekta bula zasnovana v 1683 roci v m Saloniki zvidsi insha prijnyata v Turechchini nazva sektantiv Selanikliler Zgidno z uchennyam Denmen Shabtaj Cvi ye Mesiyeyu Jogo perehid v islam poyasnyuvavsya tim sho vin povinen buv opustiti dushu mesiyi do samoyi glibini grihovnosti shob pidibrati ostanni Iskri Bozhestvennogo Svitla yaki vpali v samu bezodnyu Slidom za zasnovnikom formalno perejshli v islam i sektanti Piznishe z vchennyam Denmen poznajomivsya Yakob Frank i sam zarazivsya ideyeyu mesianstva i Svyatogo vidstupnictva viklikavshi masovij perehid polskih yevreyiv v katolictvo V kinci XVII pochatku XVIII st Denmen rozkololisya na gilku z Izmira Izmirliler i gilka uchnya Shabtej Cvi Yakoba Keriz Yakubiler U 1716 roci chastina Izmirlileriv ogolosili sina Yakoba Keriz Berahiyu Russo vin zhe Osman Baba vtilennyam gilgul Shabteya Cvi tak utvorilasya grupa Karakashlar na tureckomu chornobrivi U 1720 roci vinikla ugrupovannya Kapandzhilar vlasniki vag sho vidkidaye avtoritet Yakoba i Berahii Rizni grupi Denmen perebuvali u svarci i ne ridnilisya odna z odnoyu Uzhe v XIX stolitti chimalo Denmen asimilyuvalisya Shlyubi Denmen ukladali tilki vseredini gromadi sho prizvelo do chastkovoyi genetichnoyi recesiyi Pid chas obminu naselennyam mizh Greciyeyu i Turechchinoyu prihilniki Denmen buli zarahovani do musulman i zmusheni buli pokinuti Saloniki Mehmed Dzhavid bej u 1917 Odnim iz kerivnikiv zmovi z metoyu vbivstva prezidenta Atatyurka v Izmiri pislya zasnuvannya Tureckoyi Respubliki buv Mehmed Dzhavid bej 1875 1926 chlen zasnovnik Komitetu yednosti ta progresu ta kolishnij ministr finansiv Osmanskoyi imperiyi denme Pislya vsebichnogo rozsliduvannya provedenogo uryadom Dzhavid bej buv zasudzhenij i piznishe strachenij cherez povishennya v Ankari 26 serpnya 1926 roku Vikrittya okremih lyudej abo rodin yak denme ye nevid yemnoyu chastinoyu agitaciyi tureckih antisemitiv Denme chasto stayut predmetom teorij zmovi Radikalni islamisti zvinuvachuyut v revolyuciyi troh vorogiv sionistiv masoniv i Denmen Tak chi inakshe Denmen nalezhali do intelektualnoyi eliti i pri comu zalishalisya zakritim spivtovaristvom sho prizvodilo do poyavi riznih chutok i pidozr u zmovah Do kincya XX stolittya Denmen povnistyu integruvalisya u svitsku Turechchinu i perestali ukladati shlyubi viklyuchno vseredini gromadi Zaraz zamknutij harakter maye tilki grupa karakashlariv Stavlennya yevrejskoyi gromadi Turechchini do Denmen bulo rizko negativnim chleni sekti rozglyadalisya yak vidstupniki sho ostatochno porvali zv yazok z yudayizmoi Odnak v pobuti Denmen i yevreyi neridko pidtrimuvali normalni vidnosini Zaraz v Turechchini prozhivayut blizko 2 500 Denmen Zokrema do nih nalezhav kolishnij ministr zakordonnih sprav Ismayil Dzhem Turecki antisemitski ruhu zavzhdi atakuvali Denmen yih takozh zvinuvachuvali v organizaciyi zagalnogo zmovi i v tomu sho voni tayemna sila yaka keruye tureckim uryadom Tureckij zhurnalist i aktivist Denmen Ilgazi Zorlu yakij zasnuvav u 2000 roci vidavnictvo Zvi Publishers hotiv viznannya jogo yevreyem ale bejt din rabinskij sud vidmovivsya viznavati jogo yevreyem bez povnogo zvernennya v yudayizm i vidkinuv jogo pretenziyi Zorlu zayaviv sho prijnyav yudayizm v Izrayili i podav pozov pro oficijni zmini v jogo dokumentah virospovidannya z islamu na yudayizm Sud zadovolniv jogo vimogi 7 serpnya 2000 r Ce takozh viklikalo skandal zokrema cherez te sho vin spivpracyuvav z antisemitskimi aktivistami takimi yak Mehmed Shevket Ejgi tur Mehmed Sevket Eygi PrimitkiAndrew Mango Ataturk John Murray 1999 pp 448 453 Ilgaz Zorlu Evet Ben Selanikliyim Turkiye Sabetayciligi Belge Yayinlari 1999 p 223 Yusuf Besalel Osmanli ve Turk Yahudileri Gozlem Kitabevi 1999 p 210 Rifat N Bali Musa nin Evlatlari Cumhuriyet in Yurttaslari Iletisim Yayinlari 2001 p 54 Arhiv originalu za 16 iyunya 2021 Procitovano 8 kvitnya 2022 Donme In Klaus Kreiser Kleines Turkei Lexikon Beck Munchen 1992 Mehr als nur Totschweigen a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Zorlu Ilgaz Evet Ben Selanikliyim tur Istanbul Zvi Geyik 2001 s 272 ISBN 9799758516062